Quantum redactiones paginae "Aegyptus" differant
Content deleted Content added
Tags: Recensio mobilis Recensio in situ mobili |
m bot: {{Data nationis}} -> {{Capsa civitatis Vicidata}}; mutationes minores |
||
Linea 1:
{{L}}
{{Vide discretivam|civitate in Africa}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
'''Aegyptus''' ([[Lingua Aegyptia|Lingua Aegyptia antiqua]] ''km.t''; [[Lingua Coptica|Coptice]]: ⲕⲏⲙⲉ; [[Lingua Arabica|Arabice]]: مصر ''Miṣr''), publice '''Res publica Arabica Aegypti''', est [[respublica]] et [[civitas sui iuris]] praecipue in [[Africa Septentrionalis|Africa Septentrionali]] sita, cum [[Paeninsula Sinaitica]], ponte terreno ad [[Asia Occidentalis|Asiam Occidentalem]] ducente.
Line 252 ⟶ 206:
[[Fasciculus:All Gizah Pyramids.jpg|thumb|left|[[Pyramides Gizenses]]]]
::''Vide etiam ''[[Aegyptus antiqua]]; [[Aegyptus (satrapia)]]; [[Aegyptus (provincia Romana)]]
[[Aegyptus antiqua]] circa annum [[3150 a.C.n.]] [[Aegyptus Superior|Aegypto Superiore]] ac [[Aegyptus Inferior|Inferiore]] a primo [[pharao]]ne iunctis nata est. Ex tunc Aegyptus a pluribus domibus regiis per fere tria milia annorum regebebatur, donec ultima domus indigena a [[Imperium Persarum|Persis]] anno [[341 a.C.n.]] capta est. [[Tres|Tria]] regna spatiis temporis minoris stabilitatis (interregnis) interiectis distinguuntur: [[Regnum Vetus Aegypti|Regnum Vetus]] [[Aetas Aënea|Aetatis Aëneae]] ineuntis, [[Regnum Medium Aegypti|Regnum Medium]] Aetatis Aëneae mediae et [[Regnum Novum Aegypti|Regnum Novum]] Aetatis Aëneae exeuntis. Aegyptus summum potestatis fastigium Regno novo [[Rhamses II]] regnante nacta est, tardo occasu sequente.
Incrementum [[civilizatio]]nis Aegyptiae partim ex eo emanavit, quod incolae constantiam divitiasque annuae [[Nilus|Nili]] inundationis [[canalis|canalibus]], molibus, [[irrigatio]]nibus hunc in finem adaptaverunt, ut abundatia frumenti gigneretur, qua [[oeconomia|res oeconomicae]], [[ars|artes]], [[miles|milites]] [[floruit|floruerunt]]. Prima signa veterrimi modi quo [[Lingua Aegyptia]] scripta est ([[hieroglyphica Aegyptia]]) inventa sunt, administratio instaurata est, qua opus commune in [[aedificium|aedificiis]] erigendis et agris colendis possibile factum est, una [[religio]]ne a [[sacerdos|sacerdotibus]] temperata et uno [[pharao]]ne regnante Aegyptus coniuncta erat.
Line 263 ⟶ 217:
[[Canalis Suesiensis|Canale Suesiensi]] anno [[1869]] inaugurata Aegyptus maritimae transvectionis praecipuus locus facta, sed etiam aere alieno oppressa est. Clare ad pecuniarias conlocationes protegendas [[Britanniarum Regnum]] Aegyptiae gubernationis dominium anno [[1882]] cepit, quamvis Aegyptus nomine usque ad annum [[1914]] ad [[Imperium Ottomanicum]] pertineret.
Seditione commota [[Imperium Britannicum|regimen Britannicum]] die [[28 Februarii]] [[1922]] Aegypti libertatem proclamavit, continuata vis Britannica autem pluries tumultus incitabat. Re vera summum imperium Aegyptus demum post [[primum bellum mundanum]] consecuta est. Anno [[1952]] [[Faruq (rex Aegypti)|Faruq]] regno motus, anno [[1953]] [[Res Publica]] promulgata est.
Anno [[1954]] [[Gamal Abdel Nasser]] potestatem assecutus Canalem Suesiensem pro republica cepit, quod [[discrimen Suesiense]] anni [[1965]] genuit. Die [[23 Decembris]] [[1956]] milites [[Francia]]e et [[Regnum Unitum|Britanniae]] Aegyptum et [[Portus Said|Portum Said]] nuper occupatum [[Unio Sovietica|Unione Sovietica]] petente reliquerunt. Inter annos [[1958]] et [[1961]] Aegyptus cum [[Syria]] in [[Res Publica Arabica Foederata]] rite iuncta est.
Line 328 ⟶ 282:
* Litus Mediterraneum et Delta Nili, miti hieme (interdiu 17–20 °C, nocte 8–11 °C) ac calida aestate (interdiu 28–32 °C, nocte 19–24 °C). Praeterea pluvia, quae maxima hieme praecipitat, admodum copiosa est (usque ad 200 mm).
* Inferior Nili vallis, quae fere a Cairo usque ad [[Asyut]] patet, item miti hieme gaudet, nocte autem temperaturae ulterius minuuntur (4–9 °C), aestates calidiores sunt (34–37 °C; interdum usque ad 48 °C surgunt), pluvia per totum annum rarissima praecipitat (5-30 mm).
* Clima superioris Nili vallis idem est ac in desertis ac oasibus ab oriente occidenteque sitis: Hiems est mitis (interdiu 19–22 °C, nocte 5–10 °C), aestas longa (a mense Aprili usque ad mensem Octobrem exeuntem), calida ac sicca. Temperaturae mediae aestivales 38–42 °C assequuntur, noctu 22–26 °C.
* Litora Maris Rubri miti vel etiam calida hieme gaudent (raro minus quam 20 °C interdiu, nocte 10–13 °C), aestas est calidissima pluvia deficiente (interdiu 34–38 °C, nocte non minus quam 25 °C).
* In [[Mons Sinai|monte Sinai]] hiems gelida est (12–15 °C interdiu, 0–5 °C nocte), aestas tamen calida (interdiu plerumque 32 °C, nocte 15–18 °C). Regioni sunt 1–3 pluviae dies quotannis.
Line 343 ⟶ 297:
=== Incolae ===
[[Fasciculus:Egypt demography.png|thumb|Demographia Aegypti, tabula ab [[Organizatio Alimentaria et Agriculturalis|Organizatione Alimentaria et Agriculturali]] (FAO) anno [[2005]] prolata; numerus incolarum [[mille|milibus]] datus.]]
Maxima incolarum pars—circiter 91 centesimae—progenies est antiquorum Aegyptiorum. Immigratione ac confusione affecti paulatim a propria [[lingua Aegyptia]] ad linguam [[cultura]]mque [[lingua Arabica|Arabicam]] transierunt. Progenies mera "Fallachi" habentur, agri cultores sedem stabilem habentes, et [[Copti]], qui praecipue in [[Aegyptus Superior|Aegypto Superiore]] et in [[urbs|urbibus]] habitant.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html#People CIA World Fact Book]</ref>
Praeterea sunt fere 70 000 [[Beduini]] [[Arabes]], qui [[nomas|nomades]] in [[Sinai paeninsula|Sinai]] paeninsula et in desertis orientalibus vivunt. In Aegypto meridiana fere 140 000 [[Nubia|Nubiorum]] habitant; multi eorum, quibus ob constructionem [[Moles Syenitica|Molis Syeniticae]] patria reliquenda erat, in urbe [[Ombus|Ombi]] collocati sunt.
Line 353 ⟶ 307:
=== Educatio ===
[[Fasciculus:LibraryAlexandria1-Omar.jpg|thumb|left|[[Bibliotheca Alexandrina (nova)|Bibliotheca Alexandrina]] hodierna prope locum erecta, ubi [[Bibliotheca Alexandrina|antiqua bibliotheca Alexandrina]] olim erat.]]
[[Alphabetismus|Gradus alphabetizationis]] in Aegypto hodierna, quae maxime disputatur, secundum relationem ab [[Argentaria Mundana]] editam<ref>[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTEDUCATION/EXTDATASTATISTICS/EXTEDSTATS/0,,menuPK:3232818~pagePK:64168427~piPK:64168435~theSitePK:3232764,00.html World Bank, EdStats database]</ref> est 71% (anno [[2005]]) 59% feminarum et 83% virorum comprehendens.
Structura scholaris, tota Aegypto uniformis et a ministerio educationis recta, tripartita est:
Line 373 ⟶ 327:
=== Religio Islamica ===
[[Fasciculus:Cairo mosques.jpg|thumb|Quaedam antiquae [[meschita]]e [[Cairus|Cairi]], quae urbs ob plurimas turres ([[Arabice]] ''minaretum'') et "urbs mille [[minaretum|minaretorum]]" appellatur.]]
[[Religio]] in Aegypto multas vel omnes [[societas humana|vitae]] partes permeat [[lex|lege]] fulta.
Aegyptus praecipue est [[Religio Islamica|Musulmana]]. De numero fidelium variarum religionum in Aegypto vehemens controversia est. Circiter 90% incolarum Musulmani habentur<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5309.htm Background Note: Egypt"]. United States Department of State Bureau of Near Eastern Affairs. Die 10 Novembris 2010.</ref><ref>[http://www.pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf "Mapping The Global Muslim Population"]</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html Aegyptus in: "The World Factbook] (CIA)</ref>, quorum maxima pars sunt [[Sunnitae]]. Multi Musulmani Aegyptii etiam ordines [[Sufismus|Sufianos]] sequuntur<ref>[Hoffman, Valerie J. Sufism, Mystics, and Saints in Modern Egypt. University of South Carolina Press, 1995.</ref>, minor pars ad [[Secta Siitica|sectam Siiticam]] pertinet. [[Religio Islamica]] saeculo septimo pervenit; mox Aegyptus locus medius mundi Islamici facta est. [[Anwar El Sadat]] praeside religio Islamica publica et canon legis Islamicae ("Sharia") fons legis prinicipalis facta est.<ref>[http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/countries/egypt Aegyptus] in: Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs.</ref>
=== Religio Christiana ===
[[Fasciculus:Monastry3.jpg|thumb|Milliones Aegyptiorum sunt fideles [[Ecclesia Orthodoxa Coptorum|Ecclesiae Orthodoxae Coptorum]].]]
[[Religio Christiana|Christiani]] haud spernenda incolarum Aegypti pars sunt, quae inter 5 centesimas et 10 centesimas efficit.<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5309.htm Background Note: Egypt"]. United States Department of State Bureau of Near Eastern Affairs. Die 10 Novembris 2010.</ref><ref>[http://www.pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf "Mapping The Global Muslim Population"]</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html Aegyptus in: "The World Factbook] (CIA)</ref> Cum magistratus Aegyptii numerum Christianorum quam minimum indicent, fontes [[Copti]]ci 14 centesimas ad 20 centesimas Aegyptiorum Christianos esse affirmant.<ref name="citatiodesiderata">{{Citatio desiderata}}</ref> Christianorum plerique ad [[Ecclesia Orthodoxa Coptorum|Ecclesiam Orthodoxam Coptorum]] pertinent, alii ad [[Ecclesia Catholica Coptorum|Ecclesiam Catholicam Coptorum]], ad [[Ecclesica Evangelica Coptorum|Ecclesiam Evangelicam Aegypti]] aut ad alias denominatines [[Protestantes]].
Copti variis modis [[discriminatio]]nem patiuntur sive lege sive numero magistratuum, militum ordinis superioris, vigilum. Ut ecclesias reficiant, nedum novas aedificent, plerumque prohibentur. Praeterea usque in hunc diem vi incendiisque vexantur.
Line 496 ⟶ 450:
{{Capsae collectae|Aegyptus|geographica|{{Provinciae Aegypti}}}}
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Geographia}}▼
[[Categoria:Aegyptus|
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
▲{{Myrias|Geographia}}
| |||