Quantum redactiones paginae "Croatia" differant

=== Aevum Praehistoricumpraehistoricum ===

Praesentis Croatiae territorium e [[Aevum Praehistoricum|Praehistoria]] habitatum est. In [[Palaeolithicum|Palaeolithico]] Medio, [[Homo neanderthalensis|Neanderthalenses]] [[Crapina]]e ([[Croatice]]: ''Krapina'') erant. Ineunte [[Neolithicum|Neolithico]] culturae[[cultura]]e [[Cultura Gerontopolitana|Gerontopolitana]] ([[Croatice]]: ''Starčevo''), [[Cultura Vintzae|Vintzaica]] ([[Croatice]]: ''Vinča''), [[Cultura Pegepolitana|Pegepolitana]] ([[Croatice]]: ''Sopot''), [[Cultura Lycocoeladica|Lycocoeladica]] ([[Croatice]]: ''Vučedol'') et [[Cultura Pharensis|Pharensis]] ([[Croatice]]: ''Hvar'') per hanc regionem patebant. [[Aetas Ferrea]] [[cultura Hallstattica|culturae Hallstatticae]] (Proto-[[Illyrii|Illyricorum]]) et [[cultura Tenae|culturae Tenicae]] (Proto-[[Celtae|Celtarum]]) vestigia reliquit.

Croatiae hodiernae territorium in [[Aevum Antiquum|Aevo Antiquo]] [[Illyrii|gentibus Illyricis]] (sensu lato) plerumque incultum erat: [[Histrii]] in paeninsula [[Histria]], [[Liburni]] in [[Dalmatia]] septentrionali et insulis adiacentibus ([[Croatice]]: ''Kvarner''), [[Delmatae]] in media Dalmatia, [[Iapodes]] in vallibus intermontanis Croatiae mediae, atque gens Pannonica ''[[Iasi]]'' nominata in Croatia septentrionali et gentes Celtici sicut [[Scordisci]] ad [[Savum]] flumen ([[Croatice]]: ''Posavina'') et [[Boii]] in extremo boreali ad flumen [[Mura]]m. Etiam complures minores gentes cognitae sunt: [[Ortoplini]], [[Parentini]], [[Mannii]], [[Pleraei]], et aliae ad litus [[Mare Hadriaticum|Hadriaticum]], atque [[Colapiani]], [[Varciani]], [[Segestani]], [[Andizetes]], [[Breuci]], et aliae in Croatia media. [[Illyricum]] libera civitas erat usque ad [[Imperium Romanum|Romanam]] occupationem anno [[168 a.C.n.]].

=== Medium Aevumaevum ===

[[Fasciculus:Oton Ivekovic, Nikola Subic Zrinski.jpg|thumb|right|150 pxupright=0.7|[[Nicolaus Šubić Zrinski]], magnus Croaticus heros in bellis contra [[Imperium Ottomanicum|Ottomanos]].]]

[[Fasciculus:Zadar Donat Forum.jpg|thumb|leftupright=0.6|150pxleft|Architectura Mediaevalis Croatiae, [[Iadera]]e.]]

[[Fasciculus:Forteresse de Dubrovnik.jpg|thumb|leftupright=0.8|200pxleft|Moenia [[Ragusium|Ragusiensia]].]]

[[Imperium Romanum Occidentale|Imperio Romano Occidentali]] collapso, provinciae [[Pannonia]]e et [[Dalmatia]]e ab [[Hunni]]s captae sunt et postea ab [[Ostrogothi]]s et a [[Imperium Romanum Orientale|Byzantinis]].

Praesentis [[Slavi|Slavae]] gentis maiores in Croatia [[saeculum 7|saeculo VII]] domicilium collocavere. Anno [[925]] tunc Dux [[Tomislav (rex Croatiae)|Tomislavus]] rex Croatorum coronatus est, dum regnum terras inter flumen [[Dravus|Dravum]] ([[Croatice]]: ''Drava'') et [[Mare Hadriaticum]] ([[Croatice]]: ''Jadransko more'') comprehendens creatum est. Hoc regnum usque ad exeuns [[saeculum 11|saeculum XI]] duravit, mortuo ultimo Croatorum rege, cum [[Hungari]] reges Croatiam regere coepissent.

A [[Germania Nazistica]] capta die [[6 Aprilis]] anni [[1941]], [[Iugoslavia]] scissa est et [[fascismus|fascista]] [[Antonius Pavelić]] libertatis Croaticae Civitatis dux factus est. Quo duce, centeni milium [[Serbia|Serbiorum]], [[Iudaei|Iudaeorum]], [[Zingari|Zingarorum]] et Croatorum adversorum regimini in [[Castra carceralia|campis concentrationis]]<ref>David Morgan, ''Lexicon Latinum/''. [http://www.culturaclasica.com/lingualatina/lexicon_latinum_morgan.pdf PDF.]</ref> deleti sunt.

Finito [[secundum bellum mundanum|secundo bello mundano]], [[Iosephus Broz Tito]] non solum [[Nazismus|Nazisticos]] invasores et suos complices vicerat sed etiam omnes Iugoslavicas respublicas circum [[Communismuscommunismus|Communisticamcommunisticam]] Civitatemcivitatem coniunxerat. Saeculare odium inter Serbios et Croatos ab Iugoslavicis auctoritatibus reprimebatur.

[[Iosephus Broz Tito|Iosepho Broz Tito]] mortuo, anno [[1980]], fragilizationis{{dubsig}} processus in Iugoslavicarum rerumpublicarum unione incepitcoepit. Hic status adhuc gravior cum [[oeconomia|oeconomica]] crisi in [[Europa Orientalis|Europa Orientali]] Communisticorum regiminum dissolutionem et oeconomiae mercatus adaptationis difficultates comitata factus est. Croatia, cum sua oeconomia evolutissima inter Iugoslavicas respublicas, Nationalistica voluptate communi cum omnibus Iugoslavicis rebuspublicisi non effugit. Die [[25 Iunii]] anni [[1991]], post plebiscita quae obruentem victoriam Separatistis dedere, Croati suam separationem ab [[Iugoslavia]] nuntiavere. Statim, Croaticum trritorium ab Exercitu Foederali invasum est, cuius dominium Serbii tunc habebant et qui pro Serbicis minoritatibus Croatiam incolentibus (circiter 10%) incolarum intervenit. Die [[23 Decembris]] 1991 Croatiae libertas a [[Germania]] probata est. Ob violentos conflictus inter Croatos et Serbios et Croaticum territorium a Serbicis militiis occupatum, [[Consociatio Nationum]] militariter ad pacem firmandam intervenere. Anno [[1992]], respublica libera agnita est. Anno [[1995]], in bene successa operatione militari, Croatia, sine adventicio auxilio, fere omnia sua a Serbiis occupata territoria recuperavit, quod fuit prima clades usque ad tunc terribilis invincibilisque [[Exercitus Popularis Iugoslavicus|Iugoslavici exercitus]] ([[Croatice]]: ''Jugoslavenska narodna armija'' et [[Serbice]]: Југословенска народна армија). Anno [[1998]], sub forti internationali pressione, Iugoslavia ultimum Croaticum territorium occupatum, [[Sclavonia]]m Orientalem, reddidit.

In Regno Croatiae mediaevali, [[lingua Latina]] fuit [[lingua publica|publica]], et documenta publica atque inscriptiones[[inscriptio]]nes regiae ex eo tempore plerumque Latini sunt, sed plebs etiam [[scriptura Glagolitica|scripturam Glagoliticam]] et suam [[lingua Slava|linguam Slavam]] in forma archaica ''Chakaviana'' in usu habebat (haec sermo ''Chakaviana'' mediaevalis hodie solum in insulis Adriaticis et paeninsula Histria in usu est).

Ab anno [[1918]], Croatia [[Iugoslavia]]e iuncta erat, et tum solum linguae Slavicae [[saeculum 20|saeculo vicensimo]] permissae erant. In linguam hybridam Serbocroatam introducta, syntaxis Romana et verba permulta Latina ex Croatia eiecta sunt, et verbis Turcicis vel Balcanicis commutata sunt. Postea lingua Latina sicut lingua aliena in scholis maioribus solum addocta est, praecipue in Collegio Classico Zagrabiae saeculis [[saeculum 16|sexto decimo]]–[[saeculum 20|vicensimo]]. Anno [[1972]], cum in Croatia systema educationis ministro Stephano Šuvar auctore secundum canones communisticos omnino reformatum sit, institutio [[Lingua Latina|linguae Latinae]] est abolita. Iugoslaviae post dissolutionem anno [[1991]] in Croatia libera scholae classicae complures gradatim renovatae sunt, et hodie [[lingua Latina]] in hac civitate iterum addocta est.

[[Parlamentum]] Croatiae sive [[Congregatio]] ([[Croatice]]: ''Sabor'') corpus legisferum cum 160 [[deputatus|deputatorum]], qui populari suffragio ad quattuor annorum mandatum eliguntur, est. Sessiones plenariae [[Congregatio]]nis locum e [[15 Ianuarii]] ad [[15 Iulii|Idus Iulios]] et e [[15 Septembris]] ad [[15 Decembris]] habent.

| [[UnaOeneus (flumen Bosniae et Herzegovinae)|UnaOeneus]]

| [[Titius (flumen)|Titius]]

* [[Senia]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Senj|Senj]]'')

* [[Servitium]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Stara Gradiška|Stara Gradiška]]'')

* [[Soetovio]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Sinj|Sinj]]'')

* [[MuraMurus (flumen)]]

* [[Tilurius]]<ref>[http://www.asciatopo.altervista.org/illyria.html Antonio Sciarretta's Toponymy - Ancient Toponymy: Illyricum URL www.asciatopo.altervista.org]</ref> seu [[Tillurus]] (hodie [[Croatice]]: ''Cetina'')

* [[Aloepus]] (hodie [[Croatice]]: ''Olib'')

* [[Bucium]] (hodie [[Croatice]]: ''Biševo'')

* [[Celadussae]] (hodie [[Croatice]]: ''Kornati'')

* [[Cerosa]] (hodie [[Croatice]]: ''Šipan'')

* [[Choasa]] (hodie [[Croatice]]: ''Sušac'')

* [[Colentum]] (hodie [[Croatice]]: ''Murter'')

* [[Eucomium]] (hodie [[Croatice]]: ''Susak'')

! style="background:#B0C4DE;" width=45%| Regio [[Latine]]

! style="background:#B0C4DE;" width=45%| Regio [[Croatice]]

! style="background:#B0C4DE;" |Area<br />''km²''<ref>[httphttps://web.archive.org/web/20171121091938/https://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2008/PDF/02-bind.pdf Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2008., str. 63]</ref>

! style="background:#B0C4DE;" |Numerus incolarum <ref>[https://web.archive.org/web/20090827225920/http://www.dzs.hr/Hrvhrv/censuses/Census2001/Popis/H01_01_02/H01_01_02.html Popis stanovništva iz 2001., Izvor: http://www.dzs.hr]</ref>

! style="background:#B0C4DE;" width=15%|Caput Latine

! style="background:#B0C4DE;" width=15%|Caput Croatice

! style="background:#B0C4DE;" |Locus in Croatia

| [[Litoralis - Montana (regio Croatiae)|Litus et Mons]]

Croatiae [[oeconomia]] in [[campus tertiarius|diaconiis]] et [[campus secundarius|industria]], praesertim in chemico, navali et metallo-mechanico campis, fundatur. [[Periegesis]] magnus redituum fons. [[Productus domesticus grossus]] pro capite anno [[2008]], pro [[Par acquirendi potestas|par acquirendi potestate]], 18 575 [[dollarium (CFA)|dollariorum StatunitensiumAmericanorum]] sive 63,2% centesimae mediae in [[Unio Europaea|Unione Europaea]], secundum [[Eurostat]], fuit.

[[Fasciculus:Croatia-demography.png|400px|thumb|upright=1.6|Incolarum numerus Croatiae, secundum data ex [[OAA]] - anno [[2005]] (in milibus).]]

* Fons datorum: <ref>[https://web.archive.org/web/20200515110629/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hr.html World Factbook - Croatia]</ref>

* -0,03%

Croati ([[Croatice]]: ''Hrvati'') ad [[Slavi]]cam familiam pertinent. E praesentis [[Ucraina]]e area oriundi, Croati in hodiernam Croatiam circiter [[saeculum 7|saeculo septimo]] venerunt. Croaticae communitates autochthones etiam [[Bosnia et Herzegovina|Bosniam et Hezegovinam]], [[Hungaria]]m, [[Slovenia]]m, [[Serbia]]m ([[Voivodina]]m), [[Mons Niger|Montem Nigrum]] ([[Sinus Risonicus|Sinum Risonicum]]) incolunt, praeterea historicae Croaticae coloniae in [[Austria]] ([[Burgenlandia]]) et in [[Italia]] ([[Molensis (regio)|Molensi regione]] sunt.

Serbi, aream e [[saeculum 16|saeculo XVI]] incolentes, in praeterito a [[Imperium Austro-Hungaricum|Imperii Austro-Hungarici]] functionariis componebantur et militaris [[casta]]e genus reliquis incolis parce insertum constituebant. Saeculis consumptis, status mutatus est et Serbicum ethnos Croaticis incolis insertum est. Primo bello mundano finito regnum Serbiorum, Croatorum et Sloveniorum constitutum est, et ethne inter multas convixerunt simultates, sicut anno [[1928]] trium Croaticorum deputatorum in parlamento homicidium, quo facto omnes deputati Croatici cavaedium perpetue reliquerunt. Coniunctionum depravatio ad Serbiorum caedem per bellum mundanum secundum induxit, ubi libera Croatiae civitas, a dictatore [[ustasa]] [[Antonius Pavelić|Antonio Pavelić]] ducta, Serbicum ethnos insectata est. Ineuntibus ethnicis [[decennium 200|decennii 200]] bellis et Serbia et Monte Nigro Croatiam aggressis, Serbici incolae in [[Res publica Serbica Craenae|Craenae]] ([[Croatice]]: ''Krajina'') et [[Sclavonia]]e zonis densabantur, et 12% totius numeri incolarum in Croatia constituebant. Craenae Serbii se liberae a Croatia proclamavere, eadem autodeterminationis iura exercere volere asserentes quae ad libertatis declarationem ipsius Croatiae induxerant. Recuperata Craena cum Operatione Tempestate, circiter 400 000 Serbiorum fugerunt, a Croaticis copiis instatorum et fabulis, aliquando praeconice inflatis, de caedibus a Croatico exercitu perpetratis conterritati. Ultimis Croaticae gubernationis annis, [[Unio Europaea|Unione Europaea]] incitante, aliquae res effectae sunt ut Serbii e Croatia fugituri redeant. Serbiorum pars redivit sed Serbiorum percentatio in Croatia adhuc fere duas tertias partes diminuta est.

Croatiam anno [[2001]] 20 000 civium ad ethnicum circulum [[Italia|Italicum]] pertinentium inhabitant (censu anni [[2001]] 19 636 talis nationalitatis et 20 521 cum [[patrius sermo|patrio sermone]] [[lingua Italica|Italico]] declarati sunt), qui 51 Communitatibus Nationalibus Italicis localibus{{dubsig}} vitam dant et in Unione Italica cum sede [[Tarsatica]]e dispositi sunt. Praesertim in [[Histria]]e, [[Tarsatica]]e, [[Sinus Liburnicus|Liburnicarum]] insularum, [[Dalmatia]]e areis domicilium habet. Solum in [[Histria]]e ([[Histriana (regio Croatiae)|regionis Histrianae]], quae nihilominus Boreorientalem paeninsularem partem non comprehendit,) parte, [[Tarsatica]]e et in [[Apsorus|Apsori]] archipelago ab aliquibus [[commune|communalibus]] statutis velut autochthonici incolae agnoscuntur, dum in ceteris [[Sinus Liburnicus|Liburnicis]] et [[Dalmatia|Dalmaticis]] terris eis nullum particularem statum agnoscuntur. In tali [[Italia|Italico]] ethnico circulo tum [[Lingua Veneta|Venetophoni]] autochthones incolae (in Boreoccidentali [[Histria]] et [[DalamatiaDalmatia]]) tum [[lingua Histriotica|Histriotophoni]] (in Austroccidentali [[Histria]]no litore) adscribuntur. Per [[saeculum 19|saeculum undevicensimum]] considerabilis [[Italia|Italorum]] opificum numerus in [[Zagrebia]]m et in [[Sclavonia]]m ([[Posega]]m) habitaturi iverunt ubi eorum descendentium multi in praesenti vivunt. Semper in [[Histria]] (in [[Vallis Arsiae|Valli Arsiae]] et in [[Seiane|Seiani]] ([[Croatice]]: ''Šušnjevica'' et ''Žejane,'' respective) parva [[Lingua Istroromanica|Istroromanorum]] ethnica communitas, e [[Romania]] oriunda, adest, cuius lingua, [[linguae Romanicae|Latinae originis]] [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicae]] similis, fere ob [[lingua Croata|Croaticam]] extincta est. Alius ethnicus circulus originarie [[linguae Romanicae|Romanice]] loquens [[Nigri Latini]] ([[Croatice]] ''Morlaci'') est, incolae consimiles Istroromanorum hodie solum ab aliqua parva communitate repraesentati, quorum lingua fere exstincta est.

{{communiaCommunia|Hrvatska|Croatiam}}

~ (10K){{Capsae collectae|Croatia|politica|{{Praesides Croatiae}}{{Primi ministri Croatiae}}{{Ministri rerum externarum Croatici}}{{Consilium Croaticum Plenković}}}}

[[Categoria:Croatia|!Condita 1991]]