Quantum redactiones paginae "Tenos" differant

'''Tenos''' ([[Graece]] {{Polytonic|Τῆνος}}, [[Lingua Neograeca|Neograece]] {{Polytonic|Τήνος}} ['tinos]) est [[insula]] [[Graecia]]e in [[Aegaeum mare|Aegaeo mari]] sita, quae in [[Cyclades|Cycladum]] orbe inter [[Andros|Andrum]] et [[Myconos|Myconum]] nec non [[Delos|Delum]] iacet. Post [[Naxos|Naxum]], Andrum et [[Paros|Parum]] insulas, Tenos magnitudine quarta Cycladum est.

Tenos 27 km in longitudinem, in latitudinem usque ad 12 km, superficiei autem area 194.6 km² patet. Litus permultis praecipitibus circumdatum paucos tantum sinus navibus aperit ad applicandum. Insula in longo montium iugo consistit a parte caurina ad euroam verso. Montes plerumque ex [[Lapis schistos|lapide schisto]] sunt, quamquam in orientali parte etiam [[Granitum (lapis)|granites]] atque in occidentali latere septentrionis [[marmor]] instar Pentelici reperitur. Planitiae plerumque in regione inter orientem et meridiem sitae sunt, inter quas in primis Cionia (Κιόνια) hodie multa viatoribus deversoria praebet natatoribusque paraliam idoneam. In parte orientali Tsicnias ({{Polytonic|Τσικνιάς}}) surgit, rupes 726 m alta, ab antiquis Gyraea petra ({{Polytonic|Γυραίη πέτρη}}) appellata.<ref>[[Homerus|Hom.]], ''Od.'' 4.500 & 507; [[Lycophron|Lycoph.]], ''Alexandra'' 390sqq.; [[Archilochus]] fr. 56 Diehl (Sandbach 1942).</ref> Tenos olim aquis scatebat, quam ob rem epitheto q.e. ''Hydrusa''<ref>[[Gaius Plinius Secundus|Plin.]], ''[[Naturalis historia|Nat.]]'' 4.65. Plinius hic [[Aristoteles|Aristotelem]] citat, qui igitur {{Polytonic|Ὕδρουσα}} scripsisse videtur; [[Eustathius Thessalonicensis|Eustathius]] de [[Dionysius Periegetes|Dionysio Periegeta]] commentans {{Polytonic|Ὑδρόεσσα}} scripsit (in ''Dionys.Per.'' 525).</ref> 'aquosa' ornabatur. Sed non solum aquarum abundantia sed etiam proprietate excellebat Tenos: [[Athenaeus]] enim narrat Teni esse fontem, cuius aqua vinum non miscetur.<ref>Ath. 2.143c {{Polytonic|ἐν Τήνῳ κρήνη ἐστὶν ἧς τῷ ὕδατι οἶνος οὐ μίγνυται}}.</ref>

[[Fasciculus:Tinos1View of Exomvourgo in Tinos - Dapper Olfert - 1688.jpg|thumb|[[Exoburgum]] Tini anno 1703 pictum.]]

Ab anno [[307 a.C.n.|307]] metoeci sive inquilini Tenii Athenis ''isotelia'' sive aequabilitate tributoria fruebantur pactoque iuridiciali accessum ad tribunal habebant. Quae beneficia ab Atheniensibus acceperant, quod [[Demetrius Poliorcetes|Demetrium Poliorcetam]] adiuvissent in recuperandis Athenis a [[Demetrius Phalereus|Demetrio Phalereo]].<ref>Reger (1992: 366-368).</ref> Anno [[281 a.C.n.|281]] Tenos Athenas misit legatum, qui de confirmandis isotelia aliisque beneficiis iam antea acceptis consultarent. Ut ex inscriptionibus (sicut {{IG}} II² 660) apparet, haec beneficia confirmata sunt.<ref>Tenii cur necesse esse iudicaverint de confirmanda isotelia cum Atheniensibus consultare, parum liquet. Reger (1992: 368-379), argumento a Gauthier (1979) proposito firmiter nixus, rerum condiciones credit [[Piraeus|Piraeo]] ab Atheniensibus recuperato adeo mutatas esse, ut beneficia antea ad socios adlata sine ulla dubitatione non valerent.</ref>

Inde ab anno [[200 a.C.n.|200]] Tenos in [[Protectoratus|protectoratum]] [[Rhodos|Rhodiorum]] redacta est cum aliis insulis. Praesentia Rhodiorum multis modis sentiebatur: statio enim navalis Rhodiorum Teni erat, unde omnes insulas custodire possent; nummi Tenii illis temporibus balausio Rhodio impressi sunt; epistatae sive praefecti Rhodii Teni versabantur; etiam Rhodiorum numina in inscriptionibus illorum temporum nominabantur. [[Antiochus III Magnus|Antiochus III]], clade apud [[Pugna ad Thermopylas (191 a.C.n.)|Thermopylas]] anno [[191 a.C.n.|191]] accepta, a Chalcide profectus classem suam in Tenum applicavit,<ref>[[Titus Livius|Liv.]] 36.21.1.</ref> sed fortasse praeter opinionem, quippe cum in regionem sub Rhodiorum dicione redactam pervenisset, vi et armis acceptus est.<ref>Reger (1992: 379-381); cf. Étienne (1990:122-123).</ref> His anno 190 gestis factum videtur esse, ut Rhodii ad Romanos transirent.<ref>Reger (1992: 381).</ref> Rhodiorum dominatio anno fere 116 a.C.n. viribus Romanorum confracta est.

[[Saeculum 1 a.C.n.|Primo saeculo a.C.n.]] Tenos vehementer [[Primum bellum Mithridaticum|bello Mithridatico]] oppressa etiam piratarum rapinis in paupertatem cecidit.<ref>{{IG}} XII 5 nº 860 & nº 898.</ref> Anno fere 40 a.C.n. [[Marcus Antonius]] Andrum, Tenum, Naxum insulas donavit Rhodiis, qui quidem postea hoc donum amiserunt.<ref>[[Appianus|App.]], ''Bellum civile'' 5.7.</ref> Aetate imperatoria Tenos denuo florescere coepit; cuius rei testimonio fortasse hoc [[epigramma]] est:<ref>Hoc epigramma [[Antipater Thessalonicensis|Antipatri Thessalonicensi]] ([[Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus|Augusti]] fere coaevo) adscriptum in ''[[Anthologia Graeca]]'' III 9.550 legitur. Latine reddidit [[:usor:Neander|Neander]].</ref>

Anno [[1207]] Tenos [[Coloniae Venetae|colonia Veneta]] facta, anno [[1390]] in dicionem [[Respublica Veneta|Rei publicae Venetae]] redacta est, et, quamquam anno [[1537]] ab [[Ariadenus Barbarussa|Ariadeno Barbarussa]], nauarcho et [[cursarius|cursario]] Ottomano, paulisper expugnata est, usque ad [[1715]] pars rei publicae Venetae remansit. A quo tempore sunt turres columbariae, quas Tenos admodum multas habet.<ref>De turribus columbariis Teno propriis vide [http://www.clayart.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=44:taubentuerme-von-tinos&catid=24:diverse-infos&Itemid=34&lang=de hanc]{{Nexus deficitur|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} symbolam.</ref> His saeculis caput insulae, ab ora maritima retracta, summo monte [[Exoburgum|Exoburgo]] positum est. Ibi ruinae arcis Venetorum visitantur.

Tenos [[Sanctuarium Posidonis et Amphitritae (Tenos)|templo Posidoni et Amphitritae dedicato]] apud antiquos ''vetus insula sacra'' erat.<ref>{{IG}} XII 5 nº 860.17.</ref> Praeter hanc aedem etiam [[Dionysus|Dionyso]] et [[Aesculapius|Aesculapio]] Teni sua cuique delubra erant.

Constat Posidonem ab initio solum (sine Amphitrita) Teni cultum esse et aedem in nemore habuisse.<ref>[[Cornelius Tacitus|Tacitus]] (''[[Annales (Tacitus)|ann.]]'' 3.63) cultum Posidonis dicit iussu oraculi [[Apollo|Apollinis]] [[Delphi|Delphici]]ci institutum esse.</ref> Sunt qui Posidonem ab initio deum medicum dicant Tenum pervenisse.<ref>[[Philochorus]] frg.184 [= [[FHG]] I 414].</ref> Aedes Posidonis, cum medio fere saeculo III a.C.n. magno opere renovabatur atque amplificabatur, simul etiam Amphitritae uxori dicata est. Cum etiam ius asyli delubro firmatum esset annuaque sacra Posidonia ({{Polytonic|Ποσειδώνια}}) ibi celebrarentur, omnia exstiterunt quibus opus esset ad prosperitatem divitiasque insulae parandas. Aedes Posidonis et Amphitritae proprium habebat portum, qui peregrinatoribus facilem praeberet aditum. Aedes etiam magnas habebat cenationes ({{Polytonic|ἑστιατόρια}}), quae vicinorum peregrinorumque viatorum multitudini corporis curandi locum darent.<ref>[[Strabo]] 10.5.11.</ref>

Situs aedis Posidonis et Amphitritae ab [[Archaeologia|archaeologis]] repertus est. Templum duum fere chiliometrorum spatio ab urbe Teno ad Cioniam versus aberat. Apud Strabonem legimus Tenum non magnam quidem habuisse urbem, aedem autem Posidonis magnam in nemore extra urbem sitam.<ref>Str. 10.5.11 {{Polytonic|Τῆνος δὲ πόλιν μὲν οὐ μεγάλην ἔχει, τὸ δ᾽ ἱερὸν τοῦ Ποσειδῶνος μέγα ἐν ἄλσει τῆς πόλεως ἔξω}}.</ref> Strabo sine dubio recte dixit, nam constat sacrum templi orbem [[Hectarium|hectareas]] fere 5 comprehendisse. Ex aede via sacra ad aram magnam duxit, in qua magnifica (4 m in altitudinem) posita erant Posidonis et Amphitritae simulacra a [[Telesias|Telesia]], artifice Atheniensi, confecta.<ref>Sic Philochorus, frg. 185 [= FHG I 414]. Sunt qui Philochorum false hoc nomen scripsisse putent dicantque haec simulacra a Telesino Atheniensi facta esse. (Fiehn 1934: 521).</ref> Aedes ipsa 20,90 m in longitudinem, in latitudinem autem 16,10 m fuit.

Ex titulis aliquid de sacerdotibus templi Posidonis et Amphitritae cognoscimus. Videtur enim sacerdotium hereditarium ({{Polytonic|διὰ γένους}}) fuisse:<ref>{{IG}} XII 8 nº 925 & nº 950.</ref> itaque Theodaesius sacerdos Sosibii sacerdotis filius fuit. De Malthaca, Philini filia, plus cognovimus. Ut enim in sacerdotium venire posset, Theopithi sacerdoti, ut sibi adoptator fieret, persuasit. Malthace ipsa familia divitissima orta fratrem habebat Satyrum, qui amplissimis muneribus Teni functus magnas fecerat donationes publicas.<ref>{{IG}} XII 5 nº 946.</ref> ''Architheoresasa'' ({{Polytonic|ἀρχιθεωρήσασα}} 'sacrae legationi praefecta') appellata Deli et fortasse alibi quoque Teniorum legationi sacrae praefuit.<ref>Fiehn (1934: 526).</ref>

* {{Strabo}} libro decimo capite quinto 11

* [https://web.archive.org/web/20110721081311/http://www.tinos.gov.gr/portal/page/portal/tinos/ Situs publicus demi Teni]

* [http://www.tinos.biz/kalos.htm Tenos: Peregrinandis scitu digna]

* [http://www.panagiatinou.gr/ Παναγία της Τήνου]

[[Categoria:Tenos|! ]]