Alphabetum Armenium
Alphabetum Armenium[1] est systema litterarum, anno E.V. 405 aut 406 a monacho erudito Mesrobe Mastosio creatum, duabus litteris novis (Օ et Ֆ) saeculo XII auctum, quo usque hodie lingua Armenia scribitur. Plus mille annis alphabetum Armenium modo leviter mutatum est.
Alphabetum
recensere| Littera | Nomen litterae | Pronuntiatio (API) | Translitteratio | Significatio numeralis | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Orthographia traditionalis | Orthographia reformata | Pronuntiatio | Armenia classica | Armenia orientalis | Armenia occidentalis | Classica | ISO 9985 | ||||
| Armenia classica | Armenia orientalis | Armenia occidentalis | |||||||||
| Աա | այբ | [aɪb] | [aɪpʰ] | [ɑ] | a | 1 | |||||
| Բբ | բեն | [bɛn] | [pʰɛn] | [b] | [pʰ] | b | 2 | ||||
| Գգ | գիմ | [gim] | [kʰim] | [g] | [kʰ] | g | 3 | ||||
| Դ դ | դա | [dɑ] | [tʰɑ] | [d] | [tʰ] | d | 4 | ||||
| Եե | եչ | [jɛtʃʰ] | [ɛ], initio verbi [jɛ]1 | e | 5 | ||||||
| Զզ | զա | [zɑ] | [z] | z | 6 | ||||||
| Էէ | է | [ɛː] | [ɛ] | [ɛː] | [ɛ] | ē | ê | 7 | |||
| Ըը | ըթ | [ətʰ] | [ə] | ə | ë | 8 | |||||
| Թթ | թօ | թո | [tʰo] | [tʰ] | t‘ | 9 | |||||
| Ժժ | ժէ | ժե | [ʒɛː] | [ʒɛ] | [ʒ] | ž | 10 | ||||
| Իի | ինի | [ini] | [i] | i | 20 | ||||||
| Լլ | լիւն | լյուն | [lʏn]² | [l] | l | 30 | |||||
| Խխ | խէ | խե | [χɛː] | [χɛ] | [χ] | x | 40 | ||||
| Ծծ | ծա | [tsɑ] | [tsʼɑ] | [dzɑ] | [ts] | [tsʼ] | [dz] | c | ç | 50 | |
| Կկ | կեն | [kɛn] | [kʼɛn] | [gɛn] | [k] | [kʼ] | [g] | k | 60 | ||
| Հհ | հօ | հո | [ho] | [h] | h | 70 | |||||
| Ձձ | ձա | [dzɑ] | [tsʰɑ] | [dz] | [tsʰ] | j | 80 | ||||
| Ղղ | ղատ | [ɫɑt] | [ʁɑtʼ] | [ʁɑd] | [l], or [ɫ] | [ʁ] | ł | ġ | 90 | ||
| Ճճ | ճէ | ճե | [tʃɛː] | [tʃʼɛ] | [ʤɛ] | [tʃ] | [tʃʼ] | [ʤ] | č | č̣ | 100 |
| Մմ | մեն | [mɛn] | [m] | m | 200 | ||||||
| Յյ | յի | հի | [ji] | [hi] | [j] | [h]³, [j] | y | 300 | |||
| Նն | նու | [nu] | [n] | n | 400 | ||||||
| Շշ | շա | [ʃɑ] | [ʃ] | š | 500 | ||||||
| Ոո | ո | [o] | [vo] | [o], initio verbi [vo]4 | o | 600 | |||||
| Չչ | չա | [tʃʰɑ] | [tʃʰ] | č‘ | č | 700 | |||||
| Պպ | պէ | պե | [pɛː] | [pʼɛ] | [bɛ] | [p] | [pʼ] | [b] | p | 800 | |
| Ջջ | ջէ | ջե | [ʤɛː] | [ʤɛ] | [tʃʰɛ] | [ʤ] | [tʃʰ] | ǰ | 900 | ||
| Ռռ | ռա | [rɑ] | [ɾɑ] | [r] | [ɾ] | r̄ | ṙ | 1000 | |||
| Սս | սէ | սե | [sɛː] | [sɛ] | [s] | s | 2000 | ||||
| Վվ | վեւ | վեվ | [vɛv] | [v] | v | 3000 | |||||
| Տտ | տիւն | տյուն | [tʏn] | [tʼʏn]5 | [dʏn] | [t] | [tʼ] | [d] | t | 4000 | |
| Րր | րէ | րե | [ɹɛː] | [ɾɛ]6 | [ɾɛ] | [ɹ] | [ɾ] | r | 5000 | ||
| Ցց | ցօ | ցո | [tsʰo] | [tsʰ] | c‘ | 6000 | |||||
| Ււ | հիւն | վյուն | [hʏn] | [w] | [v]8 | u | 7000 | ||||
| Փփ | փիւր | փյուր | [pʰʏɹ]9 | [pʰʏɾ] | [pʰ] | p‘ | 8000 | ||||
| Քք | քէ | քե | [kʰɛː] | [kʰɛ] | [kʰ] | k‘ | 9000 | ||||
| Օօ | օ | [o] | [o] | ô | ò | - | |||||
| Ֆֆ | ֆէ | ֆե | [fɛː] | [fɛ] | [f] | f | - | ||||
| Littera | Orthographia traditionalis | Orthographia reformata | Armenia classica | Armenia orientalis | Armenia occidentalis | Armenia classica | Armenia orientalis | Armenia occidentalis | Classica | ISO 9985 | Significatio numeralis |
| Pronuntiatio | |||||||||||
| Nomen litterae | Pronuntiatio (API) | Translitteratio | |||||||||
Palaeographia Armenia
recensere- Si plus cognoscere vis, vide paginam de palaeographia Armenia.
Antiquissima scripta Armenia in fragmentis manu scriptis saeculi V conservantur. Quattuor principales litterarum formae sunt erkat’agir, bolorgir, notrgir, ac šġagir.
Notae
recensere- ↑ Aliter Armeniacum vel Armenicum.
Bibliographia
recensere- P. Iacobus Villotte, "Introductio ad linguam Armeniam: De alphabeto Armeniorum". In Dictionario Novo Latino-Armenio. Romae: 1714.