Via mala (Romancice 'veia mala') est antiqua via octo chiliometrorum trans rupes altas in valle Rheni posterioris in Helvetico Grisoniae pago.

Via mala in voragine
Via mala saeculo 19 a Ioanne Ludovico Bleuler picta

Geographia recensere

Rhenus fluit ab oppidis Speluca Lapidariaque sub rupibus ad urbem Tosanam (Raetoromanice 'Tusaun') in alta voragine. Obstaculum difficile fuit ad commeatum viae Alpium inter Mediolanum et Curiam Raetorum ad septentrionem transitus Cunus Aureus et Mons Avium (transitus).

Historia recensere

Romani primam viam vel callem cum ponte trans voraginem Viae malae aperuerunt. Aliae calles supereunt altos montes in lateribus voraginis.[1]

Anno 1473 communes Tosana, Masein et Cazis sub rupe 'Fyamala' nuncupata novam viam at magnum pontem prope oppidum Zillis construxerunt. Duo pontes annis 1738 et 1739 constructis ingeniarius Ricardus La Nicca annis 1818 ad 1821 novam viam cum cuniculis ad vecturam idoneam fecit. Nova autovia anno 1967 constructa prope voraginem Viae malae cuniculo longitudinis 742 metrorum iacet.

Antiqua via Romanorum et Medii Aevi ut via pedium superest.[2]

Notae recensere

Bibliographia recensere

  • Thomas Riedi: Viamala. Texte und Bilder zur Natur und Geschichte der größten Schlucht im Kanton Graubünden (Curia Raetorum 1992).

Nexus externi recensere

  Vicimedia Communia plura habent quae ad Viam malam spectant.
Viae Romanae nominibus antiquis cognitae
 
Via urbana Pompeiis visa

Aemilia  · Anicia  · Appia  · Aquillia  · Ardeatina  · Augusta  · Aurelia  · Caecilia  · Cassia  · Claudia Augusta  · Clodia  · Decia  · Domitia  · Domitiana  · Egnatia  · Flaminia  · Iulia Augusta  · Labicana  · Latina  · Laurentina  · Nomentana  · Ostiensis  · Popilia  · Portuensis  · Postumia  · Praenestina  · Salaria  · Severiana  · Sublacensis  · Tiburtina  · Traiana  · Traiana nova  · Valeria  · Valeria Sicula

Itinera provincialia
 
Via Romana iuxta Noviodunum Diablintum

Aegyptus  · Iter ab Antiochia Alexandriam
Asia  · Iter a Calchedone Nicomediam  · Iter a Nicomedia Antiochiam
Britannia · Iter a Blatobulgio Mediolanum  · Iter a Bremenio Petuaria  · Iter a Deva Londinium  · Iter ab Eboraco Devam  · Iter ab Eboraco Londinium  · Iter ab Isca Dumnoniorum Londinium  · Iter ab Isca Legionis Londinium  · Iter ab Isca Legionis Viroconium  · Iter a Lindo Ventam Icenorum  · Iter a Londinio Gesoriacum  · Iter a Regnis Londinium  · Iter a Segontio Devam  · Iter a Venta Icenorum Londinium
Gallia et Germania  · Iter ab Aquis Tarbellicis Tolosam  · Iter ab Argentorate Vindelicos  · Iter ab Asturica Burdigalam  · Iter a Bagaco Coloniam Agrippinam  · Iter a Bagaco Durocortorum  · Iter a Burdigala Augustodunum  · Iter a Burdigala Lugdunum Convenarum  · Iter a Burdigala Lutetiam  · Iter a Burdigala Narbonem  · Iter a Caracotino Augustobonam  · Iter a Castello Lutetiam  · Iter a Colonia Agrippina Treveros  · Iter a Durocortoro Argentorate  · Iter a Durocortoro Treveros  · Iter a Durocortoro Viennam  · Iter a Durocortoro Viviscum  · Iter a Gesocribate Augustonemetum  · Iter a Gesoriaco Bagacum  · Iter a Gesoriaco Durocortorum  · Iter a Lugduno Arelate  · Iter a Lugduno Batavorum Argentorate  · Iter a Lugduno Convenarum Tolosam  · Iter a Lutetia Augustodunum  · Iter a Mediolano Santonum Aginnum  · Iter a Mediolano Santonum Lugdunum  · Iter a Moguntiaco Lugdunum  · Iter a Narbone Vapincum  · Iter a Tarvenna Durocortorum  · Iter a Vienna Vapincum  · Iter a Vindonissa Viennam  · Iter per Alpes Cottias  · Iter per Alpes Graias  · Iter per Alpes Maritimas  · Iter per Alpes Poeninas
Hispania  · Iter ab Asturica Burdigalam  · Iter a Caesaraugusta Tarraconem  · Iter ab Emerita Caesaraugustam  · Iter a Legione VII Caesaraugustam  · Iter ab Olisipone Emeritam  · Iter a Tarracone Narbonem
Italia  · Iter ab Aquileia Ariminum  · Iter a Mediolano Aquileiam  · Iter a Vadis Sabatiis Pisas  · Iter per Alpes Cottias  · Iter per Alpes Graias  · Iter per Alpes Maritimas  · Iter per Alpes Poeninas  · Iter per Alpes Rhaeticas  · Iter per Lacum Larium
Oriens  · Iter ab Antiochia Alexandriam  · Iter a Nicomedia Antiochiam
Provinciae Danubianae  · Iter ab Aquileia Sirmium  · Iter ab Argentorate Vindelicos  · Iter a Sirmio Byzantium  · Iter a Vindelicis Sirmium  · Iter a Reginis Vindonissam  · Iter per Alpes Rhaeticas  · Iter per Lacum Larium