Maoriani

Maoriani sive Maorienses (Maoriane Māori) sunt populus Novae Zelandiae (quam in lingua sua Aotearoa appellant).

Maoriani in saltatione translaticia quae haka dicitur.

Maoriani saeculo 14 a Polynesia orientali Novam Zelandiam migravisse putantur. Colonizatio Europaea a saeculo 17 vitam eorum valde afficiebat.

Anno 2018 Maoriani in Nova Zelandia erant 775 836 et plus quam 140 000 in Australia.

Lingua

Lingua Maoriana (vulgo te reo 'vox, lingua') lingua Austronesica in usu in Nova Zelandia est. Lingua in abdecedario Latino scribitur. Lingua Maoriana cum lingua Anglica lingua publica Novae Zelandiae est.

Religio

Religio et mythologia populi Maoriani antiquissimae sunt. In mythologia Maoriana Rangi, caelum, et Papa, terra, dei creatores sunt. Multi mythi Maoriani praeclari sunt, exempla legenda montis Taranaki atque mythi herois Māui sunt aut mythi Taniwha, qui in mythologia Maoriana sunt entitates quae in mari habitant. Praeclara societatis Maorianae notio est mana, quae in cultura Polynesia qualitas spiritualis originis supernaturalis, vis sacra et impersonalis, habetur. Possessio auctoritatis vel virtutis est, quam homines per ortum aut per bellum adipisci conantur. Hodie Maoriani etiam Christiani sunt.

Cultura

Compunctio

Persona cum compunctionibus Maoriensibus.

Compunctio est ornatio qui signi ex pigmentis sub cuti insertis constat. Saepe vulti ducum antiquorum Maorianorum compunctionibus ornabantur. Compuctio permanens Maoriane tā moko appellata est.

Haka

Haka praeclara saltatio translaticia Maoriana est. Ante ludos turmae nationalis Novae Zelandiae (Anglice All Blacks, 'Omnes in atro') haec saltatio facta est.

Marae

Marae Rotoruae situm.

Marae sacer locus societatum Polynesiae, qui rebus socialis atque religiosis prodest, est. Marae saepe wharenui, domus pro congregationibus communitatis, habet. Spatium apertum loci palis ligneis vel lapidibus circumdatur. Marae etiam in aliis societatibus Polynesiae sunt: nomen loci sacri Tahitiane marae, Tongane malaʻe, Samoane malae est.

Pounamu

Pounamu (nomen maorianum) est lapis viride colore ex ilia factus. Olim Maoriani pounamu pro constructione mucronum hastarum uti solebant.

Tiki

Tiki Maorianum.

Tiki statuae ex ligno factae sunt, formam humanam habentes. In mythologia Maoriana Tiki primus homo, a Tūmatauenga aut Tāne creatus, erat. Tiki etiam in aliis societatibus Polynesiae sunt: nomen statuarum Maoriane Insularum de Cook tiki, Tahitiane tiʻi, Havaiane kiʻi est. In insula Paschale, tiki non sunt sed moai, magnae statuae ex topho factae, sunt.

Whakapapa

Whakapapa est genealogia Maoriana quae in sermonibus whaikorero appellatis explicatur. Whakapapa notio magni momenti in societate Maoriana est.

Bibliographia

• Ballara, Angela. 1998. Iwi: the dynamics of Māori tribal organisation from c. 1769 to c. 1945. Wellintoniae.
• Howe, K. R. 2003. The quest for origins: who first discovered and settled the Pacific islands? Honolulu: University of Hawaii Press.
• Howe, Kerry, "Ideas of Māori Origins". In Māori Peoples of New Zealand: Ngā Iwi o Aotearoa. Te Ara – The Encyclopedia of New Zealand. Aucopoli, 2006.
• Irwin, Geoffrey, "Pacific Migrations" In Māori Peoples of New Zealand: Ngā Iwi o Aotearoa. Te Ara – The Encyclopedia of New Zealand. Aucopoli, 2006.
• King, Michael, The Penguin History of New Zealand, Londinii, 2003.
• King, Michael, Maori: A Photographic and Social History (2nd ed.). Aucopoli: Reed Publishing, 1996.
• McIntosh, Tracey, Maori Identities: Fixed, Fluid, Forced, in James H. Liu, Tim McCreanor, Tracey McIntosh et Teresia Teaiwa, eds, New Zealand Identities: Departures and Destinations, Wellintoniae: Victoria University Press, 2005.
• Mead, Hirini Moko. 2003. Tikanga Māori: Living by Māori Values. Wellintoniae: Huia Publishers. Google Books.

Nexus interni

• Hapū
• Hauora
• Hei matau
• Hei-tiki
• Hongi
• Iwi
• Mythologia Maoriana
• Pā
• Taumata­whakatangihanga­koauau­o­tamatea­turi­pukakapiki­maunga­horo­nuku­pokai­whenua­kitanatahu
• Whānau

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Maorianos spectant.