Quantum redactiones paginae "Linguae Italicae" differant
Content deleted Content added
m Delenda. Vide "Italica linguarum subfamilia." (Vel contribuenda?) |
contribui |
||
Linea 1:
<!--{{Infobox Language family
|name = Italic
|region = Originally Italy, today mainly southern Europe, maximum extent world-wide intermittent
|familycolor = Indo-European
|fam1 = [[Indo-European languages|Indo-European]]
|child1 = [[Latino-Faliscan languages|Latino-Faliscan]]
|child2 = [[Osco-Umbrian languages|Osco-Umbrian]], formerly Sabellic
|child3 = [[Aequian]]
|child4 = [[Vestini|Vestinian]]
|iso5=itc
|Spoken by = 700 million of person (about)
|map = [[Image:Iron Age Italy.svg|center|thumb|300px]]
|map_caption = Opinabilis [[lingua]]rum distributio in [[Italia]] et vicinis [[Aetas Ferrea|Aetatis Ferreae]] regionibus, [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto a.C.n.]] ([[Anglice]])
}}-->
[[Imago:Iron Age Italy.svg|thumb|350px|Opinabilis [[lingua]]rum distributio in [[Italia]] et vicinis [[Aetas Ferrea|Aetatis Ferreae]] regionibus, [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto a.C.n.]] ([[Anglice]])]]
'''Italica linguarum subfamilia''' est membrum familiae [[Lingua Protoindoeuropaea|Protoindoeuropaeae]] [[lingua]]rum. [[Linguae Romanicae|Linguas Romanicas]] ex [[Lingua Latina|Latina]] deductas ([[Lingua Italica|Italicam]], [[Lingua Hispanica|Hispanicam]], [[Lingua Lusitana|Lusitanam]], [[Lingua Francica|Francicam]], [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicam]], etc.), et nonnullas [[lingua exstincta|exstinctas]] [[Paeninsula Italica|Paeninsulae Italicae]] linguas comprehendit, [[Lingua Umbriae|Umbriana]], [[Lingua Osca|Oscana]], [[Lingua Faliscana|Faliscana]], et Latina ipsa inclusis.
Obtinent variae verbi ''Italici'' definitiones. Hic commentarius classificatione in ''[[Tabula Glottologorum]]'' usitata utitur (vide "Nexus externos" infra): Italica subgregem Latinum (Latinam et linguas Romanicas) et linguas Italicas antiquas (Faliscanam, Osco-Umbrianam, et duas linguas Italicas non digestas, [[Lingua Aequiana|Aequianam]] et [[Lingua Vestiniana|Vestinianam]]), sic comprehendit. Lingua autem [[Lingua Venetica|Venetica]], lingua regionis [[Venetiae|Venetiarum]], habetur Indoeuropeana non digesta, contra eius vim in hodierna regionis lingua Italica.
* '''[[Linguae Oscoumbrianae|Linguam Sabellicam]]''', continentes:▼
** [[Lingua Osca|Linguam Oscam]]▼
Secundum iudicium extremum, Italica nulla fuit, et varii ex linguis Indoeuropaeanis greges recte descenderunt et propter propinquitatem geographicam in unam verserunt. Hoc iudicium impedimentum communis patriae Italicae in [[historia]] agnotae partim ostendit.
*** [[Lingua Umbra|Linguam Umbram]]▼
==Mutationes phoneticae==
Aliquae ordinariae ex parte [[mutatio phonetica|mutationes phoneticae]] a [[Lingua Protoindoeuropaea|Protoindoeuropea]] ad [[Lingua Protoitalica|Protoitalicam]]:
* Palatovelares cum [[velar]]ibus simplicibus miscuerunt:
*** [[Lingua Marsia|Linguam Marsiam]], linguam [[Marsi|Marsorum]]▼
** {{IPA|kʲ}} → {{IPA|k}}
** {{IPA|ɡʲʱ}} → {{IPA|ɡʱ}}
** {{IPA|ɡʲ}} → {{IPA|ɡ}}
* [[Labializatio|Labiovelares]] [[Vox (phonetice)|vocati]] rotunditatem amiserunt vel [[lenitio]]nem fecerunt:
*** [[Linguae Romanicae|Linguas Romanicas]]▼
** {{IPA|ɡʱʷ}} → {{IPA|ɡʱ}}
** {{IPA|ɡʷ}} → {{IPA|ɡ}} or {{IPA|w}} <!--conditions?-->
* [[Aspiratio (phonetice)|Aspirationes]] [[vox|vocatae]] primum sine voce factae sunt, tum [[Fricativa|fricativizaverunt]]:
** {{IPA|bʱ}} → {{IPA|pʰ}} → {{IPA|ɸ}} → {{IPA|f}}
** {{IPA|dʱ}} → {{IPA|tʰ}} → {{IPA|θ}}
** {{IPA|ɡʱ}} → {{IPA|kʰ}} → {{IPA|x}}
* [[Adsimillatio]]:
** {{IPA|s}} → {{IPA|θ}} ante {{IPA|r}}; alibi non mutata
** {{IPA|p}} → {{IPA|kʷ}} ante {{IPA|kʷ}} in [[syllaba]] sequenti (e.g. ''quinque,'' ex PIE ''penkʷe''); alibi non mutata
* [[Sonorans|Sonorantes]] et reliqui [[sonus (physica)|soni]] "[[stop]]" ({{IPA|m n l r w b d ɡ p t k kʷ}}) non mutata
<!-- +Vocales?-->
Mutationes per evolutionem singularum linguarum Italicarum amplius acciderunt; in [[Lingua Latina|Latina]], exempli gratia, /{{IPA|f, θ}}/ → /{{IPA|b, d}}/ inter vocales, et /{{IPA|θ}}/ → /{{IPA|f}}/ verbo ineunte.
==Rami==
Familia Italica duos ramos notos et duas linguas non digestas habet:
* '''[[Linguae Latino-Faliscanae|Latino-Faliscanae]]''':
** [[Lingua Falisca]], in regione circa [[Falerii|Falerios]] Veteres (hodiernam ''Civita Castellana'') ad [[Roma]]e septentriones adhibita, et fortasse in [[Sardinia]]
** [[Lingua Latina|Latina]], in [[Italia]] medio-occidentali adhibita. [[Imperium Romanum]] eam propagavit per paeninsulam et ultra.
** [[Lingua Osca]], in medio-meridionali [[Paeninsula Italica|Paeninsulae Italicae]] regione adhibita
** Grex Umbrianus:
*** [[Lingua Umbra]], medio-septentrionali [[Paeninsula Italica|Paeninsulae Italicae]] regione adhibita
** [[Lingua Picena Meridionalis|Picena Meridionalis]], in medio-orientalis [[Paeninsula Italica|Paeninsulae Italicae]] regione adhibita
** [[Lingua Sabina|Sabina]], in [[Latium|Latio]] et medio [[Appenninus|Appennino]]
* '''[[Lingua Aequiana|Aequiana]]''', lingua a tribu [[Aequi]]s adhibita, paululum ad orientem Romae
* '''[[Lingua Vestiniana|Vestiniana]]''', lingua a tribu [[Vestini|Vestinis]] in septentrio-oriente [[Paeninsula Italica|Paeninsulae Italicae]] regione adhibita
[[Lingua Venetica|Venetica]], ab inscriptionibus (sententiis plenae inclusis) patefacta,
arte conecta est cum linguis Italicis, et aliquando Italica iam classificatur. <!--However, since it also shares similarities with other Western Indo-European branches (particularly [[Germanic languages|Germanic]]), some linguists prefer to consider it an independent Indo-European language. -->
Litteris primum attestantur linguae Italicae in inscriptionibus Umbrianis et Faliscanis ex [[saeculum 7 a.C.n.|saeculo septimo a.C.n.]], quarum [[Abecedarium|abecedaria]] de [[Abecedarium Italicum Vetus|Abecedario Italico Vetere]] deducuntur, ipso de [[Abecedarium Graecum|abecedario Graeco]] deducto. Linguae Italicae vim minorem ex [[Lingua Etruscana|Etruscana]] ostendunt, atque amplius ex linguis [[Lingua Graeca|Graecis]] antiquis.
Dicione [[Respublica Romana|Reipublicae Romanae]] omnem trans Paeninsulam Italicam propagata, Latina per linguas Italicas regnare coepit, quae homines fortasse [[saeculum 1|saeculo primo]] p.C.n. non iam usi sunt. Ex [[Latina Vulgaris|Latina Vulgari]] emerserunt [[Linguae Romanicae]].
==Fontes==
*Pulgram, Ernst. [[1958]]. ''Tongues of Italy: Prehistory and History.'' Cantabrigiae: Harvard University Press.
*Rix, Helmut. [[2003]]. "Ausgliederung und Aufgliederung der italischen Sprachen." In ''Languages in Prehistoric Europe,'' ed. Alfred Bammesburger et Theo Vennemann, pp. 147–172. Indogermanische Bibliothek, 3. Heidelberg: Winter. ISBN 3-8253-1449-9.
==Vide etiam==
* [[Familiae linguarum et linguae]]
* [[Lingua Vestinianna|Vestiniana]], mediocriter attestata et non digesta lingua Italica
==Nexus externi==
* {{cite web|title=Arbor Italica|url=http://linguistlist.org/forms/langs/get-familyid.cfm?CFTREEITEMKEY=IEJ|publisher=Linguist List, Eastern Michigan University|date=2009|format=html}}
* {{cite web|title=Glossarium Terminorum Indoeuropaeorum Linguisticorum|url=http://korpling.german.hu-berlin.de/~amir/IE_Glossary.php|language=English|publisher=Institut für deutsche Sprache und Linguistik|date=2009}}
==Bibliographia==
*[[Philippus Baldi|Baldi, Philip]]. [[2002]]. ''The Foundations of Latin.'' Berolini, Novi Eboraci: Mouton de Gruytert. ISBN 3-11-016294-6.
*[[L. R. Palmer|Palmer, L. R.]] [[1954]]. ''The Latin Language.'' Londini: Faber & Faber. Iterum a Prelo Universitatis Oclahomae divulgatus, [[1988]]. ISBN 0-8061-2136-X.
[[Categoria:Linguae Italicae|!]]
| |||