Quantum redactiones paginae "David Humius" differant
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linea 10:
[[Fasciculus:David Hume.jpg|thumb|left|upright=0.8|David Humius anno 1766. Tabula ab [[Allan Ramsay (pictor)|Allan Ramsay]] picta.]]
Anno [[1734]] aiiquamdiu domui cuidam mercatoriae [[Bristolium|Bristoliensi]] officium praestabat. Quod opus sibi non placere mox animadvertit. Inde eodem anno in [[Francia]]m transiit: primo paulisper [[Durocortorum|Remis]] versatus [[Flexia]]e in schola Iesuitarum habitavit. Ruri parce vivens scribendo operam dabat libro, quem '''''Treatise''' of Human Nature'' (id est fere 'Tractatus de natura humana') inscripsit. In [[Anglia]]m anno 1737 reversus hunc tractatum duobus tribusve interpositis annis [[Londinum|Londini]] divulgavit. Quod opus ponderosum ex tribus libris constat. Liber primus (1739) de intellectu agit, etenim de ideis, perceptionibus, ratiocinatione, relationibus, metaphysica temporis et spatii, cognitione, probabilitate, opinionibus, causalitate, scepticismo, identitate personae. Secundus (1739) passiones pertractat, etenim varios
Illis temporibus Humius in Scotiam patriam reversus ineuntibus [[anni 1740|annis 1740]] duo volumina edidit, ''Essays, Moral and Political'', quae paulo melius processerunt. Annis 1740 etiam bis professoris cathedram petiit, semel Edinburgi, semel [[Glasgua]]e, sed sine successu, nam ''Treatise'' electoribus non placuit. Itaque academico amisso curriculo Humius, ut illis temporibus consuetum erat, praeceptor privatus fieri coactus est. Humius etiam [[Iacobus St Clair|Iacobum St Clair]], militum ductorem et [[politicus|politicum]] Whig, comitatus [[Vindobona]]m et [[Taurinum]] anno [[1747]] visitavit.
Linea 16:
Humius, cum ''Treatise'' ne ipsi quidem iam placeret, modum dicendi, ut oblectabilior lectuque facilior esset, commutare constituit. Itaque anno [[1749]] librum edidit ''An Enquiry Concerning Human Understanding'' ('Inquisitio ad intellectum humanum pertinens') inscriptum (qui '''''Enquiry I''''' appellari solet), quo praesertim cogitationes in primo libro ''Treatise'' prolatae (praeter tempus et spatium, de quibus parum feliciter disputaverat) tractantur. Quod opus aliquanto brevius sed pugnacissimum est. Huic ''Enquiry I'' controversum adiecit capitulum, quod, ex ''Treatise'' omissum, in modum criticum miracula religionis tractat. ''Enquiry I'' igitur non solum compendium ''Treatise'' sed quam maxime opus sui iuris esse videtur.<ref>Millican 2002.</ref>
Anno [[1751]] Humius divulgavit ''An Enquiry Concerning the Principles of Morals'' (id est 'Inquisitio ad principia moralia pertinens'), quod ex philosophis operibus suis optimum existimabat. Quo opere, '''''Enquiry II''''' dicto, praecipue de argumentis tertii libri ''Treatise'' agitur. Humius in opere suo fundamenta morum, philosophiam
Post illos libros ''Enquiry'' divulgatas Humius bibliothecarii munere functus est, ab anno 1752 ad 1757 in [[Advocates Library]] ('Bibliotheca advocatorum'), praecursore [[Bibliotheca Nationalis Scotiae|Bibliothecae Nationalis Scotiae]] (National Library of Scotland). Quo munere effectum est, ut opus, quo de historia Angliae disputaret, ''The History of England'' scribere posset. Quod opus in sex partes digestum inter annos octo ([[1754]]-[[1762]]) e prelo exiit. ''Historia'' eo tempore optime veniit, et auctori suo satis pecuniarum et libertatem agendi constituit. Humius suo tempore nominatim historicus notus erat.
Linea 34:
Si opera omnia Humiana in toto inspiciuntur, quem ''Treatise'' locum obtineat, quaerendum est. Utrum enim opus serium est, an postea aliquatenus obsoletum? Mutata opinione sua Humius libros ''Enquiry'' scripsit? Humius in ''Treatise'' ferme negative se habet (in breviario, ''advertisement'', novatae primi ''Enquiry'' editioni adiecto). Dicit enim sperare se, ut ea tantum, quae in ''Enquiry'' scripsit, suam philosophiam demonstrare intellegatur. Sunt etiam, qui ''Treatise'' tamquam firmamentum philosophiae Humianae esse putent.<ref>Slavov 2016.</ref>
In philosophia Humiana duae species invicem intentae inveniri possunt. Ex una parte, animo negativo philosophatur. Humius critico admodum animo metaphysicam, causalitatem, [[scientia (declarativa)|scientia]]m, religionem morumque fundamenta describit. Ex altera, animo adfirmativa philosophatur, nam constat Humium fortiter ratiocinationem causalem defendere, credit enim hominem experientia probabilem cognitionem consequi posse. Naturam humanam bonam esse putat: homines naturaliter consentientes, sociabiles et benevolos esse. Haec contentio, quae est inter negativa et
=== De empirismo ===
Linea 57:
=== De scepticismo ===
Humius suam philosophiam describit moderatum scepticismum, abhorrentem ab effuso skepticismo [[Pyrrho]]nis.<ref>''Enquiry Concerning Human Understanding'' 12.24.</ref> In suo scepticismo philosophico Humius considerat, ex quo et quomodo sciamus esse veritatem externam, quae sensus nostros causaliter
Quo porro efficitur mihi sensus coloris et duritiae scrinii mei? Relationes causae et consecutionis inter species obiectorum sola experientia nos cognovisse Humius existimat. Sed quae percepta et quas memorias tenemus de eo, quod res externae eos efficiunt sensus, quos patimur et cogitamus physicas esse proprietates corporum physicorum? Qualis est relatio causalis inter mundum externum et perceptorem? Exsistentia materiae ex perceptione non pendens et eius efficientia in formandis perceptionibus firmari potest proprietates primarias a secundariis distinguendo. Multi philosophi Humio antecedentes, sicut [[Democritus]] et Lockius, primarias physicarum rerum proprietates, sicut dimensionem massam inpermeabilitatem et sic porro, in corporibus ipsis esse putaverunt. Secundariae autem proprietates rerum, ut color sonus tactus gustus et odor, proprietates sunt ex rei et perceptoris interactione effectae.
Linea 85:
* We may well ask, ''What causes induce us to believe in the existence of body?'' but 'tis vain to ask, ''Whether there be body or not?''|''Treatise'' 1.4.2.1}}
Humii doctrina prudentiae in ipsa natura infixa etiam fundamenta accipit, sicut exsistentiam naturae hominisque, de quibus aliquid cognoscere experimentis possumus.<ref>Broughton 2011: 427.</ref>. Scepticismus Humianus prae se fert, hoc pro certo habendum non esse, ideas nostras cum veritate libera a mente congruere, nam scepticismus opinio inrevocabilis esse videtur. In suo autem naturalismo Humius homines bestiasque putat se gerere proinde ac si natura ceterique homines exsistant, et notiones nostrae veras res describant.<ref>''Enquiry Concerning Human Understanding'' 12.21.</ref>
=== De philosophia morali ===
Humius in ''Treatise'' (libro tertio) monet suam philosophiam moralem facile intellectu esse, dummodo lector 'impressionis' et 'ideae' notiones sibi adsumat. Nihil aliud requiri. Philosophiam moralem ait in ''''passione'''' positam esse, quae notio ad adfectiones et cupiditates referri dicit.
Passiones Humius impressiones esse dicit. Passionum duo esse genera, directum et obliquum. Passiones directae sunt impressiones praesentes boni vel mali, doloris vel voluptatis.<ref>''Treatise'' 2.1.1.4.</ref> Obliquarum autem passionum origo similiter in impressionibus est, sed complexiones impressionum magis contortae sunt. Humius in passiones praesentes numerat cupiditatem, fastidium et aversationem, levamen, laetitiam, spem, metum, desperationem et securitatem, nec non his contraria. In obliquas autem passiones adducit impressionum complexiones, sicut superbiam, humilitatem, ambitionem, vanitatem, amorem, iram, invidiam, misericordiam, iram et liberalitatem, et his opposita. Passiones directae sunt impressiones praesentes, ut sensus doloris et voluptatis. Bestias quoque ait Humius has passiones experiri, quippe quae tamen nihil nisi voluptatis aut irae adfectus sint.
| |||