Vicipaedia

Quantum redactiones paginae "Vis Coriolis" differant

Browse history interactively
← Differentia superiorDifferentia proxima →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m systema, -tis, &c.
Linea 1:
[[Fasciculus:Corioliskraftanimation.gif|thumb|Globulus super discum planum volvens in systema inertiali (superne) et in sytema rotandi (infra) videtur.<br/>Demonstratio simplificata: movere per centrum rotationis aut in direcctione radiali non oportet.]]
[[Fasciculus:Parabolic dish ellipse oscill.gif|thumb|Globulus in patella volvens, in systema inertiali (sinistre) [[ellipsis]], in systema rotandi (dextre) orbis inertialis]]
'''Vis Coriolis''' est una deex triumtribus virium[[vis|viribus]] [[inertia]]e, quae in systemissystematibus rotandis observantur, alterae ''vis centrifugalis'' et ''vis [[Leonhardus Eulerus|Euler]]i'' sunt. Haec vires valent in [[oceanographia]], [[meteorologia]], [[mechanica]] [[technologia|technica]], atque [[volatus spatialis|volatu spatiali]].
 
Haec vis primo anno [[1775]] in disquisitione [[Petrus Simon Laplace|Petri Simoni Laplace]] cretaproposita est, sed [[nomen ''vis Coriolis'' inproprium|nomen]] honoremex [[Caspar Gustavus Coriolis|Caspari Gustavi Coriolis]] mathematicimathematico GalliciFrancico confirmatum estappellatur.
 
== Motus in systemis rotandis ==
Cum aliquid [[corpus]] in systemasystemate inertiali via recta movetmovetur, huius motus in alteraaltero systemasystemate contra systemamsystema inertialeminertiale rotanterotans sicut a vi deflectatum esse videtur; hocquod ''effectus Coriolis'' nominatur.
 
Deflectio motus directionis in [[physica]] [[acceleratio]]nem habetur; ad [[Leges Newtoni|secundam legem Newtoni]] productum accelerationis Coriolis <math>a_C</math> cum massa <math>m</math> corporis magnitudo vis Coriolis <math>F_C</math> est:
 
:<math>F_C = m\, a_C</math>
 
Cum rotatione systemaesystematis in [[modus horologicus|directione horologica]] deflectio ad sinistrum, in directione contrahorologica ad dextram observatur.
 
[[Acceleratio]] Coriolis est perpendicularis cum ad [[celeritas|celeritatem]] [[angulus|anguli]] <math>\vec \omega</math> systemae rotandis tum ad directionem [[velocitas|velocitatis]] <math>\vec v</math> corporis, quae omnes [[Vector (mathematica)|vector]]es sunt:
 
:<math>\vec a_C = -2\,\vec \omega \times \vec v</math>
Line 24 ⟶ 25:
 
== Experimenta ==
Vis Coriolis cum [[experimentum|experimento]] reperi potest, quo globulus super discum planum volvit. Via eius recta in systemasystemate inertiali, in systemasystemate rotandi curvata videtur. Forma huius curvaturae non est circulus, sed [[Spiralis Archimedea|spiralis Archimedeae]], quia acceleratio centrifugalis Coriolis acccelerationem additur.
 
Cum in altero experimento globulus in patella parva flexura volvit, acceleratio centrifugalis ab acceleratione [[Gravitas (physica)|gravitatis]] aequato acceleratio Coriolis singularis effecti causa est. Via globuli nunc orbis, qui ''orbis inertialis'' nominatur.
 
== Effectus Coriolis ad telluris superficiem ==
Vis Coriolis magnum effectum ad directiones [[ventus|ventorum]] planetarium atque [[Gyrusgyrus oceanicus|gyros fluminum oceanorum]] exercent. Motus verticali in casu libero etiam a vi Corilis parvulo ad orientem aberratur, ut iam [[Galileo Galilei]] opinatum est.
 
Deflectio motus horizontales in [[Hemisphaeriumhemisphaerium boreale|hemisphaerio septentrionali]] ad dextram, ad sinistram in [[Hemisphaeriumhemisphaerium australe|hemisphaerio australi]] videtur. Magnitudo deflectionis a [[Poluspolus geographicus|polibus telluris]] cum [[Sinussinus (mathematica)|functione sinu]] [[Latitudolatitudo geographica|latitudinis]] decrescit ad [[Linealinea aequatorialis|lineam aequatorialem]], ubi non deflectio horizontalis est. Sed ibi aberratio in motu verticali maxima est, ad polos telluris cum [[cosinus|functione cosinu]] latitudinis decrescens.
 
Vortex aquae e [[Labrum (lavatio)|labro]] effluentis ab vi Coriolis ad directionem certam verti non potest, ut saepe scribitur, effectus nimis parvulus est.
Line 38 ⟶ 39:
* G. Coriolis: ''Memoire sur les équations du mouvement relatif des systèmes de corps.'' Journal de l’École polytechnique, No. 15, 1835, p. 142–154. [http://empslocal.ex.ac.uk/people/staff/gv219/classics.d/Coriolis-1835.pdf digitalisatum]
* Pierre Simon Laplace: ''Recherches sur plusieurs points du système du monde.'' Mémoires de l’Académie Royale des Sciences, tomus 88, 1775, p. 75–182. [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k77597p/f74 digitalisatum]
* Henry M. Stommel, Dennis W. Moore: ''An introduction to the Coriolis force.'' Novi Eboraci: Columbia University Press, Novi Eboraci 1989.
 
== Nexus externi ==
Receptum de "https://la.wikipedia.org/wiki/Vis_Coriolis"