Quantum redactiones paginae "Sudoku" differant

'''Sudoku''' est [[aenigma]] [[numerus|numerorum]], ubi solutor [[quadratum latinum]] latinumfacere facere debet. Genus Versio ordinariaordinarium [[diagramma]] [[quadratum]] est, novem positioniumlocorum in latere. Necesse est numeros [[1 (numerus)|1]] ad [[9 (numerus)|9]] in positioneslocos mittere ut numerus quisque semel in ordine, semel in columne, semel in quadrato 3 × 3 sit.

Dicitur Howard Garns sudoku anno fere 1979 invenit, sub nomine "Number Place," hoc('numeri est "numeri mittendi"' aut "'loci numerorum')." Nomen "''sudoku"'' est verbum[[vocabulum]] japonicum[[Iaponia|Iaponicum]], {{lang|ja|数独}}, factum ex verbisvocabulis {{nihongo|''Sūji wa dokushin ni kagiru''|数字は独身に限る|}}, id quod significat "'numeri soli esse debent"' vel etiam "'numeri non sunt mariti"' ("''dokushin"'' est homo sine coniunge carens).

Aenigma sudoku simplex est 9 × 9 diagramma: 81 cellula in 9 ordinibus, 9 columnibus, 9 quadratis habet. In aliquis cellulis sunt numeri, ex quibus necesse est invenire ubi alii numeri mitti possunt. In ordine, in columne, et in quadrato omnes numeri 1 ad 9 semel sunt. Solutio aenigmatis est diagramma completa; una tantum solutio exstat.

Quomodo resolvere? In quadrato nono, numerus 1 non potest esse in ordine septimoseptima columnecolumna nono (o7c9), quod est iam 1 hoc in columnecolumna. Nec potest esse in o8c7 vel o8c8, quod iam est 1 in ordine. Mittimus ergo 1 numerum in o9c7 in quadrato 9. Tunc, numerus 8 debet esse in ordine 9 in quadrato 8, etiamsi nondum scimus quo in cellulo sit. Sed ex hac observatione, scimus numerum 8 esse in ordine 8 in quadrato 7, ubi non potest esse nisi in columnecolumna 2.

VideUt modus huius sudoku solvendi legeas, vide infra, sub titulum "[[#Ars solvendi|ars solvendi]]," ut modus huius sudoku solvendi legeas."

Praeter sudoku ordinarium sunt permultae species: killer ("necator"), little killer ("parvus necator"), thermometer ("[[thermometrum]]"), arrow ("sagitta"), XV, sicut [[scacci]], miracle ("miraculum"), greater-than ("maior"), greater-than killer ("necator et regula maiorum numerorum"), samurai, kropki ("puncta"), sandwich ("[[pastillum fartum]]"), cum regionibus[[regio]]nibus irregularibus, cum pluribus regionibus, et aliae. (Nomina usitata sunt anglica[[Anglice|Anglica]], praeter illud "kropki," verbumvocabulum polonicum[[Polonice|Polonicum]].) Sunt etiam variationes quae duas vel plures regulas coniungunt.

Licet etiam sudoku facere ubi symbola alia, non numeri, in diagramma mittuntur. Sunt sudoku litteris utentes ubi aliquae litterae in diagramma sententiam faciunt.

Trames [[YouTube]] nomine "[[Cracking the Cryptic]]" pelliculas praebet in quibus sudoku ordinaria et variegata solvuntur. Apud Logic Masters Deutschland ("Magistri aenigmatum logicorum in Germania"), creator batavus Richard Stolk, creator [[Batavia|Batavus]], collectionem variationum facit; plus quam 300 aenigmata feceitfacit, omniaomnibus regulis variis utentiautentibus.

=== Sudoku necator et similia: additio numerorum ===

[[Fasciculus:Killersudoku bw.svg|thumb|Sudoku necator: in carceribus[[carcer]]ibus numeros mittere debes ut summa numerorum sit numerus in carcere.]]

In "''killer sudoku"'' (vel latine 'sudoku necator'), carceres in diagrammate numeros habent qui sunt summae numerorum in cellulis qui carcerem faciunt. Mos est nullos numeros dare nisi summas carcerum. In exemplo vidimus carcerem summae 3 (o1c1 - o1c2); necesse est numeros 1 et 2 in eo mittere. Nescimus autem utrum 1 an 2 sit in o1c2. Tunc in carcere cuius summa est 4 (o1c7 - o2c7), debemus 1 et 3 mittere, et 3 est in o1c7, ne cum 1 numero in 3-carcere discrepet.

In "''greater than killer sudoku"'' ('sudoku necator cum regula maiorum numerorum'), signum > inter carceres apparet, et significat summam unius carceris maiorem esse quam alterius. Exempli gratia, si carcer 12 summam habet, et maior est quam alius, qui ipse maior est quam tertius, qui maior est quam quartus cuius summa est 9, scimus secundum et tertium carceres summas 11 et 10 habere.

In "''little killer sudoku"'' ('sudoku parvus necator'), carceres demarcati non sunt sed sunt diagonales diagrammamtis, et numeri qui summas dant extra diagramma sunt.

"''Arrow sudoku"'' ('sudoku [[sagitta]]rum') sagittas in diagrammate habet. In prima sagittae positione est circulus in quo numerum mittitur qui summa erit omnium aliorum numerorum in sagittae cellulorum. Sunt etiam sagittae ubi primaprimus positiolocus est duo diagrammatis celluli qui numerum maiorem quam decem nominant.

"''XV sudoku"'' ('sudoku denorum et quinorum') est species sudoku necatoris ubi carceres sunt duorum cellulorum qui X vel V inter cellulos habent: si X, summa horum cellulorum est 10, si V, est 5.

In "''sandwich sudoku"'' ('sudoku cum [[pastillum fartum|pastillis fartis]]'), aliqui ordines et columnescolumnae numeros extra diagramma habent qui summam aliorum numerorum inter 1 et 9 hoc in ordine vel hoc in columne designant; 1 et 9 sunt quasi panis[[pan]]is pastilli.

=== Sudoku ''thermometer'' et similia: ordo numerorum ===

"ChessIn sudoku" vel''miracle sudoku sicut [[scacci]] est series regularum in quibus numeri quidam'' (vel'sudoku etiam omnes numerimirabile'), potestatesvariatio scaccorumquam habent.invenit auctor ExempliMitchell gratiaLee, siomnes numeri sunt [[equeset (scacci)|equites]], nonet licet eundem numerum in duobus cellulis ponere si eques ab uno ad alium movere. Si sunt [[rex (scacci)|reges]], et non licet eundemnumeros numerumconsecutivos in duobus cellulis vicinis mittere; scilicet, numquam licet eundem numerum in eodem ordine vel eodem columnein biscolumna mittere, sed rexlicet non potesteos in cellulis vicinis in diagonalibus se adiungere. Potest etiam esse [[regina (scacci)diagonalis|diagonalibus]] reginam,mittere. sedTale saepiussudoku unuspotest tantumduo numerusvel esttres regina, quia nimis difficile est aenigma cumtantum pluribusnumeros reginisdatos facerehabere.

Non omnia sudoku quadratos habent. Sunt quorum regiones varias formas habent, appellata "sudoku regionum irregularum."

Sunt etiam sudoku quae plus quam 9 regiones habent: quadrata ordinaria et alias regiones quae eis imminent.

[[Fasciculus:Samurai-sudoku.png|thumb|Sudoku "''samurai".'']]

"''Samurai sudoku"'' vel "('sudoku [[samuraeus|samuraeorum]]"') quinque diagrammata connexa habent. Quadrata in angulis diagrammatis medii communia sunt alia diagrammata.

Sudoku ordinarium digitis 1 ad 9 in 9 ordinibus, 9 columnibus, 9 quadratis utitur. Possumus etiam sudoku maius facere, 16 × 16 aut 25 × 25. Rarius videntur sudoku minora, 6 × 6, ubi regiones non sunt quadrata.

[[Fasciculus:Latin sudoku.png|thumb|Sudoku Ovidianum.: Litteraelitterae in cellulis coloratis sententiam [[Publius Ovidius Naso|Ovidii]] faciunt.]]

Symbola in diagrammate non necesse numeros esse. Si litterae sunt, possunt etiam verba producere: aliqui celluli distinguuntur in quibus litterae verba vel sententiam faciunt. Regulae eaedem sunt atque sudoku ordinarii: quisque littera quisque semel in ordine, semel in columnecolumna, semel in quadrato stat.

Regula maximi momenti haec est: ''"omnis digitus semel in ordine, semel in columne, semel in quadrato mitti debet.'' " Facilius est ergo incipere cellulis inspiciendis ut videatis utrum sit cellulus qui unum tantum digitum continere potest, vel numerus qui in uno tanto cellulo stare potest. Liber cuius titulus est ''Taking Sudoku Seriously'' modum sudoku solvendi explicat; libri quorum tituli sunt ''World of Sudoku'' modos variationum solvendarum explicant.

Inspicere possumus vel numeros vel cellulos: rogamus ubi numerus quidem stare possit, an qui numeri in cellulo quodam stare possint.

In exemplo supra, digitus 1 in o9c7 hic tantum stare potest: in quadrato nono, non potest in aliis cellulis stare.

Possumus etiam cellulos invenire ubi 2duo digiti stare possunt. Si duos cellulos in eodem quadrato invenimus in quibus iidem duo numeri stare possunt, scimus ergo hi numeri in nullis aliis quadrati cellulis stare possunt, id quod potest digitos in aliis cellulis dare. Exempli gratia, in quadrato nono, 4 et 9 in ultimo columnecolumna stare debent. Non licet igitur eos in aliis cellulis, in octavo ordine, mittere. Digiti in o8c7 and o8c8 sunt ergo 3 et 6. Et scimus 6 in o8c8 esse non potest (quia 6 iam in c8 est); ergo 6 in o8c7, 3 in o8c8 mittimus. Nunc 7septem digitos in ordine octavo habemus; scimus 2 et 7 in o8c1 et o8c3 stare debere. Candidatus est numerus qui potest in cellulo quodam stare; utile est digitos candidatos designare, praecipue si 2 vel 3 tantum sunt. [[Mos]] est numeros parvos in medio celluli scribere, si sunt soli numeri qui hoc in cellulo esse possunt, et numeros parvos in angulo celluli scribere, si numeri in nullo quadrati cellulo nisi hoc esse possunt; auctor sudoko Thomas Snyder hanc regulam invenit.

Si scimus digitum quendam in duobus ordinibus in iisdem columnibus esse, necesse est ergo in his columnibus hunc digitum in his cellulis esse, et in nullis aliis. (Et si in duobus columnibus numerus est in duobus cellulis in iisdem ordinibus, necesse est hunc digitum in his ordinibus in his cellulis esse.) Exempli gratia, si 9 in primo ordine est aut in o1c1 aut in o1c4, et in secundo ordine est vel o2c1 vel o2c4, certe scimus 9 in primo columne aut o1c2 aut in o2c1 stare; non potest in aliis cellulis huius columnis esse. Quod celluli X litterae formam habent, talis configuratio "''x-wing"'' angliceAnglice dicitur ("alae quae formam X litterae habent"). In exemplo, scimus 9 in o7c9 vel o9c9 stare. Si etiam possemuspossimus dicere 9 tantum in o7c1 et o9c1 esse, x-wing haberemushabemus, ex quo sciremusscimus 9 nusquam in o7 et o9 stare nisi in huius cellulis. Nomen "''x-wing"'' habet quia configuratio cellulorum [[navis spatialis|navi spatiali]] militai "''x-wing fighter"'' in [[Star Wars]] similis est.

Plus generaliter, si digitus est in N cellulis in iisdem columnibuscolumnis in N ordinibus, vel in iisdem ordinibus in N columnibuscolumnis, scimus hos esse locos huius digiti -- non potest esse: in aliis cellulis nec in his columnibus nec in his ordinibus esse potest. Hac Configuratioconfiguratio "[[xiphias gladius]]" dicitur, si N est 3 (sunt qui dicunt cellulos imaginem [[piscis]] formare). Si N > 3, configuratio est "''N-wing"'' aut "''N-fish," latine'' (fortasse "'ala N-plex"' vel "'piscis N-plex')."

* Mohammad Abudayah, Omar Alomari, Torsten Sander. "Spectrum of free-form Sudoku graphs," [https://arxiv.org/abs/1808.06375 arXiv.org, 1808.06375], 2018.

* Akash Doulani. ''World of Sudoku,'' t. 1, 2, 3. Calcutta: ab auctore editi, 2020.

* Anne Mahoney. "Sudoku Puzzles for Latin or Greek," ''Classical Outlook'' 85. (1) (2007), 34-35.

* David Nacin. ''Math-Infused Sudoku.'' Providentiae: American Mathematical Society, 2019.

* Miguel Palomo, Miguel. [[2016]]. "Latin Puzzles,." [https://arxiv.org/pdf/1602.06946.pdf arXiv.org, 1602.06946],. 2016PDF.

* Provan, J. Scott Provan. [[2008]]. "Sudoku: Strategy Versus Structure." ''American Mathematical Monthly,'' October 2009. Relatus technicus Universitatis Carolinae Septentrionalis, [http://stat-or.unc.edu/research/Current%20Reports/techpdf/TR_08_04.pdf/UNC/STOR/08/04 PDF.]

* Jason Rosenhouse, Jason, et Laura Taalman. [[2011]]. ''Taking Sudoku Seriously.'' OxoniiOxoniae: Oxford University Press, 2011.

{{CommuniaCat|Sudoku|sudoku}}