|
=== Historia Antiqua ===
Primi Chirgisiae incolae populus [[Scythae|ScythaScytharum]] fuere, qui ibi e [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto]] in [[saeculum 5 a.C.n.|saeculum quintoquintum a.C.n.]] sedes collocavere. Successive Austrorientalis zona [[Achaemenidae|Imperii Persici Achaemenidici]], accuratius [[satrapia]]e [[Sogdiana]]e pars fuit, quae velut fulcrum et [[caput (urbs)|caput]] [[Uzbecia|Uzbecam]]Uzbecum urbem [[Maracanda]]m habebat. [[Sogdiana]] anno [[327 a.C.n.]] expugnata est, cum etiam hodiernae Chirgisiae zona in magna parte sub [[Macedonia antiqua|Regni Macedonici]] et eius imperatoris [[Alexander Magnus|Alexandri Magni]] pondere cecidit. Cui postea successit [[Seleucidae|dynastiae Seleucidicae]] dominium, dum [[Parthia|Parthorum]] adventus totum finem ad [[Hellenismus|Hellenisticam]] aetatem adduxerit. [[Sogdiana|Sogdiani]], [[Scythi]]ciScythici zonae autochthones, noti propter suam tollerantiamtolerantiam versus alias religiones erant. [[Buddhismus]], [[Manichaeismus]], [[Nestorianismus]] et [[Zoroaster|Zoroastris]] fautores significativam asseclarum quantitatem habebant et mansere inter praecipuos commercii actores in [[Via Sericaria]] manebant usque ad [[Musulmanus|MusulmanasMusulmanorum]] invasiones per [[saeculum 8|saeculum VIII]].
=== Historia Mediaevalis et Aetas Moderna ===
Ponderis momenta in Chirgisica historia [[Turcae|Turcarum]] adventus [[saeculum 4|saeculo IV]] et [[saeculum 8|saeculo VIII]], cum [[Arabes]] venere, et anno [[840]], cum pervenerunt [[Uiguristania|Uigures]], sunt. Quamobrem populi Chirgisi adhucetiam in [[Medium Aevum|Medio Aevo]] [[cultura]]rum, [[religio]]num, [[traditio]]num et [[ethnos|ethnōn]] dissimilium quadrivium fuerunt.
Anno [[1207]] territorium a [[Cingischam]]ico [[Imperium Mongolicum|Imperio Mongolico]] captum est, quia erat pars [[Khanatus Chagatai|Chanatus Chagataici]]. Anno [[1510]] populo Chirgisico libertas advenit, sed temporaria, quoniam fuere crebri [[Kalmuchi|Kalmuchorum]], [[Mandshuria|Mandshuriorum]] et [[Uzbecia|Uzbecorum]] invasiones. Haec magnae instabilitatis perihodos tria saecula duravit usque ad [[saeculum 19|saeculum undevicensimoundevicensimum]], cum Chirgisia etiam formaliter velut [[Uzbecia|Uzbeci]] [[Chanatus Cocandensis]] ([[Persice]] خانات خوقند) pars se incorporavit.{{dubsig}}
=== Aetas Contemporanea ===
Postea [[Chanatus Cocandensis]] occupatus est anno [[1876]] ab [[Imperium Russicum|Imperio Russico]] et sic longa hegemonica [[Russi]]ca perihodos in Chirgisia coepit. Chirgisi aliquot insurrectiones fecere, quae multum temporis duravere, et per quas multi in [[Afgania]]m emigravere, Russicum dominium vitantes, aut in [[Res Publica Popularis Sinarum|Sinas]]. Gravissima rebellio anno [[1916]] accidit, saguine repressa.
[[Fasciculus:E7901-Bishkek-museum-Lenin-carpet.jpg|thumb|Exhibitiones in antiquo Museo [[Vladimirus Lenin|Lenin]] (nunc Musei Nationalis parte) '''Chirgisiam''' tunc ad [[Unio Sovietica|Unionem Sovieticam]] pertinuissepertinere celebrantes.]]
Postea Russica oppressio perrexit et fuit anno [[1918]], cum [[Sovieti|Sovietorum]] aera coepit. Chirgisiis multitudinum [[alphabetismus|scholarizationis]] ac [[alphabetismus|alphabetizationis]] et magnae [[industrializatio]]nis aridi agrestisque territorii [[urbanizatio|urbanitatis]] conexae aetas coepit. Quod per totum [[saeculum 20|saeculum vicensimum]] perrexit et licet fortis motuum contrariorum regimini repressio, orti sunt clandestini culturales motus. Simul, coepit perihodos ethnici conflictus cum Uzbeco [[Regio Osensis|Regionis Osensis]] ([[Kyrgyzice]] Ош областы, [[Russice]] Ошская область) allophylo.
=== E 1990 in 2010 ===
Ethnici conflictus cum civitatis libertaslibertate anno [[1990]] non destitere, dissoluta [[URSS]]Unione Sovietica, nihilominus formalis libertas adhuc aspectu [[oeconomia]]e revera [[Moscua]]e gubernationi valde nectebatur. Electus est velut primus [[praeses]] [[Ascar Akayev]], qui anno [[1991]] [[Factio Communistica Unionis Sovieticae|Factionis Communisticae Unionis Sovieticae]] abdicationem nuntiavit, et [[31 Augusti|pridie Kalendas Septembris]] [[1991]] libertas tota facta est. Politica corruptionis scandala{{dubsig}} civitatem anno [[1993]] percuterunt, et Ascar Akayev gubernationem mutavit, sed praeses mansit, sui muneris durationem cum plebiscito extendens, ubi 96,.2 % positivorum suffragiorum accepit. Anno [[2005]], [[Ascar Akayev]] novum [[Parlamentumparlamentum]] anno [[1995]] formavit et in potestate usque ad [[2005]] mansit, cum, post comitia non perspicua adhuc ab [[OSCE]] putata ([[ICF]] contrariam opinionem habebat.), abdicaturus fuit post violentas protestationes contra suam potestatem, considerato eius regimine corrupto auctoritarioque; quod [[Res Novae Tuliparum]] ([[Russice]] Тюльпановая революция) nuncupatum est.
Electus est [[Iulius|Iulio]] eiusdem anni [[Curmanbecus Bakiev]] cum 89 % suffragiorum et spem mutationis nationi habens. Sed, oppositoribus, spes vana fuit: secundum negativa iudicia de eo, is non promissum dandi pluris potestatis Parlamento, non limitandae libertatis manisfestandi cogitationis et opponendi, exstirpandi corruptionis et resolvendorum oeconomicorum problematum mansisset. Bakiev denuo anno [[2009]] cum 76.12 % suffragiorum electus est. Comitia non perspicua ab [[OSCE]] putata sunt, quae ea maculata fraudis et praeterea contextu toto praeside Bakiyev favente circundata et etiam cum informatione omnino etiam ei favente consideravit.
Itaque oppositores praesidem Bakiyev semidictatoris similem consideraverunt, quod adduxit ad continuas protestationes, quae in culmen Aprili montemense [[2010]] advenerunt. Die [[6 Aprilis]] oppositorum multitudines in vias exivere Praesidispraesidis abdicationem petitum. ProtestatioProtestationes sempermagis violentissimaemagisque violantes fuerunt (saltem 75 homines mortui sunt), et interfectus est Ministerminister Rerum Domesticarum [[Moldomusa Kongatiyev|Moldomusam Kongatiyev]] interfectus est. Manifestatores diaconiae secretae sedem et denique Civitatis televisionem cepere. Femina [[Rosa Otunbayeva]], oppositorum dux, Praesespraeses Chirgisiae cum [[Subitanea rerum conversio|subitaneamsubitanea rerum conversionemconversione]] [[ad interim]] facta est, nova democratica comitia exeunte anno ut rursus civitas ad democratiam restitueretur pollicita.
Sed violentia non destitit, ne quidem post Baliyev fugam in [[Kazachstania]]mKazachstaniam, quae aperta est in alias acies. [[Iunius|Iunio]] [[2010]], urbe [[Os (urbs)|Ose]], attactum est cruentarum violentiarum culmen, quod fere ad verum ethnicae vis conflictum civilem inter Chirgisos et [[Uzbecia|Uzbecum]] allophylum adduxit. 200  000 nunc sunt perfugae et 191 defuncti constaticonfirmati, sed [[Rosa Otunbayeva]] probabiliter mortuos saltem 2000 esse declaravit et [[Russia|Russicum]] internationaleque auxilium petivit. Die [[3 Iulii]] [[Rosa Otunbayeva]] velut [[Dux Civitatis|Praeses Reipublicae]] et etiam velut [[Duxdux Gubernationisgubernationis]] reductum mandantum usque ad [[2012]] duraturum iuravit.
== Geographia ==
[[Fasciculus:Tien-szan1.jpg|thumb|[[Iugum Tianschanicum]] in '''Chirgisia.''']]
Chirgisicum territorium in [[Asia Media]] inclusum{{dubsig}} est sine exitu in [[mare]] et a [[quattuor]] civitatibus circumdatum: [[Uzbecia]] occidente, [[Kazachstania]] septemtrione, [[Tadzicia]] sustroccidente, [[Res Publica Popularis Sinarum|Sinae]]Sinis Oriente Austorienteque. [[Prominentia]] [[mons|montanissima]] est. Civitas [[cordillera|cordilleris]] [[Pamir]] [[Alai]]sque austroccidente et [[Iugum Tianschanicum|Iugo Tianschanico]] boreoriente, ubi [[Cacumen Victoria|Victoria]] ([[Kyrgyzice]] Жеңиш чокусу, [[Russice]] Пик победы) cacumen altissimum invenitur et eius 7439 metrorum [[ResSinis Publicafinitimum Popularis Sinarum|Sinis]] finitimoruminvenitur, transversatur. Hydrographicum rete [[flumen|fluminibus]] [[Aqua Nigra]] (vulgo Карасуу) et [[Naryn (flumen)|Naryne]] (Нарын) formatur, quae vicissim [[Iaxartes|flumen Iaxartem]] formant, fluentes versus austroccidentem in [[Fergana vallis|vallem Ferganam]] ([[Kyrgyzice]] Фергана өрөөнү, [[Russice]] Ферганская долина) et in [[sinus endorheicus|endorheicum]] [[Lacus Calidus|Lacum Calidum]] (Ысык-Көл), boreoriente situm.
[[Clima]] [[clima continentale|continentale]] est, notatum calidis aestatibus et frigidis hiemibus. [[Tesqua]]e et [[prata]] terras inferiores tegunt, dum [[vegetatio alpina]] in [[mons|montes]]montibus domitatur.
== Civilitas ==
Chirgisia [[democratia|democratica]] [[respublica]] [[democratia repraesentativa|repraesentativa]] [[systema semipraesidiale|semipraesidialis]] est. [[Praeses]] [[dux civitatis]] est, dum [[primus minister]] Chirgisus [[dux gubernationis]] est. [[Potestas exsecutiva]] a [[gubernatio]]ne et [[potestas legisfera]] a gubernatione [[parlamentum|parlamentoque]] exercetur.
Praecipuae Chirgisae [[factio politica|factiones]] Factio CommunisticaeSocialis ChirgisicaDemocrata Chirgisiae et Factio Socialis"Patria DemocrataMea ChirgisiaeKyrgyzstaniaa" sunt. Parlamentum [[bicameralismus|bicamerale]] est, cum Conventu Legisfero 35 membrorumemembrorum et Conventu Populi 70 membrorum. Ambo per suffragium directum quinquennali mandato electaelecti sunt. Praesens [[constitutio]] viget e [[1993]].
Anno [[2005]], respublica [[Res Novae Tuliparum|Res Novas Tuliparum]] ([[Russice]] Тюльпановая революция) pàssa est, quae adduxit, ut postsovieticus praeses [[Ascar Akeyev]] deponeretur, qui in potestate e [[1990]] et [[nepotismus|nepotismonepotismi]], [[corruptio]]ninis cohibendaeque oppositionioppositionis accusatus erat, et substitutus est pro praeside a [[CFA|Civitatibus Foederatis]] sustento, [[Curmambecus Bakiyev|Curmambeco Bakiyev]]. Ex illo tempore, respublica sporadicos politicos conflictus alit.
Respublica hospitio Classis Aeriae [[CFA|Statunitensis]] stationem militarem accipit -post [[11 Septembris 2001|11 Septembris]] collocatam- ad adveniendum strategice in [[Afgania]]m. Etiam videtur a [[Russia]] strategicus locus, quae quoquepariter stationem militarem in natione habet et Chirgisicum territorium energiae praebitorium videt.
=== Iura humana ===
|
