Quantum redactiones paginae "Abecedarium Latinum" differant

Content deleted Content added
m ix ac ypsilon, non ex et i graeca, quisnam stulte hac paginam facit.
m +Bib (1K, 10K)
Linea 3:
[[Fasciculus:Duenos inscription.jpg|thumb|[[Inscriptio Duenos]], ex [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto a.C.n.]], primas [[abecedarium|abecedarii]] [[Latinus Vetus|Latini Veteris]] formas notas monstrat.]]
 
'''Litterae Latinae, sive Abecedarium Latinum''' (????) est [[litteratura]] [[abecedarium|abecedaria]] vel [[alphabetum]] nunc temporis quam latissime patens. Praeter ipsam [[Lingua Latina|linguam Latinam]], hoc abecedarium adaptatum est ad Latinitatis prolem, [[Linguae Romanicae|linguas Romanicas]], necnon et ad [[Linguae Germanicae|Germanicas]], [[Linguae Celticae|Celticas]] nonnullasque [[Linguae Slavonicae|Slavonicas]] inde ab [[Aevum Medium|Aevo Medio]], et denique ad plurimas [[Europae linguae|Europae linguas]]. [[Colonialismus Europaeus|Tempore colonialismi]] atque [[Proselytismus Christianus|Christiani proselytismi]], abecedarium transfretavit [[mare|maria]], atque in [[lingua|linguis]] [[Linguae Indoamericanae|Indoamericanis]], [[Linguae Indigenae Australianae|indigenis Australianis]], [[Linguae Austronesiae|Austronesiis]], [[Lingua Vietnamica|Vietnamica]], [[Lingua Malayana|Malayana]] et [[Linguae Indonesiae|Indonesiis]] quoque adhibitum est. Recentius quidem, [[linguistica|linguistae]] occidentales elegerunt potius abecedarium Latinum vel [[Abecedarium Phoneticum Internationale]] (quod et ipsum ab abecedario Latino ducit fere originem) cum transcribendae fuerunt linguae haud Europaeae vel normae litterariae eis tribuendae; vide exempli gratia commentarium de [[abecedarium Africanum|abecedario referentiaeAdricano]].
 
Usu hodierno, voce "abecedario Latino" appellatur omnis deductio ab abecedario quo utebantur [[Romani antiqui|Romani]]. Haec varietates (e.g., [[abecedarium Italicum]]) litteras omittere possunt vel addere alias (e.gr. [[abecedarium Polonicum]]), litterarumque forma multarum mutata est decursu saeculorum, praesertim minuscularum. Abecedarium Latinum deducitur a varietate occidentali [[Abecedarium Graecum|abecedarii Graeci]] nuncupato [[Abecedarium Cumanum|Cumano]].
 
==Litterae Abecedarii Latini==
Abecedarium Latinum ex his [[graphema]]tis constat:
{|border=0 cellspacing=0 cellpadding=4 style="margin-bottom:1em; font-size:large; text-align:center; border:0 none transparent;" summary="26 capital letters, each linked to its article"
|+ style="font-weight:normal; font-size:small; margin-top:1em;" | Litterae maiusculae
Linea 48:
 
==Historia==
In [[Mythologiamythologia Romana|mythologia Romana]] [[Carmenta]] litteras Graecas a filio [[Evander|Evandro]], [[Arcadia|Arcade]] e Graecia profugo, in Italiam ante [[Bellum Troianum]] invectas Latinae linguae notandae aptasse narratur.<ref>[[Hyginus mythographus|Hyg]]. 277. [[Titus Livius]] I,7.</ref>. Hodie vero secundum opinionem multorum et doctorum hominum, abecedarium Latinum saeculo [[saeculum 7 a.C.n.|VII a.C.n.]] ex abecedario [[Etrusci|Etrusco]] ortum est, quod et ipsum nihil aliud fuisse videtur quam forma quaedam occidentalis [[abecedarium Graecum|abecedarii Graeci]]. Scriptura a laeva ad dextram currens a saeculo [[saeculum 4 a.C.n.|IV a.C.n]] ad memoriam nostram usque permansit.
 
Initio [[viginti unus|viginti una]] litterae in abecedario Latino fuere: ''[[A]], [[B]], [[C]], [[D]], [[E]], [[F]], [[Z]], [[H]], [[I]], [[K]], [[L]], [[M]], [[N]], [[O]], [[P]], [[Q]], [[R]], [[S]], [[T]], [[V]], [[X]].'' Littera ''C'' pro denotatione sonorum [k] et [g] utebatur, sonus [k] scriptus erat ope ''C, K, Q.'' Littera ''Z'' exclusa fuit ex abecedario anno [[312 a.C.n]]. Circiter anno [[230 a.C.n.]] littera ''[[G]]'' introducta est, etiam illo tempore ''C'' fuit denotatio principalis pro [k] (''Q'' ante [u] adhibetur, ''K'' solum in perpaucis verbis praeservata). Litterae ''[[Y]]'' et ''[[Z]]'' initio saeculis [[saeculum 1 a.C.n.|I a.C.n.]] introductae sunt pro verbis originis Graecae,<ref>"''z'' seems to have been referred to by its Greek name as ''zēta.'' The earliest Latin name of ''y'' is uncertain, but it may have been ''hy'' [hū] as in Greek; later, however, with the phonetic merging of ''y'' with ''i'' . . . , and also loss of ''h'' . . . , this name would have been confused with that of ''i,'' viz. [ī]; and to distinguish it, it was given the name of ''y''[ī] ''graeca'': cf. Spanish ''y griega,'' Italian ''i greco,'' French ''y grec'' (Allen 1978: 114).</ref> abecedarium [[viginti tres]] litteras habuit:
 
{| cellpadding=3 style="text-align:center; margin:1em 0; border-collapse:collapse; white-space:nowrap;" summary="Latin letters, their Latin names and pronunciations (indicated using the International Phonetic Alphabet)"
Linea 58:
|-
! style="text-align:right;" | Nomen Latinum
| ā || bē || cē || dē || ē || ef || gē || hā || ī || kā || el || em || en || ō || pē || qū || er || es || tē || ū || ixex || Ypsilonī Graeca || zēta
|- class="IPA"
! style="text-align:right;" | [[Pronuntiatus Latinus|Pronuntiatus]] [[Lingua Latina#Classica sive Aurea|Classicus]] ([[Abecedarium Phoneticum Internationale|API]])
| {{style/IPA|IPA=/aː}} || {{style/IPA|IPA=beː}} || {{style/IPA|IPA=keː}} || {{style/IPA|IPA=deː}} || {{style/IPA|IPA=eː}} || {{style/IPA|IPA=ef}} || {{style/IPA|IPA=ɡeː}} || {{style/IPA|IPA=haː}} || {{style/IPA|IPA=iː}} || {{style/IPA|IPA=kaː}} || {{style/IPA|IPA=el}} || {{style/IPA|IPA=em}} || {{style/IPA|IPA=en}} || {{style/IPA|IPA=oː}} || {{style/IPA|IPA=peː}} || {{style/IPA|IPA=kʷuː}} || {{style/IPA|IPA=er}} || {{style/IPA|IPA=es}} || {{style/IPA|IPA=teː}} || {{style/IPA|IPA=uː}} || {{style/IPA|IPA=eks}} || {{style/IPA|IPA=yˈpsiːloniːˈɡraiːka}} || {{style/IPA|IPA=ˈzeːta/}}
|- class="IPA"
|}
Linea 68:
[[Fasciculus:Ioanne Arnoldo 1541.PNG|thumb|''De chalcographiae inventio'' (1541, [[Moguntiacum|Moguntiaci]]) cum viginti tres litteris, ''[[W]], [[U]], [[J]]'' carentibus.]]
 
[[Scriptor]]es litteris ''[[J]], [[U]],'' et ''[[W]]'' a saeculis mediaevalibus usiuti suntsolebant. (Illo tempore etiam litterae Latinae minusculae ortae sunt.)
 
Sic hodiernum abecedarium Latinum, [[viginti sex]] litteras habens, formatum est. (Modificationes abecedarii illius pro linguis nonnullis pluras litteras habent.)
Linea 131:
 
== Notae ==
<div class="references-small"><references /></div>
 
{{NexInt}}
{{div col|2}}
*[[Calligraphia]]
*[[Historia abecedarii Latini]]
Line 144 ⟶ 145:
*[[Sicilicus]]
*[[Typographia]]
{{div col end}}
 
==Bibliographia==
Line 165 ⟶ 167:
| [[Ǎ|Ǎǎ]] | [[Ȁ|Ȁȁ]] | [[Ȃ|Ȃȃ]] | [[Æ|Ææ]] | [[Ǽ|Ǽǽ]] | [[Ǣ|Ǣǣ]] | [[Å (littera)|Åå]] | [[Ċ|Ċċ]] | [[Ð|Ðð]] | [[DZ (littera)|DZDzdz]] | [[DŽ|DŽDždž]] | [[Ɛ|Ɛɛ]] | [[Ʒ|Ʒʒ]] | [[Ǯ|Ǯǯ]] | [[Ȅ|Ȅȅ]] | [[Ȇ|Ȇȇ]] | [[Schwa|Əə]] | [[Yogh|Ȝȝ]] | [[Ǥ|Ǥǥ]] | [[Ǧ|Ǧǧ]] | [[Ƣ|Ƣƣ]] | [[Ƕ|Ƕƕ]] | [[IJ|IJij]] | [[Ǐ|Ǐǐ]] | [[Ȉ|Ȉȉ]] | [[Ȋ|Ȋȋ]] | [[Ǩ|Ǩǩ]] | [[ĸ]] | [[LJ (littera)|LJLjlj]] | [[Ll|LLll]] | [[ĿL|ĿLŀl]] | [[NJ (littera)|NJNjnj]] | [[Ŋ|Ŋŋ]] | [[Œ|Œœ]] | [[Ø|Øø]] | [[Ǿ|Ǿǿ]] | [[Ǒ|Ǒǒ]] | [[Ȍ|Ȍȍ]] | [[Ȏ|Ȏȏ]] | [[Ɔ|Ɔɔ]] | [[Ou (littera)|Ȣȣ]] | [[Mezza r|&#61733;]] | [[Ȑ|Ȑȑ]] | [[Ȓ|Ȓȓ]] | [[S longa|ſ]] | [[ß]] | [[Esh (littera)|Ʃʃ]] | [[Thorn (littera)|Þþ]] | [[Ǔ|Ǔǔ]] | [[Ȕ|Ȕȕ]] | [[Ȗ|Ȗȗ]] | [[Ƿ|Ƿƿ]] | [[Ƶ|Ƶƶ]]
|}
 
==Bibliographia==
*Allen, W. Sidney. [[1978]]. ''Viox Latina: The Pronunciation of Classical Latin.'' Ed. secunda. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 0-521-22049-1, ISBN 0-521-37936-9.
 
[[Categoria:Abecedarium Latinum|!]]