Quantum redactiones paginae "Ioannes Christophorus Gottsched" differant
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linea 3:
'''Ioannes Christophorus Gottsched''' (natus die [[2 Februarii]] [[1700]] [[kaliningradum|Regiomontum-Mendeleyevo ]], mortuus [[Lipsia]]e die [[12 Decembris]] [[1766]]) fuit [[scriptor]] praecipue [[fabula scaenica|fabularum scaenicarum]] et studiosus [[Litterae|litterarum]] [[Germania|Germanus]], qui multa de emendanda [[Lingua Theodisca|lingua Theodisca]] scripsit.
==Vita==
Filius praedicatoris mox universitatem Regionmontanum frequentavit theologiae studens. Sed philiosophiam artesque maioris aestimavit. Anno 1724 fugit militiae detrectandae Lipsiam, ubi illustris historicus [[Ioannes Burckhardt Mencke]] eum filii instructorem declavarit. Eodem anno Gottsched thesi de philosophiae [[christianus Wolffius|Wolfii]] habilitatus est praelecturus de artibus. Mencke eum introduxit in circulos Poetarum Gorliciensium ''(Görlitzer poetische Gesellschaft)'' quos Gottsched postea, cum praeses electus esset, mutavit ad »Deutsche Gesellschaft« (anno 1727). Ista societas locus vere dignus ad poesim rhetoricamque colendam factus est.
Anno 1730 professor extraordinarius in poeticis nominatus est et anno 1734 professor ordinarius in logicis et metaphysicis. Post adventum Lispiensem ne sex menses quidem transiierant quin fructus eius spiritales sentiri possent. Periodicis »Die vernünftigen Tadlerinnen« (Salinis Saxonicis/Lipsiae 1725–26) et »Der Biedermann« (ibidem 1727) tractationes aedificantes et docentes habebant secundum morem Anglicum confectas. Sequebatur series aliorum periodicorum cum argumentis aesthetico-litterariis: »Beiträge zur kritischen Historie der deutschen Sprache, Poesie und Beredsamkeit« (Lipsiae 1732); »Neuer Büchersaal der schönen Wissenschaften und freien Künste« (Lipsiae 1745–54); »Das Neueste aus der anmutigen Gelehrsamkeit« (Lipsiae 1751–62). Itaque valde in lingua Theodisca emendanda merebatur verbis terminisque alienis neglectis et genere scribendi elegantiore introducto.
Praeter periodica mentionis digna sint »Ausführliche Redekunst« (Hannoverae 1728), »Grundlegung einer deutschen Sprachkunst« (Lipsiae 1748) et imprimis »Versuch einer kritischen Dichtkunst für die Deutschen« (Lipsiae 1730). Hic ordinem poeseos varietatum dat neque recommendat ut anima poetica reveletur; sufficiat scriptores regulas stricte observare. Schola sua de arte poetica critica cum [[Ioannes Iacobus Bodmer|Ioanne Iacobo Bodmer]] et [[Ioannes Iacobus Breitinger|Ioanne Iacobo Breitinger]] rixabatur. Namque illi poeeticam theoriam definiverant sensu largiore et profundiore, unde anno 1740 inimicitia scientifica polemica orta est. Gottsched argumentis victus est et interim in [[Helvetia]] [[Fridericus Amadeus Klopstock]] magis valere coeperat. Ridiculosum utique fuit, cum Gottsched dixit opus ''Hermann'' [[Christoph Otto von Schönaich|Christophori Ottonis de Schönaich]] magis valere quam Messiam Klopstockiensem.
Gottsched maxime de dramatibus occupatus est: [[opera]]s imprimis sprevit de qua re multis persuadere potuit. Ei in animo fuit ut theatrum Germanicum secundum litteras Francogallicas nasceretur. Una cum uxore multa opera Francogallice scripta in linguam Theodiscam convertit. Tragoedia eius »Der sterbende Cato« (Lipsiae 1732) valore poetico egebat assectatoribus paucis applaudentibus. Anno 1727 theatri moderator [[Ioannes Neuber]] una cum uxore Friderica Carolina cum ludiorum grege Lipsiam ingressus consilia Gottschedii respiciebat et reformationem theatralem Germanicam incohatus est. Et ordo spectaculorum novus secundum Francogallicas rationes constitutus est. Postea Gottsched in opere »Deutsche Schaubühne, nach den Regeln der alten Griechen und Römer eingerichtet« (Lipsiae 1740–1745) dramatum collectionem edidit quae exemplo essent: anthologiam istam complebant - sive in versione originali sive in interpretatione - Gottsched ipse, uxor eius [[Ludovica Gottsched]],[[Ioannes Elias Schlegel]], Quistorp, Uhlich, [[Ioannes Racine]], [[Petrus Corneille]], [[Voltarius]], [[Iosephus Antonius de Destouches]][[Molière]], [[Ludovicus Holbergius]]. Attamen argumentum florilegii citati sat macrum atque pusillum est, quod tamen historice valet.
Gottsched, quoniam se interponebat in multas res practicas scaenicas, asperiora sufferre debuit. Anno 1741 harmonia eius cum Friderica Carolina Neuber rupta est, cum in anteludio quodam Neuberiano ludibrio habitus esset. De hoc [[Ioannes Christophorus Rost]] epos comicum scripsit. Anno 1753, cum operettam »Der Teufel ist los« (Weise) similiter impugnabat, novum bellum indictum est. Unde praetulit de litterarum historia tantummodo scribere.
Fructus continentiae novae fuit opus »Nötiger Vorrat zur Geschichte der deutschen dramatischen Dichtkunst« (Lipsiae 1757–65), ubi conspectus dramatum omnium annorum inter 1450 et 1760 praesentatur. Opus proh dolor incompletum est, quamvis et hodie auxilietur in studiis de historia dramaticae artis Germanicae. Ceterum Gottsched multas tractationes de litteris et opuscula philosophica secundum Wolffium pepigit. Insuper convertit multa opera Francogallica temporis [[illuminismus|illuminismi]], e.g. de paganis oraculis opus Fontenelle Bernardi de Fontenelle (Lipsiae 1830). Glossarium [[Petrus Bayle|Petri Bayle]] praetitulatum »Dictionnaire« publicatum est Lipsiae annis inter 1741 et 1744 Gottsched disponente. Annis inter 1729 et 1740 Gottsched rex litterarum in Germania fuisse videtur, antequam eius glora decresceret. Merita eius plurima ad homines ad Theodisca animadvertendos et ad litteras Theodiscas perficiendas vel a [[Gotthold Ephraim Lessing]] haud sufficienter aestimata sunt.
==Fons==
''Meyers Großes Konversations-Lexikon'', vol 8. Lipsiae 1907, p. 181-182 ([http://www.zeno.org/nid/20006701140 hic in interreti])
== Aliqua opera ==
* ''Versuch einer critischen Dichtkunst vor die Deutschen'', Lipsiae anno 1730 ([http://books.google.de/books?id=bw3cHhXejg0C editio Lipsiae anno 1751])
| |||