|
[[Fasciculus:Gregor Reisch, Margarita Philosophica, Astronomia.jpg|thumb|300px|[[Claudius Ptolemaeus]] astrologus saeculi II astra scrutatus theoria geocentrica systematis solaris proposuitt.]]
[[Fasciculus:Jan Matejko-Astronomer Copernicus-Conversation with God.jpg|thumb|300px|[[Nicolaus Copernicus]] astronomus qui [[Theoria heliocentrica|systema heliocentricum]] proposuit ut motus astrorum explicarentur.]]
[[Fasciculus:NGC6543.jpg|thumb|300px|[[Nebula Oculi Felis]], [[nebula planetaria]] in constellatione [[Draco (constellatio)|Dracone]] sita.]]
<<<<<<<<<<<<<<
'''Astronomia''',<ref name=NSLO>[[Ebbe Vilborg]], ''Norstedts svensk-latinska ordbok'', editio secunda, 2009. Verbum "scientia sideralis" in dictionario contrarie scripta est: "sideralis scientia".</ref> ([[lingua Graeca antiqua|Graece]] {{Polytonic|ἀστήρ}} 'stella' + {{Polytonic|νόμος}} 'lex') vel '''scientia sideralis''',<ref name=NSLO/> est veterrima [[scientia naturalis]], summa omnium [[disciplina academica|disciplinarum exactarum]] quae [[universum]], quod extra [[planeta]]m nostrum est, investigant. Haec [[scientia (ratio)|scientia]] hodie a [[meteorologia]] et [[clima]]tologia distinguitur, quae praesertim [[astrum|astrorum]] [[vis]] et effectus in [[caelum]] nostrum investigant, quamvis impetus ad [[stella]]s intellegendas primitus fuerat, ut [[agricola]]e [[tempus anni]] serendo, plantando, messem faciendo idoneum scirent.
*
Astronomia etiam distinguitur ab [[astrologia]], arte quae futurum homini cuidam ab astris et aliis indiciis mundanis divinari conatur. At astrologia astronomiam complecti videtur, et astrologi sicut [[Claudius Ptolemaeus]] primum indagaverunt leges astronomicas quibus futurae positiones [[planeta]]e, [[sidus|sidera]], et caetera caelorum computentur.
[[Physica]] et astronomia longe tam sibi annixae sunt ut primitus physica idem ac astronomia putari potuisset. Physici fuerunt qui theorias comminiscerunt, quibus motus corporum caelestium explicatur et [[calendarium|calendaria]] accuratius faciantur, et novas methodos excogitaverunt stellas observandi per radiationes eorum. [[Galilaeus Galilaei]] anno [[1609]] [[telescopium]] invenit quo planetas et lunas primum accuratius observaverit indicia reperiens eos montibus et vallibus praeditos similes esse [[Tellus (planeta)|tellure]]. [[Isaacus Newtonus]] magnopere astronomiam tunc anno [[1687]] protulit, cum [[leges motus Newtoni]] comperit, quibus motus omnes planetarum nostri [[systema solare|systematis solaris]] adumussim mathematice calculati essent, secundum easdem leges quae res communes mundanaeque sequuntur. Anno [[1921]] [[Albertus Einstein]] calculationes astronomicas ad [[universum]] totum porrexit, nova fundamenta donans [[cosmologia]]e, cum [[relativitas generalis|relativitatis generalis theoriam]] reperit, [[expansio universi|universi expansionem]] ab [[Edwinus Hubble|Edwino Hubble]] observatam explicans.
Saeculo vincesimo nova astronomiae aetas coepit, cum anno [[1969]] [[astronauta]]e ad [[luna]]m navigarent et [[humanitas|homines]] primum mitteret [[rucheta]]s nomine ''Voyager'' praeter [[systema solare]], et multa alia [[automatum|automata]] ut systematis solaris planetae scrutentur. Hodie magna astronomiae pars origines, [[evolutio]]nem et ingenia physica [[chemia|chemicaque]] [[corpus caeleste|corporum caelestium]] intellegere quaerit. Ad finem illum [[scientia (ratio)|scientifici]] praesertim [[radiatio electromagnetica|radiationem electromagneticam]] et [[radiatio]]nem particularum et exempla [[lapis|lapidum]] ex aliis corporibus caelestibus investigant.
== Corpora caelestia ==
Astronomia haec corpora caelestia investigat:
* Corpora ordinis solaris nostri:
** [[Sol]]
** [[Planeta]]e
** [[Planetula]]e
** [[Satelles|Satellites]] planetarum
** [[Asteroides]]
** [[Cometes|Cometae]]
** [[Meteorites|Meteoritae]]
* [[Stella|Stellae (aut astra)]] extra ordinem solarem nostram
* Structurae ex his corporibus compositae:
** [[sidus|Constellationes]]
** [[Cumulus stellarum|Cumuli stellarum]]
*** [[Cumulus stellarum globosus|Cumuli stellarum globosi]]
*** [[Cumulus stellarum apertus|Cumuli stellarum aperti]]
** [[Galaxia]]e
** [[Cumulus galaxiarum|Cumuli galaxiarum]]
{{NexInt}}
{{div col|3}}
*[[Astrologia]]
*[[Astrophysica]]
*[[Catalogi rerum astronomicarum]]
*[[Classis spectralis]]
*[[Cosmologia]]
*[[Glossarium astronomiae]]
*[[Horologium Astronomicum Pragense]]
*[[Immanis diruptio]]
*[[Magnitudo (astronomia)|Magnitudo]]
*[[Metaphysica]]
*[[Observatorium]]
*[[Plutoides]]
*[[Telescopium]]
*[[Theatrum planetarium]]
*[[Universum]]
{{div col end}}
== Notae ==
<div class="references-small"><references/></div>
==Bibliographia<==
*Forbes, George. [[1909]]. ''History of Astronomy.'' Londinii: Plain Label Books. ISBN 1603031596. [http://www.gutenberg.org/etext/8172 Project Gutenberg.] [https://books.google.com/books?id=hcLXcpUDqPgC&printsec=frontcover Google Books.]
*Harpaz, Amos. [[1994]]. ''Stellar Evolution.'' A. K. Peters, Ltd. ISBN 9781568810126. [https://books.google.com/?id=kd4VEZv8oo0C&dq Google Books.]
*Unsöld, A., et B. Baschek. [[2001]]. ''The New Cosmos: An Introduction to Astronomy and Astrophysics.'' Springer. ISBN 3540678778.
* Flavius Aurelius Cassiodorus, [http://www.fh-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost06/Cassiodorus/cas_i207.html '' Institutionumtitutionum liber II, Capitulum VII: De astronomiaCa''] <▼==Nexus externi==
{{CommuniaCat|Astronomy|astronomiam}}
▲* Flavius Aurelius Cassiodorus, [http://www.fh-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost06/Cassiodorus/cas_i207.html ''Institutionum liber II, Capitulum VII: De astronomia'']
* Hyginus, [http://www.forumromanum.org/literature/astronomia.html ''De Astronomia'']
* Muḥammad al-Farghānī’, [http://www.wdl.org/en/item/10669 ''Muhamedis Alfragani Arabis Chronologica et astronomica elementa''], 1590
* [[Tycho Brahe]], [http://www.wdl.org/en/item/4304 ''Astronomiæ instauratæ mechanica'']. Nuremberg: Levinus Hulsius, 1602
{{Scientiae naturales et artes mathematicae}}
| 