|
[[Fasciculus:Kleiner 17.jpg|thumb|right|300px|Cistophorus [[Pergamum|Pergami]] percussus tempore Reipublicae Romanae. Ex una parte serpens e cista reptans in corona Dionysiaca videtur, ex altera duo serpentes internexi circa corytum. Laeva monogramma ex litteris graecis ΠΕΡΓ = Pergamum. TEY supra primae litterae nominis magistratus monetarii fortasse sunt. Dextra in hoc nummo baculum [[Aesculapius|Aesculapii]].]]
'''Cistophorus''' est [[nummus]] [[argentum|argenteus percussus]] in regno [[Pergamum|Pergameno]] et in [[Asia (provincia Romana)|provincia Asia]] a [[saeculum 2 a.C.n.|secundo saeculo a.C.n.]] ineunte usque ad finem [[saeculum 2|secundi saeculi p.C.n.]] percussus. Etenim post pacem [[Apamea (Phrygia)|Apameae]] pactam ([[188 a.C.n.]]) cudi coepti sunt<ref>Titus Livius XXXVII, 46,58 et 59. Nonnullis numismatistis modernis cistophorus videtur non ante 175 a.C.n. cusus fuisse et Titus Livius falsum testimonium dedisse.</ref> nec desierunt ante tempus imperatorum [[Septimius Severus|Septimi Severi]] et [[Caracalla|Caracallae]]. Cistophori vocati sunt quia imaginem sacrae cistae [[Dionysus|Dionysiacae]] (e qua serpens exibat) in argento expressam praebebant. Nam [[vocabulum]] ''cistophoros'' graece[[Graece]] significat "''cistam ferens''" significat.
==De pondere et valore==
Cistophori servati inter duodecim et tredecim grammata pendere solent (nonnumquam leviores sunt) : quatuor [[drachma|drachmas]] et tres [[Denarius|denarios]] Romanos valuisse a plerisque [[numismatista|numismatistis]] creduntur, sed, cum in [[thesaurus|thesauris]] extra [[Asia (provincia Romana)|Asiam]] non inveniantur, moneta provincialis fuisse videtur, extra certos fines non accepta. Scilicet quia cistophorus plus valere iussus est quam pondus argenti (praeterea non ex argento omnino puro erant). Nihilominus tempore [[Cicero|Ciceronis]] Romani quoque cistophoris utebantur cum in Asia negotiabantur. His verbis magnus orator de pecuniis quas apud Asiaticos [[Argentaria|argentarios]] collocarat ad [[Titus Pomponius Atticus|Atticum]] amicum scribebat :''ego in cistophoro in Asia habeo ad [[Sestertius|sestertium]] bis et viciens. Hujus pecuniae permutatione fidem nostram facile tuebere''<ref>''Ad Atticum'' XI,1 = Editio Belles Lettres ,ep. 427. Vide etiam ''pro Domo'' 52.</ref>
Sub [[Imperatores Romani|imperatoribus]] contra [[Denarius|denario]] non minus quam cistophoro in Asia utebantur.
==Historia==
[[Fasciculus:Syd 1197.jpg|thumb|right|Cistophorus Marci Antonii circa [[39 a.C.n.]] : ex una parte caput [[Triumviratus|triumviri]] [[hedera]] cinctum. Circum tituli et corona hederacea. Ex altera parte caput Octaviae supra cistam mysticam inter duos serpentes. Legitur : IIIVIR RPC.]]
Tres Pergameni reges cistophoros emiserunt : [[Eumenes II]], [[Attalus II]], et [[Attalus III]] qui regnum Romanis testamento legavit. Nec nomina nec effigies eorum in nummis conspiciuntur : ex una parte cista mystica dei [[Dionysus|Dionysi]], e qua serpens erepit, corona [[Hedera|hederacea]] circumdata est (hedera Dionyso sacra erat et saepe tempora dei eius foliis cinguntur). Ex altera parte duo serpentes, quorum caudae internexae sunt, caput erigunt linguam bisulcam vibrantes. Inter eos corytus aplustribus ornatus e quo arcus summus eminet. Primae litterae urbis ubi cistophorus cusus est officinam indicant. Dextra variae figurae vel symbola conspicua sunt, fortasse ad emissiones distinguendas.
Ab anno [[133 a.C.n.]] usque ad annum [[128 a.C.n.]] per sex annos litteris numeralibus Graecis (A,Β,Γ,Δ,...) anni in nummis numerabantur. Tempus fuit quo Romani, regni heredes per testamentum facti, bellum gerebant cum Aristonico regnum occupare sub nomine Eumenidis III conato. Qui Aristonicus quoque per quatuor annos cistophoros emisit in urbibus Stratonicea, Apollonide, Thyatira<ref>Rebuffat, ''La Monnaie dans l'antiquité'', Picard, 1996 p.164.</ref>. Postea haec ratio omissa est, sed duo vel tres litterae additae ad nomen magistratus monetae praefecti referri posse videntur. Primo saeculo a.C.n. nomina integra et Graeca leguntur, medio saeculo nomina [[Proconsul|proconsulum]] Romanorum in eorum locum successerunt. Nec alio modo postquam Romani rerum potiti sunt figurae in cistophoris expressae mutatae sunt.
== Notae ==
<div class="references-small"><references/></div>
[[Categoria:Nummi Graeci antiqui]]
| 