Quantum redactiones paginae "Scepticismus" differant
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linea 45:
Secundum [[empirismus|empiricos]] Britannicos cognitio ex experientia sensuum fluit. Nihil de mundo cognoscimus nisi ea quae directo sentimus. Itaque fundamenta firma cognitionis ad mundum extraneum pertinentis ex ea exsistunt experientia, quae sensibiliter nostrae ostenditur conscientiae. Quam cognitionem philosophus empiricus explicare debet, quo modo ab his fundamentis duci (aut ad haec fundamenta reduci) possit. Inter empiricos floruit [[David Hume]] ([[1711]] – [[1776]]) qui placita empiricorum reprehendit improbabiliaque iudicavit. Eadem opera Cartesium vituperavit fundamenta firma [[scientia (ratio)|scientiae]] adfectantem, nam ipsi operae erat novam excogitare scientiam, quae ratione empirica naturam humanam pervestigaret. Itaque Hume iusto iure antesignanus [[epistemologia naturalis|epistemologiae naturalis]] dicitur.
Hume scepticismum ex investigatione scientifica consequi cogitabat: ad dubitationes epistemologicas venire non licere, priusquam scientificae de natura humana opiniones conceptae essent. Quae scepticismi species ad naturalismum epistemologicum refertur, qui in his duobus libris notissimis diserte describitur: ''[[A Treatise of Human Nature]]'' ([[1739]] - [[1740]]) et ''[[An
Ex argumentis scepticis, quae multa protulit Hume in libris supra dictis, hoc unum seligamus, num mundum extraneum cognoscere possimus. Si omnino cognosci potest, in sensuum experientia consistere oportet. At huiusmodi cognitio per sensus obtineri non potest. Namque in ''Enquiry'' Hume de opininibus ad mundum estraneum pertinentibus disputare adgreditur:
Linea 51:
{{Citatio|Constare videtur homines naturali instinctu vel praedispositione ferri, ut sensibus suis confidant, et quidem sine ulla ratiocinatione vel paene ante usum rationis semper universum extraneum ponamus, quod non ex perceptione nostra dependeat, sed exstet, licet nos et omnes creaturae sensibiles absint aut perierint.<ref>''Enquiry'' 12.1 "It seems evident, that men are carried, by a natural instinct or prepossession, to repose faith in their senses; and that, without any reasoning, or even almost before the use of reason, we always suppose an external universe, which depends not on our perception, but would exist, though we and every sensible creature were absent or annihilated."</ref>}}
Homines igitur hunc instinctum caecum secuti semper impressiones sensualiter datas putant reapse res externas esse. Nam haec mensa quam albam videmus et duram sentimus extra mentem exstare credimus. Hume tamen dicit mediocrem tantum eruditionem philosophicam satis bene hanc opinionem universam refutare. Docet enim res externas nihil nisi imagines in mente praesentes esse. Sensus autem foramina quaedam sunt, per quae hae permeent imagines, quamquam nullum directum inter
At quonam argumento demonstrari potest has perceptiones mentales externis effectas esse rebus, quibus similes sint, nec propria energia mentis conceptas neque ab aliquo spiritu ignoto creatas? Perceptiones enim saepe nulla re externa effici concedendum est, nam res somnio aut insania provocatae non in mundo externo sed in mente adsunt. Concludit igitur Hume nullam esse ratiocinationem, qua ex sensuum impressionibus ad res externas progredi possimus. Quo argumento factum est, ut Hume a compluribus philosophis posterioribus scepticus haberetur, qui demum empirismum Britannicum ad finem logicum deduxerit. Postea tamen altera nata est interpretandi ratio, quae [[naturalismus|naturalismum]] Humei profert
Naturalismus Humeanus in his principiis positus est: philosophiam investigatione empirica subnixam esse; naturam scepticismo obstare:
{{Citatio|Atqui scepticus ratiocinari et credere pergit, licet se ratione suam rationem defendere nequire dicat; eodemque pacto necesse est corpus exstare concedat, etsi contendere nequeat se veritatem huius principii ullo argumento philosophico defendere. Natura enim ei hoc arbitrium non cessit, nam sine dubio putavit maius esse quam ut hoc incertis ratiocinationibus et cogitationibus nostris committat. Hoc quidem nobis quaerendum est: ''Quibus adducimur causis, ut corpus exstare credamus?'' At ineptum est quaerere: ''Estne corpus an non?'', namque hoc nobis — a Natura coactis — praesumendum est.<ref>Hume, ''Treatise'' 1.4.2 "Thus the sceptic still continues to reason and believe, even though he asserts that he can’t defend his reason by reason; and by the same rule he must assent to the principle concerning the existence of body, though he can’t claim to maintain its truth by any arguments of philosophy. Nature hasn’t left this to his choice, and has doubtless thought it too important to be trusted to our uncertain reasonings and speculations. We may well ask ‘'What causes induce us to believe in the existence of body?’' but it is pointless to ask '‘Is there body or not?’', because that is something we must — being compelled by Nature — take for granted in all our reasonings."</ref>}}
Putabat igitur Hume philosophiam, nisi resisteret natura nostra, nos ad verum Pyrrhonismum deducere. Utrum res externas exstare credamus an non, natura nobis arbitrium denegavit, nam nostra de rebus externis arbitria nec libera nec voluntaria esse dixit. Facere non possumus, quin res externas exstare credamus.
▲At quonam argumento demonstrari potest has perceptiones mentales externis effectas esse rebus, quibus similes sint, nec propria energia mentis conceptas neque ab aliquo spiritu ignoto creatas? Perceptiones enim saepe nulla re externa effici concedendum est, nam res somnio aut insania provocatae non in mundo externo sed in mente adsunt. Concludit igitur Hume nullam esse ratiocinationem, qua ex sensuum impressionibus ad res externas progredi possimus. Quo argumento factum est, ut Hume a compluribus philosophis posterioribus scepticus haberetur, qui demum empirismum Britannicum ad finem logicum deduxerit. Postea tamen altera nata est interpretandi ratio, quae [[naturalismus|naturalismum]] Humei profert scrpticismumque eius infitiatur.
| |||