Quantum redactiones paginae "Empirismus" differant

Content deleted Content added
de rationalismo et sensualismo
m ~ (10K)
Linea 1:
'''Empirismus'''<ref name="Axters1937">S. Axters, ''Scholastiek lexicon Latijn-Nederlandsch'' (Antwerpen: Geloofsverdediging, 1937).</ref> est [[dogma|doctrina]] [[philosophia|philosophica]] secundum quam vera et valida [[scientia (ratio)|scientia]] illa tantum erit, quae oriatur ex [[experientia]] ([[Lingua Graeca Antiqua|Graece]] {{Polytonic|ἐμπειρία}}) sensibus percepta numerisque exprimatur; aliis verbis, vera scientia confirmatur re manifesta, praeceptis describitur [[mathematica|mathematicis]]. Itaque qui empirismum profitentur, negant esse cognitionem aliquam innatam. [[Mos|Mores]] antiqui ideo tradenttradunt scientiam validam, dummodo confirmabuntur evidentiaindicia.
 
==Historia==
Empirismus aba [[philosophus|philosophis]] multis advocatus est, ex quibus [[duo]] sunt [[Aristoteles]] et [[Ioannes Lockius]], qui in potestate rationis cum empirismus crediderunt, non contra eum.
 
===Inceptio empirismi philosophi===
Philosophus [[Persia|PersicusAvicenna]], philosophus [[AvicennaPersia|Persicus]], [[mens|mentem]] dixit humanum [[Tabula Rasa|tabulae rasae]] esse similem, quae nuperrime nata omnino est vacua. [[Tellus|Mundo]] autem cognoto mens facta est potenta de rebus universalibus ratiocinari.
 
"Aetas [[illuminatio|Illuminationis]]" [[1600]] annis erat per modum{{dubsig}} empirismi. Antea scholastici [[Ecclesia Catholica|Ecclesiae Romanae]] crediderant se posse omnia veritatis scire sola ratione, sine experientia, et per sapientiam auctoritatis antiquorum. Multi tamen nunc cogitant scientificos hodiernos uti solo empirismo sine ratione ut requirant veritates mundi; credunt ambos, [[rationalismus|rationalismum]] et empirismum, necesse ad [[veritas|veritatem]] intellegendam esse.
 
===Empirismus Britannicus===
[[Fasciculus:John Locke.jpg|thumb|[[Ioannes Lockius]], primus empiricorum [[Insulae Britannicae|Britannicorum]].]]
[[Saeculum 17|Saeculis]] [[Saeculum 17|septimo decimo]] et [[saeculum 18|duodevigicensimo]] saepe empirici [[Insulae Britannicae|Britannici]] et rationalistae [[continens|continentis]] [[Europa]]e de exsistentia idearum innatarum inter se disputabant. [[Ioannes Lockius]] et [[Georgius Berkeley]] et [[David Humius]] primi sunt empiricorum [[Britannia|Britannicorum]].
 
Lockius respondens ad rationalismum, cuius defensor primus erat [[Renatus Cartesius]] (cuius autem philosophia non erat sola philosophia apud rationalistas), scripsit opus nuncupatum "''[[Tractatus de Humana Cognotione"]]'' ([[Anglice]] ''An Essay Concerning Human Understanding,'' ([[1689]]), quo omnem humanam scientiam ex experientia venire (sive "scientia est [[a posteriori]], non [[a priori]]") demonstravit.
[[Saeculum 17|Saeculis septimo decimo]] et [[saeculum 18|duodevigicensimo]] saepe empirici [[Insulae Britannicae|Britannici]] et rationalistae [[continens|continentis]] [[Europa]]e de exsistentia idearum innatarum inter se disputabant. [[Ioannes Lockius]] et [[Georgius Berkeley]] et [[David Humius]] primi sunt empiricorum Britannicorum.
 
== Empirismi notae ==
Lockius respondens ad rationalismum, cuius defensor primus erat [[Renatus Cartesius]] (cuius autem philosophia non erat sola philosophia apud rationalistas), scripsit opus nuncupatum "Tractatus de Humana Cognotione" ''An Essay Concerning Human Understanding'' ([[1689]]), quo omnem humanam scientiam ex experientia venire (sive "scientia est [[a posteriori]], non [[a priori]]") demonstravit.
* [[Realitas]] primum et maximum obtinet momentum;
 
* Veritas, quam homo attingat, [[relativismus|non est absoluta]];
== Empirismi notae ==
* Veritas et potest et debet probari semper;
* [[Realitas]] primum et maximum obtinet momentum;
* Facta probatione, veritas aut confirmatur, aut mutatur, aut corrigitur, aut relinquitur;
 
* Nulla cognitio est innata;
* Veritas, quam homo attingat, [[relativismus|non est absoluta]];
* Quod inspici, observari computarique non potest, non est;
 
* Maximi momenti est inspectio et comprobatio rerum;
* Veritas et potest et debet probari semper;
* Instrumenta, quibus homo inspicit et comprobat veritatem, sunt humana, et ideo, manca et caduca.
 
* Facta probatione, veritas aut confirmatur, aut mutatur, aut corrigitur, aut relinquitur;
 
* Nulla cognitio est innata;
 
* Quod inspici, observari computarique non potest, non est;
 
* Maximi momenti est inspectio et comprobatio rerum;
 
* Instrumenta, quibus homo inspicit et comprobat veritatem, sunt humana, et ideo, manca et caduca.
 
==Vide etiam==
{{div col|2}}
*[[Epistemologia]]
*[[Experientia]]
Line 42 ⟶ 35:
*[[David Humius]]
*[[Sensualismus]]
{{div col end}}
 
==Nexus externus==
*[http://plato.stanford.edu/entries/rationalism-empiricism/ Rationalismus vs. Empirismus apud Encyclopaediam Philosophiae Stanfordiensis] {{Ling|Anglice}}
 
==Notae==
<div class="references-small"><references/></div>
 
==Nexus externus==
{{philo-stipula}}
*[http://plato.stanford.edu/entries/rationalism-empiricism/ Rationalismus vs. Empirismus apud Encyclopaediam Philosophiae Stanfordiensis] {{Ling|Anglice}}
 
<!-- = en:Justification-->
[[Categoria:Empirismus| ]]
[[Categoria:Epistemologia]]
[[Categoria:Motus philosophici]]
[[Categoria:Philosophia]]<!-- recte in en:Philosophical movements-->
[[Categoria:Philosophia]]
 
{{Myrias|Philosophia}}