Quantum redactiones paginae "Alma Mater Rudolphina Vindobonensis" differant

Content deleted Content added
m thinsp; &c
mNo edit summary
Linea 23:
== Historia ==
=== Initia ===
[[Fasciculus:Rudolf_IV.jpg|thumb|left|125px|Rudolphus IV cognomento fundator.]]
Universitas die [[12 Martii]] [[1365]], die festo [[Gregorius Magnus|Sancti Gregorii Magni]], duobus litteris ([[lingua Latina|Latinis]] et [[lingua Theodisca|Theodiscis]]) a [[Rudolphus IV (dux Austriae)|Rudolpho IV]] duce [[Austria]]e instituta est, qua re fundator cognominatur. Antea diu cum [[curia Romana]] de condicionibus studiorum condendorum tractaverat, mediocri eventu tamen, cum [[Facultas (universitatis)|facultatem]] [[theologia]]e condi concessum non sit. Dubium non est, quin Rudolphus et honorem [[domus Habsburgensis]] augere et socrum eius [[Carolus IV (imperator)|Carolum IV]] imperatorem, qui [[Universitas Carolina Pragensis|Universitatem Carolinam Pragensem]] anno [[1348]] condiderat, aemulari studebat.
 
Linea 43:
 
=== Aevum Illuminationis ===
[[Fasciculus:AAKH-1784.jpg|thumb|left|[[Valetudinarium]] anno [[1784]].]]
[[Fasciculus:Universitaet Wien Anatomisches Theater.jpg|thumb|upright|Theatrum [[anatomia|anatomicum]] anno 1786.]]
A [[saeculum 18|saeculo duodevicesimo]] ineunte cum rationes docendi Iesuitarum tum neglegentia facultatum saecularium magis magisque vituperatae sunt: Finis studiorum, ut tum multi putabant, usus civitatis esse deberet. [[Maria Theresia Austriaca (imperatrix)|Maria Theresia]] imperatrice medicus eius [[Gerardus van Swieten]] studia universitatis funditus commutavit: Munere directoris studiorum instituto civitas in omnibus rebus universitariis validissima facta est. Iesuitae iam ante quam ordo anno [[1773]] suppressus est ex universitate demoti, [[1778]] [[Protestantes]] ad gradus academicos, [[1782]] etiam [[Iudaei]] ad doctoratum [[medicina|medicam]] et [[ius|iuridicam]] admissi sunt. Particularis universitatis iurisdictio anno [[1783]] finem habuit. Ea, quae docebantur, usui civitatis esse debebant. Facultas medica novis cathedris (ut puta [[botanica]] et [[chemica]]) aucta est; anno [[1784]] [[valetudinarium]] ("Allgemeines Krankenhaus") aedificatum est, quae tum in orbe terrarum maximum et ad novissima exempla instituta erat; eodem anno novum "[[Theatrum anatomicum]]" inauguratum est. Etiam facultas iuridica amplificata est, cum theologia et philosophia potius neglectae sint.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/11.htm <small>DIE THERESIANISCH-JOSEPHINISCHE EPOCHE</small>].</ref>
 
=== Saeculum undevicesimum ===
[[Fasciculus:Barrikade der Akademischen Legion Postgasse.jpg|thumb|Studentes legionis academicae Vindobonae anno 1848 vias obstruunt]]
[[Res novae Francicae 1848|Rebus novis Francicis]] commoti studentes Viennenses die [[12 Martii]] [[1848]] [[constitutio]]nem et [[libertas imprimendi|libertatem imprimendi]] poposcerunt; mox "legione academica" formata una cum operariis pro libertate pugnare coeperunt. Cum initio victores essent, tamen die [[31 Octobris]] eiusdem anni Vindobona a copiis imperialibus occupata, legio academica dissoluta est, multi principum seditionis damnati, rogationes studentium abolitae sunt.<ref name="archivrg13">[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/13.htm <small>DIE REVOLUTION 1848: ALMA MATER AUF DEN BARRIKADEN</small>].</ref>
 
Anno [[1867]] demum ministro [[Leo de Thun-Hohenstein|Leone de Thun-Hohenstein]] comite auctore, qui universitates [[Germania]]e imitatus est, omnis studiorum structura renovata et facultas Philosophica, ut doctrinae pervestigationique serviret, commutata est. Anno [[1867]] legis principalis<ref>Staatsgrundgesetz über die allgemeinen Rechte der Staatsbürger 1867 ("Principalis civitatis lex de iuribus civium anno 1867 promulgata"), pars [[Constitutio Decembris|Constitutionis Decembris]], quae adhuc ad [[Constitutio Austriaca|Constitutionem Austriacam]] pertinet.</ref> articulus 17, qui adhuc valet, decretus est: "Scientia et doctrina eius libera est<!-- sic! numerus singularis! -->" (''Die Wissenschaft und ihre Lehre ist frei'').<ref name="archivrg13">[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/13.htm <small>DIE REVOLUTION 1848: ALMA MATER AUF DEN BARRIKADEN</small>].</ref>
[[Fasciculus:Uni Wien Feststiege, Vienna.jpg|thumb|upright|In aedificio principali.]]
 
Die [[11 Octobris]] [[1884]] imperator [[Franciscus Iosephus I|Franciscus Iosephus]] novum aedificium principale Universitatis Vindobonensis iuxta [[Wiener Ringstraße|Ringstraße]] a [[Henricus de Ferstel|Henrico de Ferstel]] aedificatum inauguravit.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/14.htm <small>DIE UNIVERSITÄT AM RING: DAS NEUE HAUPTGEBÄUDE</small>].</ref>
[[Fasciculus:19060207 wien universitat liebenberg denkmal.jpg|thumb|left|[[Aedificium|Aedificium principale]] Universitatis Vindobonensis, photographia[[photographema]] [[saeculum 20|saeculo XXvicensimo]] ineunte captacaptum.]]
[[Fasciculus:Uni Wien Feststiege, Vienna.jpg|thumb|upright|In aedificio principali]]
Die [[11 Octobris]] [[1884]] imperator [[Franciscus Iosephus I|Franciscus Iosephus]] novum aedificium principale Universitatis Vindobonensis iuxta [[Wiener Ringstraße|Ringstraße]] a [[Henricus de Ferstel|Henrico de Ferstel]] aedificatum inauguravit.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/14.htm DIE UNIVERSITÄT AM RING: DAS NEUE HAUPTGEBÄUDE]</ref>
 
Feminis ab anno [[1897]] aditus ad studia (primo philosophica, deinde etiam alia) patet, [[1921]] prima femina cathedram obtinuit.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/15.htm <small>FRAUENSTUDIUM AN DER UNIVERSITÄT WIEN</small>].</ref>
 
Facultas medica iam [[1365]] condita et a Gerardo van Swieten restituta saeculo undevicesimo exeunte nomine "Wiener Medizinische Schule" ([[Schola medica Viennensis]]) toto orbe terrrarum notissima facta est. Inter alios memoratu digni sunt: Carolus de Rokitansky (1804–1878), [[Iosephus Škoda]] (1805–1881), [[Ferdinandus de Hebra]] (1816–1880), [[Ignatius Semmelweis]] (1818–1865), Ludwig Türck (1810–1868), Ioannes Nepomuk Czermak (1828–1873), Leopoldus de Dittel (1815–1898), [[Theodorus Billroth]] (1829–1894), Hermannus Nothnagel (1841–1905), Rudolphus Chrobak (1843–1910), Adolphus Lorenz (1854–1946), nec non [[Carolus Landsteiner]] (1868–1940), [[Robertus Bárány]] (1876–1936) et [[Iulius Wagner-Jauregg]] (1857–1940), qui [[Praemium Nobelianum physiologiae et medicinae|Praemio Nobeliano physiologiae et medicinae]] ornati sunt.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/16.htm <small>DIE WIENER MEDIZINISCHEN SCHULEN</small>].</ref>
 
=== 1914–1945 ===
Studiis usque ad annum [[1914]] florentibus [[Primum bellum mundanum|Primo bello mundano]] grave detrimentum allalltum est: Universitas valetudinario 1000 sauciorum locum praebuit; multi studentes vel sauciis adfuerunt vel numero militum inserti sunt; penuria librorum et separatio a peritis aliarum gentium studiis valde nocebat.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/18.htm <small>1914–18: DIE UNIVERSITÄT – EIN LAZARETT</small>].</ref>
 
Etiam miseria, quae bello secuta est, et crebri tumultus, qui ad bellum civile anni [[1934]] duxerunt, studiis damnosi erant. Multis universitatis sodalibus persuasum erat [[Austria]]m, quae ad culturam linguamque [[lingua Theodisca|Theodiscam]] pertinebat, partem [[Germania]]e esse opportere. [[Antisemitismus]] magis magisque florebat.
 
Cum anno [[1933]] [[parlamentum]] dissolutum est, regimen et professores [[liberalismus|liberales]] et eos, qui [[Nazismus|Nazismo]] favebant, expulit. Qua ratione in universitate factio [[Conservatismus|conservatoria]], non autem [[democratia|democratica]] confirmata est. Mense [[1938]], postquam Austria Germananiae Nazisticae coniuncta est, "aeqatio" ("Gleichschaltung") universitatis Vindobonensis ilico coepta est: 45 centesimae professorum et docentium causis politics et "[[rassismus|rassisticis]]" missae sunt (inter quos plurimi [[Iudaei]]). Multi eorum in [[Castra carceralia]] inclusi sunt, alii necessario exsilium petiverunt, alii [[Mors voluntaria|mortem voluntariam]] sibi adsciverunt. Fuerunt etiam, qui sua sponte patriam reliquerunt, quod regimen abnuerunt aut sibi nullas copias laboris fructuosi speraverunt. Quam detrimentum factum sit quibusdam nominibus indicetur: [[Ervinus Schrödinger]] physicus, [[Praemium Nobelianum|Praemio Nobeliano]] ornatus, [[chemia|scientiae chimicae]] professores [[Hermannus Mark]] et [[Fredericus Feigl]], [[Curtius Gödel]] mathematicus, [[Carolus Bühler|Carolus]] et [[Charlotte Bühler]] (philosophia et psychologia), [[Ioannes Thirring]] physicus et multi alii (322 ad notitiam venerunt) tempore Nazistico munere soluti sunt.<ref name="archivrg19">[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/19.htm <small>DIE "REICHSUNIVERSITÄT" 1938–1945</small>].</ref>
 
Mense Septembre [[1944]] universitas primo [[bomba|pyrobolis]] icta est; bello confecto fere tertia aedificorum pars et 65 centesimae tectorum deletae erant. Nullum universitatis aedificium damnis caruit.<ref name="archivrg19">[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/19.htm <small>DIE "REICHSUNIVERSITÄT" 1938–1945</small>].</ref>
 
=== Tempus recens ===
Quamquam iam die 29 Maii [[1945]] primae auditiones datae sunt, per multos annos damna universitati belli annis inlata sentiebantur: Penuria cibi, purgatio ruderum, restitutio librorum aliorumque instrumentorum, renovatio aedificiorum, postremo dimissio illorum docentium, qui nimis Nazismo adhaeserunt, perficienda erant. Pauci exsulum verterunt, minima erat opera revocandi.<ref>[http://www.univie.ac.at/archiv/rg/20.htm <small>DER WIEDERAUFBAU</small>].</ref>
 
Numerus studentium mox 10&thinsp;000 superavit. Ab anno [[1960]] celerita surrexit: 1960/61: 14&thinsp;000 studentes (feminae: 35%), 1970/71: 19&thinsp;000 studentes (feminae 37%), 1980/81: 40&thinsp;000 studentes (feminae 50%), 1990/91: 85&thinsp;000 studentes (feminae 56%), 1998/99: 90&thinsp;000 studentes (feminae 59%).<ref>Haec et alia data statistica vide [http://studienservice-lehrwesen.univie.ac.at/weiteres-service/statistik/statistische-daten/ hic].</ref>.
Linea 96:
 
== Vide etiam ==
* [[:Categoria:Alumni Universitatis Vindobonensis]]
* [[:Categoria:Professores Universitatis Vindobonensis]]
 
== Biographia ==