Emendatio ex 14:25, 17 Septembris 2014 recensere Andrew Dalby (disputatio \| conlationes) Grapheocrates, Magistratus 315 803 edits m →‎Nexus externi: nexum mortuum removi ← Differentia superior		Emendatio ex 14:41, 17 Septembris 2014 recensere abrogare IacobusAmor (disputatio \| conlationes) 105 204 edits m colonialisms→colonialismus + und→et &c. Differentia proxima →
Linea 17: [[Superficies]] Europaea minimo proxima continentis terrae [[spatium\|spatio]] est, quae 10 180 000 [[chiliometrum quadratum\|chiliometrorum quadratorum]] comprehendit; haec [[area (geometria)\|area]] terrae aequor duarum centesimarum continet. [[Australia]] est unica continentis minor, sed populatione est tertia a maximo, [[Asia]]m et [[Africa]]m sequens, populo circa 710 000 000, [[undecim]] centesimae numeri civium omnis orbis terrarum. Europa, praesertim [[Graecia Antiqua]], est [[natalis]] [[cultura Occidentalis\|culturae Occidentalis]] locus,<ref>{{harvnb\|Lewis\|Wigen\|1997\|page=226}}.</ref> quae magni momenti erat in rebus orbis terrarum post [[saeculum 15\|saeculum quintum decimum]], praecipue post initium [[~~colonialisms~~colonialismus\|colonialismi]]. Inter [[saeculum\|saecula]] [[saeculum 16\|sextum decimum]] et [[saeculum 20\|vicensimum]], [[civitas\|civitates]] Europaeae [[America]]s, plurimum [[Africa]]e, [[Oceania]]m, et magnas [[Asia]]e regiones varia tempora moderatae sunt. Ambo [[bellum mundanum\|bella orbis terrarum]] Europam vehementius dixerunt, deminutionem [[Europa Occidentalis\|Europae Occidentalis]] in rebus orbis terrarum ante medium saeculum vicensimum magnopere efficientia, cum [[Civitates Foederatae]] et [[Unio Sovietica]] auctoritatem habere coepissent.<ref name="natgeo 534">National Geographic, 534.</ref> Per [[Bellum Frigidum]], Europa secundum [[Velum ferreum]] inter [[NATO]] in [[occidens\|occidente]] et [[Pactio Varsaviensis\|Pactionem Varsaviensem]] in [[oriens\|oriente]] divisa est. [[Integratio Europaea]] conformationem [[Consilium Europae\|Consilii Europae]] et [[Unio Europaea\|Unionis Europaeae]] in Europa Occidentali promovit, quarum ambo ad orientem expandebantur post [[Historia Unionis Sovieticae (1982–1991)\|casum Unionis Sovieticae]] anno [[1991]]. ==Etymologia== Linea 67: [[Fasciculus:Floristic regions in Europe-de.png\|thumb\|Vegetatio Europae secundum Wolfgang Frey et Rainer Lösch]] [[Fasciculus:Europe biogeography regions de.svg\|thumb\|Regiones biogeographicae Europae]] [[Vegetatio]] Europae secundum clima fere in quattuor zonas dividitur: arctica, borealis, temperata, mediterranea. Usu miliorum annorum vegetatio originalis in zonis temperatis mediterranisque paene exstincta est. IIn Europa septentrionali in [[tundra]] arcticta non sunt nisi [[frutex\|frutices]], [[muscus]] et [[lichen]]es. A meridie in [[Scandinavia]] et in [[Russia]] septentrionali sequitur [[taiga]], quae imprimis ex [[picea\|piceis]] et [[pinus\|pinis]] constat, solis uliginosis insitis. In [[zona temperata]] inter [[Oceanus Atlanticus\|Oceanum Atlanticum]] et [[Carpates]] [[natura]]liter (si homo non interpellasset) [[silva]]e [[fagus\|fagis]] plenae crescerent, in plagis calidioribus etiam [[quercus]] et [[Carpinus\|carpini]]. A [[regio]]ne qua fagus diffusa est, in orientem versus, fere a [[Vistula]] et [[Tyras\|Tyra]] usque ad [[Urales]] meridianos, sunt (vel olim erant) silvae ''[[Quercus robur\|~~quercuum~~Quercuum roburis]],'' ''[[~~tilia~~Tilia cordata\|~~tiliae~~Tiliae cordatae]],'' [[pinus\|pinorum]] et, ubi zona in taigam transit, picearum. In meridiem versus a [[Pontus Euxinus\|Ponto Euxino]] in septentriones regio sequitur, in qua naturaliter vegetatio [[tesqua]]lis praevaleret. Etiam regiones circa [[Mare Mediterraneum]] initio late silvis tectae erant. Ibi vegetatio naturaliter (sine hominis interpellatione) ex plantis [[sclerophyllum\|sclerophyllis]] constaret, imprimis [[quercus\|quercibus]] semperviridibus (praecipue [[quercus ilex\|quercu ilice]]), in plagis maxime meridianis calidissimisque etiam multis [[Olea\|oleis]], [[Pistacia\|pistaciis]] et [[picea\|piceis]]. Interpellatione hominis hodie imprimis [[Phrygana]] aut [[Garigue]] praevalet. In plagis frigidioribus etiam varia genera quercuum, quae aestate virent, inveniuntur, ut puta [[quercus pubescens]]. In stratis mediis et altioribus montium vegetatio originalis melius conservata est quam infra. In saltibus montanis praeter [[fagus\|fagum]] etiam varia genera [[abies\|abietum]] et [[pinus\|pinorum]] crescunt, in montibus magis septentrionalibus etiam [[picea]] et [[larix]]. Supra zonam, qua silva crescere potest, [[frutex\|suffrutices]], herba alpina et vepres inveniuntur. Linea 73: His diebus maxima Europae pars in agri culturam versa est, etiam e silvis reliquis enixe fructus capitur. Plagae a hominibus minus commutatae imprimis in montibus exstant. === Fauna === [[Fasciculus:Canis lupus1.jpg\|thumb\|[[Canis lupus]].]] Magna [[Carnivora (mammalia)\|Carnivora]] sicut [[Ursidae\|ursi]], [[canis lupus\|lupi]] aut [[Lynx lynx\|lynces]] adhuc in Europa septententrionali orientalique maiore numero vivunt. In extremis septentrionibus et in Europa orientali [[Tarandrus\|tarandri]] et [[alces]] admodum numerosi sunt. ''[[Bison bonasus]]'' [[exstinctio\|exstinctus]] ex [[Hortus zoologicus\|hortis zoologicis]] in Europa orientali rursus in libertatem missus est. [[Cervus elaphus\|Cervus]], [[capreolus]] et [[Sus scrofa\|aper]] plurimis in regionibus Europae inveniuntur. Animal Europae proprium est [[rupicapra]], quae extra montes Europaeaos non nisi in [[Asia Minor]]e et in [[Asia]]ticis [[Caucasus\|Caucasi]] partibus diffusa est. In [[Alpes\|Alpibus]], [[Pyrenaei]]s et in Caucaso varia [[Ibex\|ibicum]] genera vivunt. [[Saiga tatarica]] adhuc [[Medium aevum\|medio aevo]] usque in [[Ucraina]]m diffusa erat, hodie in Europa tantum ad [[Volga]]m flumen prope ostium invenitur. ▼ Multa genera iam ante saecula exstincta sunt (''[[Bos primigenius]],'' [[equus\|equus ferus]]). Etiam copia avium rapacium sicut ''[[Aquila chrysaetos]],'' ''[[Haliaeetus albicilla]],'' ~~und~~et ''[[Gyps fulvus]]'' valde deminuta est. ▼ ▲Magna [[Carnivora (mammalia)\|Carnivora]] sicut [[Ursidae\|ursi]], [[canis lupus\|lupi]] aut [[Lynx lynx\|lynces]] adhuc in Europa septententrionali orientalique maiore numero vivunt. In extremis septentrionibus et in Europa orientali [[Tarandrus\|tarandri]] et [[alces]] admodum numerosi sunt. [[Bison bonasus]] exstinctus ex [[Hortus zoologicus\|hortis zoologicis]] in Europa orientali rursus in libertatem missus est. [[Cervus elaphus\|Cervus]], [[capreolus]] et [[Sus scrofa\|aper]] plurimis in regionibus Europae inveniuntur. Animal Europae proprium est [[rupicapra]], quae extra montes Europaeaos non nisi in [[Asia Minor]]e et in [[Asia]]ticis [[Caucasus\|Caucasi]] partibus diffusa est. In [[Alpes\|Alpibus]], [[Pyrenaei]]s et in Caucaso varia [[Ibex\|ibicum]] genera vivunt. [[Saiga tatarica]] adhuc [[Medium aevum\|medio aevo]] usque in [[Ucraina]]m diffusa erat, hodie in Europa tantum ad [[Volga]]m flumen prope ostium invenitur. Solum in Europa orientali propter clima calidum sunt plura genera [[Lacertidae\|lacertarum]], [[Serpentes\|serpentium]] et [[Testudinata\|testudinum]]. Ad [[litus\|litora]] vivunt [[phoca]]e. In maribus septentrionalibus [[cetacea]] notissima sunt [[orca]]e et [[Phocoenidae]], in mari Mediterraneo [[Delphinidae]]. Notissimi pisces marini sunt [[Clupeidae]] et varia genera [[Thunnus\|thunnorum]].▼ ▲Multa genera iam ante saecula exstincta sunt ([[Bos primigenius]], [[equus\|equus ferus]]). Etiam copia avium rapacium sicut [[Aquila chrysaetos]], [[Haliaeetus albicilla]] und [[Gyps fulvus]] valde deminuta est. == Politica et topographica ==▼ ▲Solum in Europa orientali propter clima calidum sunt plura genera [[Lacertidae\|lacertarum]], [[Serpentes\|serpentium]] et [[Testudinata\|testudinum]]. Ad litora vivunt [[phoca]]e. In maribus septentrionalibus [[cetacea]] notissima sunt [[orca]]e et [[Phocoenidae]], in mari Mediterraneo [[Delphinidae]]. Notissimi pisces marini sunt [[Clupeidae]] et varia genera [[Thunnus\|thunnorum]]. ▲== Politica et topographica == [[Fasciculus:Europe capitals map de.png\|thumb\|Tabula politica Europae cum capitibus]] [[Fasciculus:Rectified Languages of Europe map.png\|thumb\|[[Lingua]]e quibus gentes Europae utuntur.]] Line 512 ⟶ 511: [[Fasciculus:Summer Solstice Sunrise over Stonehenge 2005.jpg\|thumb\|[[Stonehenge]], [[Anglia]]e.]] [[Fasciculus:Nebra Scheibe.jpg\|thumb\|100px\|[[Discus caelestis Nebra]], ex [[Germania]] [[Aetas Aenea\|Aetatis Aeneae]].]] Reliquiae generis [[Homo (genus)\|hominis]] in [[Sierra de Atapuerca]] in [[Hispania]] repertae usque ad 1.2 miliones annorum repetunt.<ref>Carbonell, E. et. al. (2008):, "The first hominin of Europe.," ''Nature'' 452, :465–469.</ref> Inventa in [[Georgia]] etiam antiquiora ad 1.8 miliones annorum [[datatio\|datata]] ''[[Homo georgicus]]'' appellantur. In Europa ab Alpibus in septentriones versus sic dictus [[Homo heidelbergensis]] circiter ante 600,000 annorum primas sedes collocavit. Ante 40, 000 annorum demum [[Homo sapiens]] in Europam pervenit, ubi paulatim [[Homo neanderthalensis\|Hominem neanderthalensem]] demovit. A [[Neolithicum\|Neolithico]] et [[Chalcolithicum\|Chalcolithico]] in Europa longus progressus in rebus ~~culturalibus~~[[cultura]]e et ~~oeconomicis~~[[oeconomia]]e coepit, initio in ~~regionibus~~[[regio]]nibus circa [[Mare Mediterraneum]] sitis, deinde etiam in ~~septentrionibus~~[[septentrio]]nibus et in [[oriens\|oriente]]. Praecipue [[Graecia antiqua\|cultura Graeca]], [[Imperium Romanum]], et [[religio Christiana]] ad Europam formandam plurimum contulerunt. [[Antiquitas\|Antiquitate]] Imperium Romanum Europam meridianam una cum aliis regionibus circa Mare Mediterraneum sitis in unum coniunxit. Christiani, quamvis pluribus persecutionibus vexati, hoc in imperio religionem suam celeriter diffundere potuerunt. [[Antiquitas posterior\|Antiquitate posteriore]] religio Christiana primum a [[Constantinus I\|Constantino I]] imperatore permissa ([[Edictum Mediolanense]]) et [[Theodosius I\|Theodosio I]] imperante religio publica facta est – quod usque ad hunc diem aliquid momenti habet. Cum Imperium Romanum in occidente corruisset, in oriente usque ad annum [[1453]] processit (vide: [[Imperium Romanum Orientale]]). Multitudo gentium Europam occidentalem invaserunt (vide [[Migrationes Europaeae populorum et gentium]]), inter quas [[Angli]], [[Saxones]], [[Franci]], [[Gothi]], et alii, quae nova regna condiderunt, ex quibus nationes futurae ([[Anglia]], [[Francia]], [[Hispania]]) ortae sunt. [[Medium aevum\|Medio aevo]] ineunte [[Carolus Magnus]] imperium occidentale renovavit, quo facto diuturnae controversiae cum Imperio Romano Orientali ortae sunt. Contraria inter societates occidentalem et orientalem inter alia ad [[Schisma anni 1054]] duxerunt. [[Missionarius\|Missionarii]] religionem Christianam a medio aevo inenunte in Europa septentrionali orientalique disseminaverunt, ut tota Europa medio aevo exeunte Christiana facta sit. In [[Europa ~~occidentali~~Occidentalis\|Europa Occidentali]] a [[saeculum 11\|saeculo XIundecimo]] contentiones inter imperatorem et [[papa]]m de principatu saeviebant. Tempore [[Renascentia litterarum\|renascentiae litterarum]] occidens Latinus „scientiam antiquorum“ repperit, qua re quidam progressus culturalis effectus est. [[Reformatio]]ne [[saeculum 16\|saeculo ~~XVI~~sexto decimo]] ecclesia occidentis in partes [[Ecclesia Catholica Romana\|Catholicam]] et [[Evangelismus\|Evangelicam]] scissa est, unde bella de vera religione orta sunt. Ab anno [[1618]] usque ad annum [[1648]], [[bellum tricennale]] magnam Europae partem devastavit. A [[saeculum 15\|saeculo XV]] nationes Europaeae (imprimis [[Hispania]], [[Portugallia]], [[Russia]], [[Nederlandia]], [[Francia]] et [[Britannia Maior]]) imperia [[colonia\|coloniis]] fulta condiderunt, quibus cunctis in continentibus potentiam exercebant divitiasque sibi pepererunt. Europa continens est, quae ad alias continentes maximam vim habuit (puta per religionem Christianam, colonias, [[servitus\|servitutem]], commercium et culturam). [[Fasciculus:Prise_de_la_Bastille.jpg\|thumb\|Impetus in [[Bastille]], die 14 Iulii [[1789]].]] [[Saeculum 18\|Saeculo duodevicensimo]], [[Aevum Illuminationis\|Illuminismo]] commutatio rerum praeparata est, quae ad [[tolerantia]]m, observantiam [[Iura humana\|iurum humanorum]], [[Aequalitas ante legem\|aequalitatem ante legem]] et [[libertas\|libertatem]] pertinuerunt, non autem sine maximis tumultibus. In [[Francia]] anno [[1789]], [[Res novae Francicae\|rebus novis]] cives regnum everterunt et ipsi rerum potiti sunt. Mox [[Napoleo I (imperator Franciae)\|Napoleo]] imperator Franciae factus magnam Europae partem occupavit, postquam autem anno [[1812]] plurimis militibus amissis e [[Russia]] eiectus est, anno [[1814]] devictus et in exsilium missus est. Line 526 ⟶ 525: Civitates victores [[Consilium Vindobonense\|Consilio Vindobonensi]] ordinem, qui ante res novas Franciae fuerat, restitutere conatae sunt, sed non nisi partim et ad tempus successerunt. Incrementum [[industria]]rum vitam multorum hominum valde commutavit. Quod multi operarii rebus necessariis carebant, [[saeculum 19\|saeculo undevicensimo]] [[Communismus\|motus Communisticus]] natus est. Eodem saeculo a multis [[democratia]] desiderabatur, quae voluntas a regentibus non raro crudeliter opprimebatur, et [[nationalismus]] cum [[imperialismus\|imperialismo]] grassabatur. Et [[primum bellum mundanum\|primo bello mundano]] ([[1914]]–[[1918]]) et [[secundum bellum mundanum\|secundo]] ([[1939]]–[[1945]]) Europa magnis ex partibus devastata est. Fere 60 milliones hominum per hoc [[vita]]s amiserunt, quorum circiter sex milliones erant [[Iudaei]], quos [[Nazismus\|nazistae]], sicut et [[homophylophilia\|homosexuales]] et [[Zingari\|Zingaros]], exstirpare voluerunt, "phylen puram" appetentes. Secundo bello mundano confecto, [[Bellum frigidum\|bello frigido]] Europa [[velum ferreum\|velo ferreo]], quod dicebatur, in duas partes politico-oeconomicas divisa erat: in civitates [[socialismus\|socialisticas]] sive [[communismus\|communisticas]] in [[Europa Orientalis\|Europa Orientali]], civitatesque [[capitalismus\|capitalisticas]] in [[Europa Occidentalis\|Europa Occidentali]]. Inter has erant quaedam civitates [[neutralitas\|neutrales]]. [[Perestroika]] et [[Glasnost]] demum in [[Unio Sovietica\|Unione Sovietica]] ab anno [[1985]] nova consilia incitavit, unde ab anno [[1989]] regimina communistica Europae Orientalis ceciderunt, [[Murus Berolinensis\|Muro Berolinensi]] fracto, Unioneque Sovietica et [[Pactio Varsaviensis\|Pactione Varsaviensi]] dissolutis. Line 556 ⟶ 555: ;Res politicae * [[Alternativa urbium Europaearum nomina]] * [[Consociatio Europaea liberi commercii]] * [[Consilium Europae]] * [[Eurodistrictus]] * [[Euroregio]] * [[Index civitatum Europaearum tempore libertatis captae digestarum]] * [[OSCE]] * [[Societates internationales in Europa]] * [[Statistica civitatum OSCE]] * [[Unio Europaea]] * [[Vexillum Europae]] ;Oeconomica

Quantum redactiones paginae "Europa" differant