Quantum redactiones paginae "Praepositio (grammatica Latina)" differant
Content deleted Content added
m Addbot 1 nexus intervici removet, quod nunc apud Vicidata cum tessera d:q8479428 sunt |
retractavi |
||
Linea 1:
'''Praepositio''' est
== Grammatica historica ==
Pleraeque praepositiones Latinae ex [[adverbium|adverbiis]] ortae sunt et eorum muneribus fungi possunt.
== Praefixa ==
Praepositiones non solum nomini antecedunt, sed etiam verbo, ''significationem eius aut complens aut mutans aut minuens''<ref>Donatus, l.c.</ref>, quod hodie [[Praefixum|praefixum]] nominari solet. Nonnullae huius tantum generis sunt, sicut
* di/dis (diduco, distraho)
* re (recipio)
* se (seiungo)
* am (amplector)
E contra duae sunt, quae non possint verbo coniungi:
* apud
* penes
== Descriptio omnium praepositionum ==▼
Omissis praefixis quattuor praepositionis genera sunt:
# accusativi casus
▲== Descriptio ==
# ablativi casus
# utriusque casus
# genitivi casus (apud veteres vero aut neglectae aut non pro praepositiones habitae)
== Praepositiones quae [[Accusativus|accusativum]] petunt ==
=== Ad ===
Indicat locum, tempus, finem, existimationem numeri, convenientiam, coniunctionem, comparationem aut accretionem. Exempla:
Line 36 ⟶ 40:
=== Adversus seu adversum ===
Indicat aut situm, ante quem actio perficitur, aut voluntatem (sive egregiam sive alienam). Exempla:
Line 44 ⟶ 47:
=== Ante ===
Potest aut locum, adversus quem fit actio verbi, aut antecessum temporis indicare. Exempla:
Line 51 ⟶ 53:
=== Apud ===
Indicat locum verum aut fictum, iuxta quem actio perficitur. Exempla:
Line 60 ⟶ 61:
=== Circa vel circum ===
Indicat primum loci aut temporis vicinitatem aut circumvectionem, deinde aut argumentum aut aestimationem numeri. Exempla:
Linea 73:
=== Circiter ===
Indicat aut temporis vicinitatem aut aestimationem numeri. Exempla:
Line 80 ⟶ 79:
=== Cis vel citra ===
Dato puncto quodam, haec praepositio ostendit regionem inter ipsum punctum et locum, ubi fit actio verbi. Exempla:
Line 87 ⟶ 85:
=== Contra ===
Indicat aut situm, ante quem fit actio verbi, aut voluntatem alienam. Exempla:
Line 94 ⟶ 91:
=== Erga ===
Indicat voluntatem aut alienam aut egregiam. Exempla:
Line 101 ⟶ 97:
=== Extra ===
Indicat exceptionem. Exempla:
Line 108 ⟶ 103:
=== Infra ===
Indicat locum sive verum sive fictum, sub quo fit actio verbi. Exempla:
Line 115 ⟶ 109:
=== Inter ===
Indicat spatium sive temporis sive loci, quo actio perficitur. Exempla:
Line 123 ⟶ 116:
=== Intra ===
Indicat spatium sive temporis sive loci, quo actio verbi perficitur. Exemplum:
Line 129 ⟶ 121:
=== Iuxta ===
Indicat locum vicinum. Exemplum:
Line 135 ⟶ 126:
=== Ob ===
Indicat aut causam aut locum vicinum. Exempla:
Line 142 ⟶ 132:
=== Penes ===
Indicat in cuius potestate sit res, de qua agitur. Exemplum:
Line 148 ⟶ 137:
=== Per ===
Indicat: locum, quo transitur; spatium temporis, quo res perficitur; aut in cuius vice actio verbi peragitur. Exempla:
Line 158 ⟶ 146:
=== Pone ===
Indicat posticas partes alicuius rei. Exemplum:
Line 164 ⟶ 151:
=== Post ===
Indicat aut tempus aut posticas partes. Exempla:
Line 171 ⟶ 157:
=== Praeter ===
Indicat locum, exceptionem, comparationem aut voluntatem alienam. Exempla:
Line 183 ⟶ 168:
=== Prope ===
Indicat locum vicinum. Exemplum:
Line 189 ⟶ 173:
=== Propter ===
Indicat causam aut locum vicinum. Exempla:
Line 196 ⟶ 179:
=== Secundum ===
Indicat spatium temporis aut loci aut gratiam aut convenientiam. Exempla:
Line 205 ⟶ 187:
=== Supra ===
Indicat locum superiorem aut aestimationem numeri. Exempla:
Line 212 ⟶ 193:
=== Trans ===
Dato puncto quodam, indicat regionem tantum, quae punctum sequitur. Exemplum:
Line 218 ⟶ 198:
=== Ultra ===
Dato puncto quodam, indicat locum, sive verum sit sive fictum, qui ipsum punctum sequitur. Exempla:
Line 225 ⟶ 204:
=== Versus ===
Indicat regionem, cui tenditur. Vocabulum, cui haec praepositio succedendo iungitur, praecedit praepositio '''ad''' aut '''in'''. Exempla:
Line 234 ⟶ 212:
=== Ab ===
Haec praepositio, cum venit ante litteram consonantem, potest scribi "'''a'''".
Line 266 ⟶ 243:
=== Absque ===
Est rarissima praepositio, quae idem valet ac '''sine''':
Line 272 ⟶ 248:
=== Clam et palam ===
Utrumque vocabulum loco adverbii adhibetur: alterum ostendit occultationem; alterum demonstrationem. Aliquando vim habent praepositionis. Exempla:
Line 279 ⟶ 254:
=== Coram ===
Haec praepositio, quae tantum nominibus hominum iungitur, indicat in cuius praesentia actio verbi perficitur. Exemplum:
Line 285 ⟶ 259:
=== Cum ===
Indicat societatem aut modum. Exempla:
Line 295 ⟶ 268:
=== De ===
Indicat: causam; locum, unde disceditur; argumentum sermonis; contitutionem corporis; culpam; partem alicuius rei; aut tempus. Exempla:
Line 313 ⟶ 285:
=== Ex ===
Haec praepositio, cum venit ante litteram consonantem, potest scribi "'''e'''". Indicat: partem alicuius rei; locum, unde disceditur; constitutionem alicuius rei; et causam. Exempla:
Line 331 ⟶ 302:
=== Prae ===
Indicat: causam, quae actioni impedimento est; in cuius praesentia actio fit; et comparationem. Exempla:
Line 340 ⟶ 310:
=== Pro ===
Indicat: in cuius beneficium res agitur; ante quam rem actio fit; convenientiam; causam; comparationem; locum; statum; et permutationem. Exempla:
Line 353 ⟶ 322:
=== Sine ===
Indicat absentiam seu privationem. Exemplum:
Line 360 ⟶ 328:
=== Tenus ===
Semper succedit vocabulo, cui iungitur; et, ut ita dicamus, indicat locum ubi actio terminatur. Aliquando '''genitivo''' iungitur. Exempla:
Line 370 ⟶ 337:
# ''Oculorum tenus''.
== Praepositiones quae aut [[Accusativus|accusativum]] aut [[Ablativus|ablativum]]
=== In ===
* Iungitur accusativo:
Line 413 ⟶ 379:
=== Sub ===
* Iungitur accusativo, cum indicat locum (verum aut fictum), quo descenditur; et vicinitatem temporis. Exempla:
Line 428 ⟶ 393:
=== Subter ===
Indicat locum sub quo actio verbi perficitur. Accusativo iungitur in oratione soluta; accusativo aut ablativo in poesi. Exempla:
Line 435 ⟶ 399:
=== Super ===
* Iungitur accusativo, cum indicat locum, supra quem aut ultra quem actio perficitur. Exempla:
Line 448 ⟶ 411:
=== Instar ===
Est nomen indeclinabile generis neutralis, quod significat similitudinem et aliquando praepositionis loco usui est. Potest aut praecedere aut succedere vocabulum, cui iungitur. Exempla:
Line 455 ⟶ 417:
=== Ergo ===
Est [[coniunctio]], quae idem valet atque '''igitur''' vel '''itaque'''. Si loco praepositionis adhibetur, causam indicat et semper sequitur vocabulum, cui iungitur. Exemplum:
Line 461 ⟶ 422:
=== Tenus ===
Est praepositio, de qua supra demonstratum est, cum de praepositionibus, quae ablativo iunguntur, agebatur.
== Fontes ==
* {{Etymologiae}}▼
* [[Aelius Donatus]], Ars minor, [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost04/Donatus/don_amin.html#pp de praepositione]
▲{{Etymologiae}}
<references/>
== Vide etiam ==
Line 473 ⟶ 434:
* [[Linguistica]]
{{Grammatica Latina|Praepositio}}
[[Categoria:Ars grammatica]]
| |||