Quantum redactiones paginae "Francia" differant

'''Francia''', etiam '''Francogallia''' seu '''Gallia,''' est [[regio]] in [[Europa Occidentalis|Europa occidentali]] sita. Est et [[civitas sui iuris]] cui adiunguntur nonnullae [[Territoria Franciae transmarina|regiones, praefecturae et territoria transmarina]] in aliis [[continens|continentibus]] et oceanis iacentia. Quibus territoriis exceptis "[[Francia metropolitana]]", in finibus [[Gallia]]e antiquae pro maxima parte sita, a [[Mare Mediterraneum|Mari Mediterrananeo]] ad [[Oceanus Britannicus|Manicam]] et [[Mare Germanicum|Mare Septentrionale]], et a [[Rhenus|Rheno]] ad Oceanum Atlanticum patet, aliquando ''L'Hexagone'' ('[[hexagonum]]') ob [[geometria|geometricam]] terrae formam appellata. Finitur ([[modus horologicus|modo horologii]], a parte septentrio-orientali incipiens) a [[Belgia]], [[Luxemburgum|Luxemburgo]], [[Germania]], [[Helvetia]], [[Italia]], [[Monoecus|Monoeco]]; ad meridiem, ab [[Hispania]] et [[Andorra]]. Ad [[Britannia Maior|Britanniam]] insulam trans Manicam (aut denuo sub eandem per [[Cuniculus Freti Gallici|Cuniculum Freti Gallici]]) itur. Francia, civitatum [[Europa]]earum (sine [[Russia]] et [[Ucraina]]) amplissima, est una e [[Unio Europaea#Civitates sociae|rebus publicis Unionis Europaeae]] conditoribus et omnium maximus quod ad [[area (geometria)|aream]] spectat; cuius fines incolunt circa sexaginta et sex milliens mille [[homo|hominum]]. [[Caput (urbs)|Caput]] et princeps [[urbs|urbium]] Francogallicarum est [[Lutetia]].

[[Francia metropolita|Francia hexagonalis]] in eisdem fere terris iacet quibus [[nomen substantivum|nomen]] apud [[Graece|Graecos]] antiquos ''Celtice'' fuit, apud [[Romani antiqui|Romanos]] ''[[Gallia]]'': ob conquisitionem [[Franci|Francorum]] plenius interdum ''Francogallia''<ref>Sic [[Ephemeris]].</ref>(appellatio e nominibus Latinis "''[[Franci]]"'' et "''[[Gallia]]"'' [[Medium Aevum|tempore mediaevali]] adhibitis composita.<ref>Lugge (1960).</ref> appellatur, brevius "''Francia"''<ref>"[http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof2/s0304a.html Francia]" in {{Lexfons}}</ref> iuxta nomen vulgare, sed ob [[antiquitas|historiam antiquam]] apud hodiernos nonnullos ''Gallia.''<ref>[http://www.vatican.va/news_services/press/sinodo/documents/bollettino_20_x-ordinaria-2001/xx_plurilingue/b01_xx.html Synodus Episcoporum Bollettino].</ref> Incolae ipsi [[Britonice]] tali modo ''Bro-C'hall'' ('Terra Gallorum') appellant, sed [[Vasconice]] ''Frantzia'', [[Occitanice]] ''França,'' et in [[lingua publica|lingua civitatis]] (ob easdem rationes aut [[Francogallice|Francogallica]] aut Francica sive Gallica nuncupata) ''France'' {{IPA|/ˈfʁɑ̃s/}}. Civitas rite et plenius ''La république française'' ('res publica Francica') nuncupatur.

Nomen ''Francia'' [[saeculum 7|saeculo fere VIIseptimo]] primum reperitur, quo aevo regionem ad boream flumnis [[Liger]]is iacentem designavit ubi [[Franci]], populus migratorius [[Germani]]cus, sedem constituerant regnumque condiderant. Finibus huius regni latius postea porrectis, appellationem regiones plures comprehendit. Linguis vernacularibus iam in carminibus antiquis sub formis ''France'' et ''Fransa'' invenitur, p. ex. in [[La chanson de Roland|cantilena Rolandi]] ''Li empereres Carles de France dulce'' scil. "ille imperator [[Carolus Magnus|Carolus]] Franciae dulcis"<ref>''[[La chanson de Roland]]'' v. 16</ref> atque in carmine epico Occitanico ''En doussa Fransa nostres cors sejournier'' ('in dulci Francia corpora nostra reponere').<ref>''[[Rollan a Saragossa]]'' v. 278.</ref>

== Geographia physica ==

Cui a finibus Franciae boreo-orientalibus incipit oportet inter fluvios imprimis enumerare [[Rhenus|Rhenum]] qui ex Alpibus [[Helvetia]]e oriens et ad boream tendens regiones Francicas [[Alsatia]]m et [[Lotharingia]]m a [[Badenia-Virtembergia]] [[Germania]]e dividit, unde per Germaniam boreo-occidentalem et [[Nederlandia]]m in [[mare Germanicum]] effunditur. Tributarium habet [[Mosella]]m, cuius fons in monte Vosego reperitur. [[Spinalium]] pagosque Lotharingiae alluit et mox in fines Germaniae pergens cum Rheno iungitur iuxta urbem quae de hac re nomen "''[[Confluentes (Germania)|Confluentes]]"'' habet. Inde occidenti versus flumina duo e Francia orta per [[Belgia]]m et [[Nederlandia]]m in mare Germanicum seriatim effluunt, videlicet [[Mosa]] quae [[Sedan (Arduenna)|villam Sedensem]] alluit, [[Scaldis]] quae [[Cameracum]] [[Valencenae|Valencenas]]que, duo insuper litora Belgica attingentes, [[Isera]] iuxta [[Castellum Menapiorum]] orta, [[Agnio]] iuxta fanum [[Sanctus Audomarus|S. Audomari]].

Fluminum quae litora Francica attingunt et in [[Oceanus Britannicus|Oceanum Britannicum]] effluunt [[Quantia]] et [[Alteia]] borealissima sunt, sed et modestiora; quibus succedit [[Samara flumen|Samara]], [[Picardia]]e flumen maximum, ad cuius ripas stant fanum [[Sanctus Quintinus in Viromandia|Sancti Quintini in Viromandia]], [[Ambianum]] (olim Samarobriva, quod nomen Gallice 'pons Samarae' significat) et [[Abbatis Villa]]. Per [[Normannia Superior|Normanniam superiorem]] defluunt [[Brisella]] et [[Arcae (flumen)|Arcae]] flumen [[Manica]]mque attingunt, haec prope urbem [[Deppae|Deppas]], illa iuxta [[Ulterior Portus|Ultrisportum]]. Mox flumen multo longius nomine [[Sequana]] (prope [[Divio]]nem ortum) litora septentrionalia[[septentrio]]nalia inter [[Honnefluctus|Honnefluctum]] et [[Franciscopolis|Franciscopolim]] attingit, urbibus [[Barium ad Sequanam|Bario]], [[Novigentum ad Sequanam|Novigento]], [[Lutetia]], [[Surisna]], [[Burgivallis|Burgivalle]], [[Medanta]]. [[Rothomagus|Rothomago]] lotis, tributariis [[Axona]], [[Matrona]], [[Esia]] vel Isara, [[Ebura (flumen Franciae)|Ebura]], [[Icauna]] receptis. Denuo inter flumina minora per [[Normannia Inferior|Normanniam Inferiorem]] in Manicam defluentes [[Olina]]m nominare oportet, fluvius [[Sagii|Sagiorum]] et [[Cadomum|Cadomi]].

* [[Liger]], [[Elauris]]

* [[Separa]]

* [[Girundia]], [[Carantonus]], [[Duranius]] sive Dordonia, [[Garumna]], [[Olitis]]

* [[Atur]]

* [[Atax]], ''[[Orb]]'', [[Arauris (flumen Franciae)|Arauris]]

* [[Rhodanus]], [[Isara (flumen Alpium)|Isara]]. [[Arar]], [[Druentia]]

* [[Varus]]

=== Montes ===

* [[Alpes]]

* [[Arduenna]]

* [[Mons Cebenna]]

* [[Mons Forensis]]

* [[Iura (mons)|Iura]]

* [[Pyrenaei]]

* [[Vosegus]]

=== Regiones ===

=== Oppida ===

Maxima urbs, et caput politicum, est [[Lutetia]]. [[Massilia]], olim colonia Graecorum, secundum locum tenet, dein [[Lugdunum]] et [[Tolosa]].

== Historia ==

Historia Francogalliae propriae coepit anno [[831]]/[[832]], cum imperator [[Ludovicus (imperator)|Ludovicus pius]] (vixit 778–840) a filiis eius postetate depulsus esset, quo facto ii illius regnum Francorum [[Consilium Verodunense|Consilio Verodunense]] habito anno 843 in partem orientalem, mediam atque occidentalem dividerunt, quarum postremam exordium Francogalliae hodiernae existimare haud absurde est opinatu. [[Lex Salica|Legis Salicae]] causa regnum occidentale sequentibus saeculis magis magisque in dominia minora fragmentatum est. Tamen volventibus annis regibus iuvante ecclesia urbibusque potentiam equituum [[Feudum|feuda]] possidentium continere ac minuere contigit. [[Henricus II (rex Angliae)|Henricus II]], dux Normanniae atque anno [[1154]] [[Index regum Angliae|rex Anglicus]] factus per matrimonium magnam partem Francogalliae dos accepit itaque potestatem Anglicam in Europa augens. Cum in Francogallia [[Stirps Capetiana|Capetiana stirps]] ad regnum pervenit artes denuo florere coeperunt. Imperantor [[Philippus IV (rex Francorum)|Philippus IV]] (pulcher dictus, vixit 1285–1314) potestatem regiam amplificavit. Capetingis interitis [[Eduardus III (rex Angliae)|Eduardus III]] sibi iure successionis imperium Francogalliae esse postulavit quare [[Bellum Centum Annorum]] ortum est (1339–1453). Finito bello copiae Anglicae finaliter tota paene Francogallia expulsae sunt. [[Stirps Valois|Stirps Valois]] (1328–1589) incursiones [[Ducatus Burgundiae|Ducati Burgundiae]] iuvantibus [[Helvetii|Helvetiis]] feliciter propulsavit. Ea de causa postea etiam crebra querelea inter Francogallia atque Hispaniam [[Domus Habsburgensis|Habsburgensiam]] orta sunt.

Et nobilitas et civitas a [[Reformatio]]ne capta et graviter adfecta est. 1559–1598Annis [[1559]]–[[1598]], Francogallia rixis religiosis inter sectatores [[Catholica Ecclesia|Catholicos]] atque perturbabatur. [[Edictum Namnetense|Edicto Namnetense]] Protestantibus videlicet secutoribus Ioanni Calvini et Hugenotis tolerantiam promissa est, quare status rerum internarum iterum quietus est. Dum cardinalis [[Richelieu]] (1624–42) et [[Iulius Mazarinus|Mazarinus]] (1642–1661) rebus moderabantur potestas regiminis centralis aucta est. [[Bellum tricennale|Bello tricennale]] (1618–1648) facto Francogallia iterum supremam dominationem militarem atque culturalem nacta est. [[Ludovicus XIV]] (1661–1715) studio ''[[Absolutismus|Absolutismi]]'' adipiscendi maxime progressit atque successit. Eo regnante fines Francogalliae incommodo nationum adiacentium fortiter propagatae sunt quare Francogalli inimicitias [[Regnum Unitum|Regni Uniti]] meruerunt. In iiscum confligendo opes regni magis magisque fatigatae sunt imprimis [[Bellum de successione Hispanica|Belli de successione Hispanica]] inter annos [[1701]] et [[1713]] gesti causa. Agricolae operariique itaque gradatim ad egestatem redacti sunt, simul cives urbani libertatem rerum suarum libere gerendarum expetiverunt quasi postulaverunt. [[Incursus in Bastillam]] die [[14 Iulii]] [[1789]] factus tamquam impulsus initiale fuit [[Res novae Francicae|rerum novarum Francogallicarum]] exarsarum interitique monarchiae Francogallicae, hactenus, ut anno 1792 [[Prima Respublica (Francia)|res publica]] proclamata sit.

Cum [[Napoleo I (imperator Franciae)|Napoleo I]] die [[9 Novembris]] [[1799]] omnium rerum potitus esset, secuta sunt [[Bella coitionis|Bella Napoleona]] de dominione totius Europae gesta, denique autem exitiosa clade apud Lipsiam accepta Francogallica a coitione devicta est die [[18 Iunii]] [[1815]]. Quo anno Europa in [[Consilium Vindobonense|Consilio Vindobonense]] ordo gentium ac populorum restitutum est etsi reges Europae nationi victae parcerent: Neque Francogallia nimias poenas dare neque ullis provinciis ante annum 1792 adeptis cedere coacta est. Verum monarchia Francogallica reimposita est. [[Ludovicus XVIII]] [[Gens Burbonia|Burbonicus]] rex Francogalliae creatus est.

Eruptis tumultis [[Res novae mensis Februarii|rerum novarum mensis Februarii]] [[Gens Burbonia]] demum potestate amota est praesesque nuper ortae [[Secunda Res Publica Francica|Secundae Rei Publicae Francicae]] Ludovicus Napoleo factus est. Anno [[1852]], ille se ipsum imperatorem titulum [[Napoleo III (imperator Franciae)|Napoleonis III]] gerens nominavit ([[Secundum Imperium Francicum]] 1852–701852–1870). Cum doctrinae [[Imperialismus|Imperialismi]] indulgeret complures colonias in Africa media ac septentrionali atque in [[Madagascaria]] et [[Indosina]] expugnari iussit. Victo [[Bellum Germanicum - Francicum|Bello Germanico-Francico]] (1870/71) depositus est [[Tertia Respublica (Francia)|Tertiae Respublicae]] cedens.

Eo fere tempore in Europa duae factiones contrariae ortae sunt: Ad unam partem [[Foedus triplex]] (1879 imperium Germanicum atque imperium Austro-Hungaricum se foede iunxerunt; mense Maio 1882 Italia pars eius facta est), ad alteram partem [[Confoederatio triplex]], quae ex Francogallia, Regnis Unitis atque Imperio Russo constitit. (orta 1894–1907). Litigiorum inter eos causa [[primum bellum mundanum]] (1914–18) exarsit. Hoc finito Francogallia una cum coitione victoriam adepta est. Ad [[secundum bellum mundanum]] gerendum cum paulo post erupisset (die 1 Septembris 1939) res publica rixarum internarum causa parata non fuit. [[Linea Maginot]] inter annos 1930–1940 exstructa cum recentissima arma militaria Germanorum elaboratia essent non iam ullius momenti in Francogallia defendenda fuit.

Exercitus Germani die [[10 Maii]] [[1940]] terras ad occidentem Germaniae celeriter occupaverunt. Iam mense Iunio [[Lutetia|Lutetiam]] asecuti sunt. Die [[22 Iunii]] [[1940]], administratio Francogallica assentiri coacta est, quare inferior pars eius directe ad Germaniam pervenit, superior autem cliens imperii Germani factus est. ([[Regimen Vippiacense]]) Lutetia a Germanis recapta [[Carolus de Gaulle]] die [[25 Augusti]] [[1944]] [[Quarta Res Publica Francica|Quartam Res Publicam]] exclamavit.

== Linguae ==

[[Lingua Francogallica]] ex "''Francica"'' progressa est, qua [[Medium Aevum|Medio Aevo]] incolae regionis hodiernae [[Insula Franciae (regio Franciae)|Insulae Franciae]] locuti sunt. Ut reges Franciae imperium protenderunt, sic lingua Francogallica diffusa est. Iam anno [[1539]] [[Franciscus I (rex Franciae)|Franciscus I]] rex constituit, ut lingua Francogallica sit unica regni sui lingua publica. Nihilo minus [[saeculum 18|saeculo XVIII]] exeunte tantum fere media regi subiectorum pars Francogallice locuti sunt.<ref>Haensch, Günther undet Tümmers, Hans J.1993: ''Frankreich: Politik, Gesellschaft, Wirtschaft''. Monaci 1993, ISBN 3-406-37491-3, p.&nbsp;247.</ref> [[esRes novae Francicae|Rebus novis Francicis]] confectis linguae regionales publice oppugnatae sunt; anno [[1951]] demum per "Loi Deixonne" ut linguae regionales docerentur concessum est.<ref>Haensch, Günther undet Tümmers, Hans J.1993: ''Frankreich: Politik, Gesellschaft, Wirtschaft''. Monaci 1993, ISBN 3-406-37491-3, p.&nbsp;251.</ref> Etiam his diebus articulo 2 constitutionis anni [[1958]] constitutum est, ut lingua Francogallica sit unica publica Franciae lingua. Non solum est lingua in Francia passim adhibita, sed etiam instrumentum culturae Francicae in toto orbe terrarum. Linguae regionales propter migrationes et nimiam linguae Francogallicae gravitatem (etiam in [[Media communicationis socialis|mediis commonicationis socialis]]) periclitantur. Francia [[Europaea de linguis regionalibus ac minoribus Charta|Europaeam de linguis regionalibus ac minoribus Chartam]] quidem subscripsit, pactum tamen non sanxit, quod partes chartae cum constitutione Franciae non conveniunt. Ab anno [[2008]] linguae regionales in articulo 75-1 constitutionis Franciae hereditas culturalis dicuntur.<ref>[http://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution/Constitution-du-4-octobre-1958#eztoc2178_0_14_96 Litterae constitutionis (Francice) in pagina legifrance.gouv.fr].</ref>

*[[Lingua Lotharingica (Theodisca)|Lotharingica (Theodisca)]] in Francia boreo-occidentaliboreoccidentali.

== Religiones ==

Francia est res publica [[laicismus|laicistica]], id est: [[civitas]] et religiones[[religio]]nes plane separatae sunt. Cum a magistratibus nulla de religionibus fidelibusque indicia colligantur, numeri eorum, qui singulis religionibus adhaerent, non nisi taxatione circumscribi possunt. Indicia communitatum religiosarum inter se saepe valde differunt, quare etiam numeri sequentes non nisi cautela tractandi sunt. Secundum [[periodicum]] "''Le Monde des religions",'' 51% centesimae Francogallorum se esse [[Ecclesia Catholica Romana|Catholicos]], 31% centesimae nulli religioni adhaerere, fere 9% se essecentesimae [[Musulmanus|Musulmanos]], 3% centesimae se esse [[Protestantes]] affirmant. Paene omnes ecclesiae Protestantes Franciae, quarum [[Ecclesia Reformata Franciae]] ( L’Église réformée de France) est maxima, in [[Foederatio Protestantica Franciae|Foederatione Protestantica Franciae]] (Fédération protestante de France) collaborant. Fere 1% centesima incolarum se [[Iudaei|Iudaeos]] esse confitentur. Ex his indiciis sequitur in Francia esse 32 milliones Catholicorum, 5.7 milliones Musulmanorum, 1.9 milliones Protestantium et 600000600&thinsp;000 [[Iudaei|Iudaeorum]], praeterea 20 milliones hominum, qui nulli religioni adhaerent. 6% quaesitorum alia vel nihil dicunt. Catholicorum, ut ex quaestionibus concluditur, tantum parva pars re vera inter credentes numerari potest vel [[liturgia]]s frequentat, sed contra sunt etiam, qui traditionem Catholicam cum magno rigore ac diligentissime sequantur. Praeterea sunt in Francia plus quam decies centena milia hominum, qui [[Ecclesiae Orthodoxae|Ecclesiis Orthodoxis]] aut [[Ecclesiae Veteres Orientales|Orientalius]] adhaerent, fere 600000600&thinsp;000 [[Buddhismus|Buddhistarum]] necnon magnus numerus ad [[Hinduismus|Hindiusmum]] pertinentium.

== Cultura et artes ==

== Homines ==

=== Sancti notabiles===

* [[Catharina Laboure]]

* [[Genovefa]] sancta

* [[Ioanna de Arc]] sancta

* [[Ludovicus]] Rex sanctus

* [[Ioannes Maria Vianney]]

* [[Remigius|Sanctus Remigius]]

* [[Sancta Bernadetta Lapurdensis|Bernadetta]] sancta

* [[Sancta Clotildis]] Regina sancta

* [[Teresia Lexoviensis]] sancta

* [[Vincentius a Paulo]] sanctus

=== Alii ===

* [[Alexander Dumas (pater)]]

* [[Catharina Medices]], [[regina]]

* [[Michael Nostradamus]]<!--

* [[Maria Antonia Austriaca]], regina-->

* <!--[[Elisabeth Comitissa Parisiorum]], Princeps Brasiliae, ex domu Brigantiensi-->

* [[Carolus de Gaulle]], praeses

* [[Ioanna Moreau]], [[actrix]]

* [[Editha Piaf]], [[cantrix]]

=== Marianna ===

== Dies feriati ==

| 8 Maii || Dies victoris (Fête de la Victoire) (Deditiodeditio Germaniae Nazisticae anno 1945)

* [[Aquitania (regio Franciae)|Aquitania]]

* [[Circuitus Franciae]]

* [[Franci]] et [[Septimania]] Visigothica

* [[Gallia Belgica]]

* [[Gallia Lugdunensis]]

* [[Gallia Narbonensis]]

* [[Index historicus praefecturarum Franciae]]

* [[Libera Francia]]

* [[Prima Respublica Francica]]

* [[Reges Franciae]]

== Notae ==

== Bibliographia ==

* PriceSévillia, RogerJean. [[20142013]]. ''AHistoire Concisepassionnée Historyde ofla France.'' CantabridgiaeLutetiae: Cambridge University Press2013. ISBN 97811070178259782262041076.