Quantum redactiones paginae "Afgania" differant

{| style="margin: 0 0 1em 1em" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px250px"

'''Afgania''' sive '''Afganistania'''<ref>{{Egger DL|52}}.</ref> sive '''Ariana'''<ref>''CollinsGem Latin Dictionary,'' 2nded. edition2a (ISBN 0-00-719593-1).</ref> ([[Lingua Afganica|Afganice]] et [[Lingua Dari|Dari]]: افغانستان) est [[civitas sui iuris]] in [[Media Asia]] sita. [[Turcomannia]]e, [[Uzbecia]]e, [[Tadzikistania]]e, [[Sina (regio)|Sinarum]]e, [[Pakistania]]e, et [[Irania]]e, quae eam circundant, finitima est. Propter suum [[petroleum|petrolei]] ductum notissima est. De [[Bellum Afghanicum anni 1979|Sovietica irruptioneinruptione anni 1979]] et belli civilis annis, Afgania gravem inopiam passa est, sed hodie res multo evolueruntevolvit et, [[civitas celerrime]] se celerrime modernizatur,{{dubsig}} quamquam sub [[Talibanus|TalibanisTalibanorum]] pondere regiones instabiles sunt.

Inter [[Talibanus|Talibanorum]] casum per [[Bellum Afganicum anni 2001]] et [[Loiaiirga]]m anni [[2003]], Afgania ''Civitas Islamica transitoria Afganiae'' Occidentalibus civitatibus nominabatur. Nova Afganica [[constitutio]]ne elaborata, civitas ''[[Res Publica Islamica]]'' '''Afganiae''' solemniterrite nominatur.

== Etymologia ==

'''Afgania''' sive '''Afghanistania''' a [[nomen proprium|nomine]] [[Pastuni]]s sive Pactyanis dato proficiscitur: ''[[Afgani|Afganus]],'' qui modernamhodiernam Afganiam condiderunt et sunt originalesprimi Afgani. Nominis suffixum e voce [[lingua Persica|Persica]] ''stān'' (''civitatem'civitas' significante) oritur.; Ergoergo, Pastunistania sive Pastunorum civitas pro Afghanistania dici posset.

Aevo antiquo, hodierna Afganiae terra erat [[provincia]] [[Imperium Persicum|Imperii Persici]] nomine ''Harauvatya''&thinsp;; postea, ab [[Alexander Magnus|Alexandro Magno]] capta, [[Lingua Graeca|Graece]] [[Lingua Latina|Latineque]] ''[[Arachosia]]'' nominata est. Regno Hellenistico ([[Bactria]]) ab [[Alexander Magnus|Alexandro Magno]] capto, partem [[Imperium Cossanum|Imperii Cossani]] cepit. Posterius, civitas se ad [[Buddhismum]] convertit et deinde [[Arabi|Arabes]] irruptionesinruptiones eam islamizaverunt. De facto, civitas Afgana natio usque ad annum [[1747]] non iam apparet.

Ab anno [[1837]], [[Regnum Britanniarum|Britannicum]] pondus super rempublicam coepit. Capta et [[colonia|colonizata]], Afgania [[libertas|libera]] usque ad diem [[19 Augusti]] [[1919]] non adsecuta est, confecto [[Bellum Anglo-Afganicum Tertium|Bello Anglo-Afganico Tertio]] confecto.

Anno [[1979]], seditio [[monarchia]]m delevit et rem publicam declamavit. [[Quinque]] annos postea, [[communismus|communistica]] gubernatio instauravit, quam Islamici clandestini [[miles|milites]] aggrediebanturadgrediebantur. [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum]] bello quod usque ad annum [[1989]] se dilatavit intervenire decrevit ut gubernatio fulciretur. Expulsis Sovieticis, denuo coepit bellum civile, quod anno [[1996]] finitum est, a [[Talibanus|Talibanis]] capta [[Cabura]] capite. De illo tempore, [[Religio Islamica|Islamico]] regimini ''[[Saria]]e'' fundato Afgania subiecta est.

Mense Decembre anni [[2001]], post tromocraticos impetus [[11 Septembris]] [[2001]] in [[CFA|Civitatibus Foederatis Americae]], [[CN|Consociatio Nationum]], internationalis consocietatis a Civitatibus Foederatis Americae ducta, creationi auctoritatem attulit quae Talibanicum regimen delevit et nova [[democratia|democratica]] gubernatione praesidis [[Hamid Karzai|Hamidi Karzai]] favit.

Hodie, nec multinationalium virium conatus nec Hamidi Karzai gubernationis timidae actiones civitatem stabilizare{{dubsig}} adsecuti sunt, de illo captionis tempore constantis belli statui subiectam.

== Civilis ratio ==

[[Fasciculus:King Zahir Shah of Afghanistan.jpg|80px125px|thumb|[[Machometus Zahir Shah]], ultimus Rex Afganiae]]

In praesenti, Afgania a praeside [[Hamid Karzai|Hamido Karsai]], Georgii Bush administratione collocato, dirigitur ut fiduciariam gubernationem conduceret, casis Talibanis. Is nuper in publicis comitiis vicit. Praesens ministrorum consilium [[Foedus Septentrionale|Foederis Septentrionalis]] sodales et aliorum regionalium et ethnicorum globorum, de transitionis gubernatione a [[Loiaiirga]] formatorum, permixtionem continent. Antiquus [[monarcha]], [[Machometus Zaher Shah]], civitatem redivit, sed [[rex|regale]] munus denuo ei non datum est, et eius pondus solum caerimonialibus muneribus circumscribitur. Zahir obiit anno [[2007]].

Cum [[pacta Bonnensia (Afgania)|pactis Bonnensibus]], [[Commissio Afgana Constitutionis]] statuta est ut populum consuleret et constitutionem formularet. Ad eam ad [[1 Septembris|Kalendas Septembrias]] anni [[2003]] faciendam, commissio moram petivit ut magis consulationum susciperet. Constitutionalis ''loia iirgae'' 'magnum consilium' congressus die [[23 Decembris]] [[2003]] factus est, ubi nova constitutio adoptata est, praesidentiali gubernationis forma cum bicamerali legislatura creanda.

Comitia reipublicae die [[9 Octobris]] [[2004]] habita sunt. Decem miliones Afganorum amplius in comitiales tabulas relati sunt. [[Septendecim]] candidati Hamido Karzai obsistentes comitia "boycottaverunt," fraudem suspicati; libera commissio fraudem in [[lux|lucem]] protulit, sed eam diribitionis resultationem non adfectare statuit. Hamidus Karzai 55% suffragiorum adsecutus est, cui munus praesidentiae datum est die [[7 Decembris]]. Hae civitatis prima reipublicae comitia de anno [[1969]] cum parlamentaria comitia postremo habita sunt fuere.

== Provinciae ==

[[Fasciculus:Northwestern Afghanistan.jpg|thumb|250px|left|Boreoccidentalis Afgania]]

Afgania est [[mons|montana]] civitas, quamquam [[planities]] septemtrionead [[septentrio]]nem et austrorienteaustrorientem comprehendit. Altissimus Afganiae locus, [[Nausaquium]], est 7 485 m altus super planum[[aequor maris]]. Lata civitatis plana sicca sunt, et [[aqua dulcis|aquae dulcis]] commeatus exiguus est. Afgania [[clima continentale]] cum [[aestas|aestatibus]] [[calor|calidis]] et [[hiems|hiemibus]] [[frigus|frigidis]] habet. Crebro civitas [[terrae motus]] patitur.

[[Fasciculus:Mountains of Afghanistan.jpg|thumb|250px|Montes Afganiae]]

Regionis genesis [[lamina tectonica laminarum|tectonicae]] geneseos flexioni periodoaevo [[Caenozoicum|CaenozoicaCaenozoico]] [[Tertiarium|TertiariaTertiario]] (hodierna sive recente) eventae iungitur, cum [[Deccanum (paeninsula)|paeninsula Deccani]] [[India]] cum praesenti [[Asia|Asiatico continente]] collisitconlisit, formandis in mundo altissimis [[mons|montibus]] perpetuis, [[Himalaia]]. In Afgana regione Afgana, montana congenies [[Paropamisus]] ([[lingua Persica moderna|Persice]]: هندوکش ''Hindu Kuš'') nominatur. Quia in regione flexionis inter laminam tectonicam [[India]]e et [[Asia]]e est, Afgania aliquos cum iniquissimis prominentiis locos habet. Hoc prominentiae genus obex fuit ut [[CFA|Civitatium Foederatarum Americae]] copiae terram anno [[2001]] invaderent.

[[Clima]] est [[clima aridum|aridum]] et [[clima semiaridum|semiaridum]]; [[hiems|hiemes]], frigidae et calidae aestates.

[[Fasciculus:Afghan topo en.jpg|thumb|left|350px|Topographia]]

In regione physicum intemperismum{{dubsig}} (sive meteorizationem{{dubsig}} physicam, cum coniuncta actione magnarum temperaturae[[temperatura]]e variationum), [[glacies|glaciei]] et [[ventus|ventorum]], praedominatpraepollent. Processus propter climatis aridi regionem accentuatur.

===Res Generalia data generales===

'''Situs'''—[[Asia Meridiana]] Meridionalis, Septemtrione[[septentrio]]ne et Occidente[[occidens|occidente]] [[Pakistania]]e, Oriente[[oriens|oriente]] [[Irania]]e

'''Litus'''—0&nbsp;km (intestina natiocivitas)

'''Maritimae vindicationes'''—non habet (intestina natiocivitas)

'''Terrenum'''—principiter abruptissimi montes—[[Paropanisus]] ([[lingua Persica|Persice]] هندوکش) et montes perpetui junctiiuncti; planities Septemtrioneseptemtrione et Austrorienteaustroriente.

'''Ambitus-praesentia problemata'''—naturales—[[natura]]les aquae dulcis opes exiguae sunt; inconveniens potabilis aquae commeatus; [[deformitas solorum]]; [[pastio nimia]]; [[desilvatio]] (pleraeque reliquae silvae secantur ut liquor propulsorius et constructionis materia obtineantur);

* ''participat:''{{dubsig}} Biodiversitatembiodiversitatem, Desertificationemfesertificationem, Species[[species (taxinomia)|species]] in periculo, Mutationemmutationem Ambientalemambientalem, Egestionemegestionem Maritimammaritimam

* ''signavit sed non ratificavit:'' Mutationemmutationem Climaticam[[clima]]ticam, Residuaresidua Periculosapericulosa, Legemlegem Marismaris, Conservationemconservationem Vitaevitae Marinaemarinae

'''Geographia—nota'''—intestina respublica est, montes [[Paropanisus|Paropanisi]], de boreoriente ad austroccidentem patentes, boreales provincias de reliqua nationecivitate separant; vertices altissimi septemtrionaliseptentrionali in [[Vachanum|Vachano]] (saltu Vachano) sunt.

Immo etiam Talibanis imperantibus, eius productio continuavit, cum plus minusve Talibanarum auctoritatum coniventia. [[Machometus Omar|Mulla Omar]] etiam [[Germania|Germanis]] diurnariis declaravit: "Nostrum longiquum propositum de [[medicamen stupefactivum|stupefactivis]] totam Afganiam mundare est. Sed eis quorum exsistentia messe plane pendet nequitur ut de die in posterum culturam mutent." Immo etiam addidit: "Si haud mulsumani[[Religio Islamica|Musulmani]] stupefactivum emere et intoxicari cupiunt, ad nos tutari eos non pertinet." Aestate anni [[2000]], nihilominus Talibani [[opium|opii]] productionem plane supprimere decreverunt, eam amplius 95% centesimas minuere facientes. Paucum opii tunc in Afgania productum est maxime in territoriis a [[Foedus Septemtrionale|Foedere Septemtrionali]] dominatis quorum provincia [[Badachsania]]e ipsa 83% centesimas [[papaver]]isorum AfganiAfganorum inter aestatem[[aestas|aestates]] anni 2000 et annum 2001 exeuntem produxit.

Post [[bellum Afganum (2001)|Bellum Afganiae]] anni [[2001]] et imposita nova gubernatione, [[papaver]]is cultura, iam in Talibanica epocha sparsa, hodie immensum gradum anno [[2006]] 6100 tonnorum aestimatum attigit, quod plurimum mundanam postulationem superat et cum aliis productis [[medicamentis stupefactivis obnoxietas|stupefactivis obnoxietatis]] dure contendit. Productio per [[inrigatio]]nem olerum et [[flos|florum]] possibilitatem{{dubsig}} habere potest, sed occultae eversioni vulnerabilissima est.

Secundum annualem relationem [[Grapheum Consociationis Nationum contra stupefactiva et scelus|Graphei Consociationis Nationum contra stupefactiva et scelus (GCNSS)]], die [[27 Auguusti]] anni [[2007]] divulgatam, opii productio in Afgania 34% centesimis inter 2006 et 2007 auxit. Totum messis papaveris ad 8200 tonnorum anno 2007 crescet, contra 6100 tonnorum anno 2006. In summa, terrae Afganae papaveris culturae usae de 165000165&thinsp;000 hectariorum anno 2006 ad 193000193&thinsp;000 hectariorum anno 2007 venerunt. Secundum GCNSS inspectores, papaveris [[cultura]] progressa est praesertim ibi ubi Talibanorum praesentia magni ponderis est, Meridiemeridie, id est, 80% centesimae in provinciis praeter limitem cum [[Pakistania]].

Aliud comparativum argumentum e [[Grapheum Consociationis Nationum contra stupefactiva et scelus|Grapheo Consociationis Nationum contra stupefactiva et scelus (GCNSS)]] excerptum, secundum suas relationes "opii inspectionem anni 2001" (Anglice ''opium survey 2001'') et "Afgani opii inspectionem anni 2007" (Anglice ''Afghanistan Opium Survey 2007''), culta superficies papaveris de 7606 hectariorum anno 2001 (quorum amplius 80%, 6342 hectariorum, in provincia [[Badachsania]], cui in illo tempore Foedus Septemtrionale praeerat) ad 197000197&thinsp;000 hectariorum anno 2007 (quorum 70% in quinque provinciis Austroccidentalibus [[Pakistania]]e finitimis, praecipue in [[Harxiana]]) venit. Quod cultae superficiei multiplicationem viginti et sexiens inter ultimum Talibanici regiminis annum et praesentem statum repraesentat.

Anno 2006, una praecipuarum societatum nationis societas telephoniae cellularis Roshan erat. Principis [[Karimus Aga Khan IV|Karimi Aga Khan IV]] collocationibusconlocationibus pecuniae[[pecunia]]e portata, ut primus operariorum conductor privatus nationiscivitatis esset ostentationem facere potuit.

Afgani in magnum ethnicorum globorum numerum dividuntur. Quia systematicus census nuper in natione non actus est, numeri exacti de diversorum ethnicorum globorum magnitudine et compositione prae manu non est. Eapropter, secuti numeri solum conjectiones sunt. Incolae [[lingua Afganica|Afganice]] locuti ([[Pastuni]]) maximum globum amplius 70% centesimas incolarum aestimatum formant. Secundus maximus globus [[lingua Dari|linguam Dari]] loquitur et [[Tadziki|Sogdianos sive Tadzikos]] (23%) et [[Hazari|Hazaros]] (4%) comprehendit. [[Uzbeci]] 2% centesimas constituunt. Etiam ponderis praesentia tribuum sicut [[Aemaci|Aemacorum]], [[Turcomanni|Turcomannorum]], [[Gedrosii|Gedrosiorum]] et [[Pasaji|Pasajorum]]. Bilinguismus communis est in Afgania. Sic, parvus allophylorum numerus, praecipue [[Sichismus|Sichi]] et [[religio Induica|Hinduistae]] [[lingua Panjabica|Panjabice]] loquuntur.

Multa [[historia|historica]] reipublicae monumenta recentibus bellis nocita est, inter ea duae celebres statuae [[Buddhae Bamiianenses|Buddharum]] in [[Bamiianum (provincia)|Bamiiano]], anno [[2001]] dirutorum.

Anni [[2003]] vere, 30% centesimas 7000 scholarum[[schola]]rum Afganiae graviter per Sovieticae occupationis et belli civilis viginti annos noceri aestimabatur. Solum scholarum dimidium aquam potabilem habere indicavit, dum minus quam 40% centesimae sanitarium statum aptum habere aestimabat. Pueris[[Puer]]is [[educatio]] antecessio non fuit, [[Talibani]]s regentibus, dum puellae penitus relegata sunt.

[[Abecedarium|Alphabetizationis]] index incolarum 36% centesimae aestimatur. <!--

! Dies !! Nomen Latinum !! Nomen localeloci

| || || ||
|} -->

==Res Data statistica statisticae==

'''Caput :''' Cabura<br />

'''Incolae :''' 31 &thinsp;000 &thinsp;000 (anno 2006). 0-14 annos : 44,.6%; 15-64 annos : 53%; + 65 annos: 2,4%<br />

'''Superficies :''' 652 &thinsp;500&nbsp;km²<br />

'''Limites terrestres :''' 5 5295529&nbsp;km ([[Pakistania]] 2 4302430&nbsp;km ; [[Tadzikistania]] 1 2061206&nbsp;km ; [[Irania]] 936&nbsp;km ; [[Turcomannia]] 744&nbsp;km ; [[Uzbecia]] 137&nbsp;km ; [[Sina]] 76&nbsp;km)<br />

'''Extrema altitudinis :''' de +258 m ad +7 4857485 m<br />

'''Taxatio incrementi incolarum :''' +2,.67% (anno 2006)<br />

'''Taxatio natalitatis :''' 46,.6 ‰ (anno 2005)<br />

'''Taxatio mortalitatis :''' 20,.34 ‰ (anno 2005)<br />

'''Taxatio migrationis :''' 11,.11 ‰ (anno 2001) <!-- (selon sources US 0,42‰ en 2005)?? --><br />

'''Lineae telephonicae :''' 50 &thinsp;000 (anno 2004)<br />

'''Telephonia cellularia :''' 600 &thinsp;000 (anno 2004)<br />

'''Pali radiophoniae :''' 167 &thinsp;000 (anno 1999)<br />

'''Pali televisifici :''' 100 &thinsp;000 (anno 1999)<br />

'''Utentes Interrete :''' 25 &thinsp;000 (anno 2005)<br />

'''Viae navigabiles :''' 1 2001200&nbsp;km (anno 2001)<br />

== Notae ==

<div class="references-small"><references/></div>

== Bibliographia ==

* [[William Moorcroft (viator)|Moorcroft, William]], et [[Trebeck, Georgius|George Trebeck]]. [[1841]]. ''Travels in the Himalayan Provinces of Hindustan and the Panjab; in Ladakh and Kashmir, in Peshawar, Kabul, Kunduz, and Bokhara . . . from 1819 to 1825,'', Volvol. II. Iterum editum: Novi DeliiDellii: Sagar Publications, 1971. Oxford University Press, 1979, ISBN 0-19-577199-0.