Vicipaedia

Quantum redactiones paginae "Gallaecia (Communitas autonoma)" differant

Browse history interactively
← Differentia superiorDifferentia proxima →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m derivat--->deducitur &c.
m ~
Linea 63:
==Symbola Gallaeciae==
===Vexillum===
[[Fasciculus:Bandeira galega civil.svg|thumb|left|150px|Vexillum Gallaeciae.]]
Quamquam per saecula antiquum Gallaicum [[vexillum]] [[caeruleus|caerulei]] fundi cum aureis crucibus et magna pyxide in centromedio modo [[insigne|insignis]] fuit, praesens Gallaicum vexillum [[saeculum 19|saeculo XIXundecivensimo]] exeunte ab historicis [[Rexurdimentum|Rexurdimenti]] [[Gallaecismus (civilitas)|Gallaecistis]] creatum est ut nationale vexillum, saltem e [[1891]] fluitans. [[Albus|Album]] fundum habet et [[caeruleus|caelureum]] e supremo laevo usque ad infimum dexterum angulum tractum ostendit.
 
=== Insigne Gallaeciae ===
[[Fasciculus:Escudo de Galicia.svg|thumb|left|150px|Insigne Gallaeciae.]]
Calix, [[ars heraldica|heraldica]] figura Gallaeciam repraesentans, primum in [[Reges Gallaeciae|Regum Gallaicorum]] ([[Francice]]; ''roys de Galyce'') [[insigne]] [[Armoriale|Armorialis]] [[Armoriale Segarense|Segarensis]] [[Anglia|Anglici]] anni [[1282]] documentatum est. Dissimiles variationes per tempus expertum est. Praesens [[insigne]] Gallaeciae in articulo tertio Legis Symbolorum Gallaeciae describitur:
 
Linea 78:
== Historia ==
=== Praehistoria ===
[[Fasciculus:Dolmen Mina da Perxubeira.jpg|thumb|left|220px200px|Parxubeirae fodinae [[dolmen]].]]
[[Cultura Megalithica Hiberiae|Cultura Megalithica]] prima magna identificata [[cultura]], potentiā constructionis [[architectura|architectonicāque]] distincta, fuit. [[Megalithus|Megalithica]] cultura ingentia lapidaria monumenta funerarii characteris, [[dolmen|dolmina]], reliquit. Maximum fulgorem [[Millennium 3 a.C.n.|Millennio Tertio a.C.n.]]) habuit.
 
Linea 84:
 
=== Castrorum cultura ===
[[Fasciculus:Castro en santa tegra.jpg|thumb|300px200px|[[Castrum Sanctae Theclae]] ([[Gallaice]] ''Castro de Santa Tegra'' ; [[Hispanice]] ''Castro de Santa Tecla'').]]
Per [[Millennium 1 a.C.n.|Millenium Primum]] cultura Megalithica in [[Hiberica|Hiberici]] Boreoccidentis autochthoniciorem culturam, [[cultura castrorum|culturam castrorum]] ([[Hispanice]] ''cultura castreña,'' [[Gallaice]] ''cultua castrexa'') gradatim evolvit. Ad huius culturae formationem commercium cum aliis [[Oceanus Atlanticus|Oceani Atlantici]] et [[Mare Mediterraneum|Maris Mediterranei]] populis. Huius culturae peculiarissimum est vici [[castrum|castra]] nuncupati, quae loca [[moenia|murata]] sunt, ubi domitantur circulares formae, modo strategico sitae in locis facilibus defensu.
 
=== Romana rectio ===
[[Fasciculus:Spain LaCoruna tower.jpg|thumb|left|300px200px|[[Turris Herculis]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''Torre de Hércules''), [[Brigantium Flavium|Brigantii Flavii]] ([[Gallaice]] ''A Coruña,'' [[Hispanice]] ''La Coruña'').]]
Anno [[137 a.C.]] [[Roma antiqua|Romani]] primum castrorum territorium visitabant, per expeditionem inter annos [[61 a.C.|61]] sive [[60 a.C.]] [[Iulius Caesar]] cum suo potente exercitu in illas terras venit et denique anno [[26 a.C.]] [[Caesar Augustus]] totum [[Gallaecia (provincia Romana)|Gallaeciae]] dominium consecutus est, quae in [[Conventus iuridicus|conventus iuridicos]] tres divisa est; [[Lucus Augusti|Lucum Augusti]], [[Asturica Augusta|Asturicam Augustam]] et [[Bracara Augusta|Bracaram Augustam]], quae [[caput (urbs)|caput]] pristinum [[Gallaecia (provincia Romana)|Gallaeciae]] erat et quae urbs hodiernis diebus in [[Portugallia]] sita est.
 
Linea 94:
Per [[saeculum 5|saeculi V]] invasiones, Gallaecia in [[Suebi|Sueborum]] manus anno [[411]] incidit, qui ibi regnum formavere. Anno [[584]] [[Visigothi]]cus [[rex]] [[Liuvigildus (rex Visigothorum)|Liuvigildus]] [[Suebi]]cum Gallaeciae regnum invasit, id vincens incorporansque in Visigothicum dominium. Per [[Mauri]]cam [[Andalusia|Hispaniae]] invasionem, [[Mauri]] praesidium stativum ibi collocavere, sed ab [[Alphonsus I (rex Asturorum)|Alphonso]] [[Asturiae|Asturiarum]] anno [[739]] expulsi sunt.
 
Per [[saeculum 9|saecula IXnona]] et [[saeculum 10|Xdecima]], [[comes|comites]] Gallaeciae suam oboedientiam suo nominali rege fluctuavere. Eodem tempore [[Normanni]] et [[Viccingi]] Gallaica litora impugnavere. [[Castellum Honesti|Turres]] [[Catoira]]e in [[Pons Vetus|Ponte Vetere]] velut [[fortalitia]]e aedificatae sunt ut Viccingos [[Compostella]]m impugnare vitaretur. Anno [[1063]], [[Ferdinandus I (rex Castellae)|Ferdinandus I]] [[Castella]]e suum regnum inter suos filios divisit. Gallaecia in [[Garcia I (rex Gallaeciae)|Garciae I Gallaeciae]] manus incidit. Anno [[1072]] ad annexionem coacta est et [[Corona Castellae|regni Castellae et Legionis]] pars mansit, quamquam cum praecipuo autonomiae gradu.
 
=== Moderna tempora ===
[[Fasciculus:Cathedral Santiago de Compostela.jpg|thumb|left|200px|[[Cathedralis Sancti Iacobi Compostellae]]. Occidentale frontispicium, ibi monstratum, magna ex parte a [[saeculum 18|saeculo XVIII]] originem trahit, quamquam demissae turres in angulis e [[Medium Aevum|Medio Aevo]] originem trahunt.]]
Ultimum Gallaicae independentiaelibertatis episodiumexcursus fuit dynasticus conflictus inter [[Isabella I (regina Castellae et Legionis)|Isabellam]] [[Corona Castellae|Castellae]] et [[Ioanna Beltraneia|Ioannam Bertrandeiam]] fuit. Regina Isabella per suum regnum in Castella Ioannam propter bastardam [[Bertrandus de la Cueva|Bertrandi de la Cueva]] et antiquae reginae accusavit, sine historiographica comprobatione, et quamobrem Bertrandeia ([[Hispanice]] ''Beltraneja,'' [[Gallaice]] ''Beltranexa'') nuncupata est. Cum produxissent politicae pugnae, Ioanna et [[nobilitas|nobiles]] ei faventes victi sunt et via patefacta Castellano dominio est. Gallaecia suam politicam initiativam et oeconomicam autonomiam amisit. Designatus est gubernator sive [[capitaneus generalis]] et [[corregidor]]es praecipuis urbibus et constituta est [[Regia Audientia]] ([[Hispanice]] ''Real Audiencia''), sic consolidata centralizataconiuncta monarchica potentia. [[Gens Burbonia|Borbonibus]] regentibus, [[Intendens|Intendentia]] aerarii publici et militaria, dum corregidores [[vigil|biocolytica]] et iustitiae munera sumpserunt. E [[1500]] iam erat [[Iuncta Gallaecia|Iuncta]] ([[Hispanice]] ''Junta,'' [[Gallaice]] ''Xunta''), quoddam [[parlamentum]] sed sine reale potentia.
 
Cum demographico incremento constantiore quam vicinorum regnorum, medio [[saeculum 18|saeculo XVIII]] Gallaecia [[Castella]]nam [[spissitudo incolarum|spissitudinem incolarum]] triplicavit. Nihilominus per hanc periodon, 90% incolarum rurales erant. Re vera, medio [[saeculum 16|saeculo XVI]] solum [[Pons Vetus]], [[Compostella]] et [[Aurium]] 1 000 "vicinorum" sive civium superabant.
Linea 104:
=== Contemporanea tempora ===
Anno [[1833]] Gallaecia suam repraesentativitatem velut administrativa unitas amisit et [[Iuncta Regni Gallaeciae]] ([[Hispanice]] ''Junta del Reino de Galicia,'' et [[Gallaice]] ''Xunta do Reino de Galicia'') evanuit. Territorium in provincias quattuor sub media gubernationis administratione divisum est. [[saeculum 19|Illo saeculo]], primus politicus motus ad defendendam Gallaeciam ab hac autonomicarum potestatum amissione surrexit. Per saeculum quoque motus defendenae Gallaicae culturae organizatus est et culturalis distinctionis conscientia parallela politicae metae. Motus etiam [[lingua Gallaica|linguae Gallaicae]] velut cultae expressionis vehiculum proponebat.
[[Fasciculus:Rosalia.jpg|thumb|upright|[[Rosalia de Castro]], cuius [[poësis|carminum]] liber ''[[Cantares gallegos]]'' [[Rexurdimentum|Rexurdimenti]] initii notavit.]]▼
 
Post perioda (brevia aliquae) [[Provincialismus|Provincialismi]], [[Foederalismus|Foederalismi]] et [[Regionalismus|Regionalismi]] exeuntis [[saeculum 19|saeculi undevicensimo]], anno [[1907]] tempus [[Solidaritas Gallaica|Solidaritatis Gallaicae]] ([[Hispanice]] ''Solidaridad Gallega'') ortum est, usque ad [[Bellum Orbis Terrarum Primum]], cum proposito consequendae unificatae comitialis frontis quae [[caciquismus|caciquismum]] eliminaret et Gallaicam repraesentationem adipisceretur quae attamen frustrum esset.
▲[[Fasciculus:Rosalia.jpg|thumb|upright|[[Rosalia de Castro]], cuius [[poësis|carminum]] liber ''[[Cantares gallegos]]'' [[Rexurdimentum|Rexurdimenti]] initii notavit.]]
Prima periodus usque ad [[Michael Primo de Rivera|Primo de Rivera]] a [[Sodalitates Linguae Gallaicae|Sodalitatibus Linguae]] ([[Gallaice]] ''Irmandades da Fala'') descripta est, quae fundamentalem curam defendendae [[lingua Gallaica|linguae Gallaicae]] habent. Cum expanderentur, ad politicam [[Gallaicismus (civilitas)|Gallaicismi]] ideam confluxere. [[Vincentius Risco]] et [[Raimundus Otero Pedrayo]] in culturali aspectu operati sunt et quoque politicum aspectum cum figuris velut Porteira et [[Ludovicus Peña Novo|Ludovico Peña Novo]] habuere. Postea societas [[Xeración Nós]] ([[Latine]]; "Progenies Nos") circum homonymum commentarium surrexit.
 
Linea 114:
 
== Geographia ==
[[Fasciculus:galice costa da morte.jpg|thumbnailthumb|left|200px|[[Litus Mortis]] ([[Hispanice]] ''Costa de la Muerte'' et [[Gallaice]] ''Costa da Morte'').]][[Fasciculus:galice granit.jpg|thumbnail|200px|[[Prominentia]] Gallaeciae.]]
=== Generalia data ===
Gallaecia [[area|superficiem]] 29 574 [[chiliometrum quadratum|km²]] (fere velut [[Belgica]]e) tegit et 1 300 [[chiliometrum|km]] litorum possidet. In [[Roma antiqua|Romana epocha]] Gallaecia ponderis [[aurum|aureas]], [[argentum|argenteas]] [[Stannum|stannique]] opes habebat.
Linea 273:
== Civilitas gubernatioque ==
=== Communitatis potestates ===
[[Fasciculus:Ayuntamiento de Santiago de Compostela.jpg|thumbnail|400px|[[Palatium Raxoianum]] ([[Hispanice]] ''Palacio de Rajoy'' et [[Gallaice]] ''Pazo de Raxoi''), [[Iuncta Gallaeciae|Iunctae Gallaeciae]] praesidatus officialis sedes.]]
[[Statutum Autonomiae]] [[Statutum Autonomiae Gallaeciae|Gallaeciae]] [[Communitas autonoma|communitatis]] potestates per [[Parlamentum]], [[Iuncta Gallaeciae|Iunctam]] et [[Praesidatus|Praesidatum]] exerceri asserit:
 
Linea 298:
 
== Oeconomia ==
[[Fasciculus:Ría de Arousa GFDL Barraña-Boiro.jpg|thumb|[[Ria]] [[Arauza]]e ([[Gallaice]] ''Ría de Arousa,'' et [[Hispanice]] ''Ría de Arosa''), in [[provincia]] [[Pons Vetus (provincia)|Ponte Vetere]]), totius [[Hispania]]e maxima.]]
Gallaeciae [[oeconomia]] ad [[opes naturales]] valde alligatur; revera, historice, [[campus primarius|csampi primarii]] activitates in Gallaicam oeconomiam domitatae sunt et consumptioni occupationique ponderis fuere. Nihilominus, ut evolutarum oeconomiarum inclinatio est, eius pondus paulatim deminutum est. Anno [[1930]], [[agricultura]]e [[piscatus]]que [[valor additus grossus]] 31,3% e toto repraesentabt; anno [[2005]] in 4,75% e toto deminutus est. Productivitas, attamen, parva est, quamobrem hic campus adhuc 9,39% incolarum oeconomice activorum occupat.
[[Fasciculus:Galicia densidade de poboacion.PNG|thumb|[[Commune|Concilia]] cum maxima [[spissitudo incolarum|spissitudine incolarum]] in Gallaecia.]]▼
 
[[Campus secundarius]] 28,8% Gallaici [[Productus Domesticus Grossus|PDG]] affert. Ibi excellunt energiae generatae et aedificatoriae industriae contributiones. Quoque declarandae sunt [[constructio navalis]] [[Vicus Spacorum|Vici Spacorum]] et [[Ferreolus|Ferreoli]], [[autocinetum|autocinetica]] [[textilis]]que [[industria]]e et industria referens ad [[granites|granitou]] manipulationem.
Line 305 ⟶ 306:
De eo quod ad [[campus tertiarius]] attinet, Gallaecia in magno [[periegesis|periegeticae]] renovationis processu est.
 
== Demographia ==
▲[[Fasciculus:Galicia densidade de poboacion.PNG|thumb|[[Commune|Concilia]] cum maxima [[spissitudo incolarum|spissitudine incolarum]] in Gallaecia.]]
[[Fasciculus:Galicia densidade parroq.PNG|thumb|[[Spissitudo incolarum]] pro [[parochia|parochiis]].]]
[[Fasciculus:Poboación2009.gif|thumb|[[Commune|Concilia]] suum [[numerus incolarum|numerum incolarum]] anno [[2009]] augentia aut servantia.]]
Cum aestimato [[numerus incolarum|numero incolarum]] ([[2010]]) 2 738 591 incolarum, Gallaecia quinta [[communitas autonoma]] secundum numerum incolarum est. Cuius [[spissitudo incolarum]], 92,6 incolarum pro [[chiliometrum quadratum|km²]], paulo maior quam [[Hispania|Hispanica]] media et similis [[Europa]]eae est.
[[Fasciculus:Centro e porto de Vigo.jpg|250px|thumb|left|[[Vicus Spacorum]] urbs cum maximo numero incolarum in Gallaecia.]]▼
 
Gallaeciae numerus incolarum praecipue in litoralibus zonis conglobatur, inter quas [[Riae Inferiores|Riarum Inferiorum]] et [[Portus Magnus Artabrorum|Portus Magni Artabrorum]] areae, territoria urbium [[Brigantium Flavium|Brigantii Flavii]] et [[Ferreolus|Ferreoli]], maximam [[spissitudo incolarum|spissitudinem incolarum]] habent. [[Commune|Concilium]] [[Vicus Spacorum|Vici Spacorum]], cum 295 703 incolarum, maximum in Gallaecia constituit, quem sequuntur [[Brigantium Flavium]] cum 245 164 incolarum et [[Aurium]] cum 107 057 incolarum. Una cum has tres urbes, Gallaeciae aliae quattuor sedes urbes consideratae sunt: [[Lucus Augustus]], [[Compostella]] (Gallaicum administrativum [[caput (urbs)|caput]]), [[Pons Vetus]] et [[Ferreolus]].
▲[[Fasciculus:Centro e porto de Vigo.jpg|250px|thumb|left|[[Vicus Spacorum]] urbs cum maximo numero incolarum in Gallaecia.]]
Quoque [[communitas autonoma|communitas]] quinque [[commune|concilia]] cum amplius 30 000 incolarum, decem concilia cum inter 20 000 et 30 000 et triginta quinque cum inter 10 000 et 20 000 habet, inter quae excellit [[Dactonium]].
 
Linea 319:
Quamquam natus ameliorati sunt, tamen [[incrementum vegetativum|vegetativum reliquum]], scilicet, differentia inter natorum et obitorum hominum numerum adhuc negativum in Gallaecia est. Anno [[2006]] fuit summa 29 389 obituum, ergo numerus incolarum totus minoratus est ciricter 8 000 hominum.
[[Fasciculus:Densidade de poboación por Provincias.png|thumb|left|[[Spissitudo incolarum]] pro [[provincia|provinciis]].]]
 
De eo quod ad [[spes vitae|spem vitae]] attinet, Gallaici anno [[2007]] vitae mediam 81,1 annorum habebant (77.4 annorum viris et 84.7 annorum feminis). E [[1981]] Gallaicorum spes vitae in quinquennio aucta est, gratia melioris qualitatis vitae. Incolarum assenescentia quoque manifesta fit in incremento senium valde provectae aetatis quod gradatim communitas in quoque censu perscribit. Gallaeciae anno [[1991]] 300 homines amplius centum annos nati erant. Post quinque quinquennia, numerus 72% auctus est, superantibus [[saeculum 20|saeculum]] 518 Gallaicis.
 
Line 344 ⟶ 345:
===Flora===
[[Fasciculus:Fragas do Eume.jpg|thumb||left|[[Silvae Eumenses]] ([[Gallaice]] ''Fragas do Eume'') Gallaicae Atlanticae silvae tutaculum constituunt quae olim paene totam Gallaeciam texit.]]
Gallaecia magnam [[silva]]rum percentationem (66%) habet cum amplius 600 [[millio]]nibus arborum superficiem tegentium cuius valor 28 000 millionum [[euro]]num est et ubi augescunt ponderis forestales [[Species (taxinomia)|species]] in naturali statu, quamquam ultimis in decenniis silvatici characteres propter [[Eucalyptus|eucalypti]] importationem mutant, deminuto [[silva incaedua|silvarum incaeduarum]] numero, praesertim in [[Lucus Augustus (provincia)|provinciae Lucensis]] Centralimedia Septemtrioneseptemtrione.
 
In capiendo fructu e terra introductae sunt diversae [[agricultura|culturae]], sed respectu quantitati terrae dicatae cum pastionibus certant ob pressionem capiendi oeconomici fructus ex [[ctenos|ctēnei]].
 
Gallaeciae magna [[silva|forestalium]] opium potentia in [[Hispania]] est. Quamquam [[incendium forestale|incendia forestalia]] multa [[Hectarium|hectaria]] singulis annis urant, [[xylema]] in Gallaecia productum praecipua redituum fons, velut pasta [[cellulosa]]e ex mollibus [[xylema|lignis]] procedens. Regio transitionis zona inter [[clima]]ta et eorum [[biotopus|biotŏpos]] est quae sunt:
* [[Clima oceanicum|Atlanticum]] cum silvis [[quercus|quercuum]], [[Betula pubescens|betularum pubescentium]] et [[Alnus glutinosa|alnorum glutinosarum]] etc...
* [[Clima mediterraneum|Mediterraneum]] praesertim in interioribus magnorum fluminum vallibus cum significativis elementis velut [[Cistus ladanifer|cistis ladaniferis]], [[Quercus suber|suberibus]], [[Arbutus unedo|arbutis]], etc.
* [[Clima continentale|Continentale]] valde mitigatum, cum punctualibus elementis velut [[Taxus baccata|taxis baccatis]], [[Ilex aquifolium|ilicibus aquifoliis]], aliquibus [[Abies|abietum]] (auchthonum), [[pinus|pinis]] [[Pinus sylvestris|sylvestribus]], etc...
 
Propter [[clima]]tis tranquillitatem etiam [[subtropica]]e et adhuc [[zona tropica|tropicae]] [[species (taxinomia)|species]] sunt: [[Arecaceae]], [[Orchidaceae]] etc. In Gallaecia fuere [[botanica]]e sive forestales{{dubsig}} revolutiones tres eventae in dissimilibus temporibus cum valde disparibus resultationibus:
Line 369 ⟶ 370:
 
==Lingua==
[[Fasciculus:Percentage of Galician speakers (corrected).PNG|thumb|275px|[[lingua Gallaica|Gallaice]] loquentes ut [[sermo patrius]] secundum Instituti Gallaici Statisticae census anno [[2001]].]]
[[Lingua Gallaica]] [[Linguae Romanicae|Romanica lingua]] ex [[lingua Latina|Latina]] orta est qua antiqua [[Roma Antiqua|Romana]] [[Gallaecia (provincia Romana)|Gallaecia]] loquebatur. Gallaica etiam propria Gallaeciae lingua et maximam culturalem populi Gallaici expressionem constituit. E philogenetica opinione habet eandem originem quam [[lingua Lusitana]] (cum qua 85% intellegibilitatis tenent) et similis aliquarum Romanicarum Hibericarum talium velut [[lingua Asturiana|Asturianae]] aut [[lingua Hispanica|Hispanicae]] est.
 
Lingua Gallaica [[litterae|litterariam]] traditionemmemoriam praecocem iuxta cum aliis Romanicis velut [[Lingua Occitanica|Occitana]] evolvit. Haec praematura traditiomemoria gloriam confirmat. Postea, litterarii et [[sociolinguistica|sociolinguistici]] occasus periodos propter politicum Gallaeciae statum per historiam[[historia]]m transivit.
 
In praesenti lingua Gallaica [[exemplar linguisticum|exemplar]] a [[Regia Academia Gallaica]] ([[Gallaice]] ''Real Academia Galega'') elaboratum et in litteraria traditionememoria fundatum possidet. Contemporanea Gallaica, ut [[lingua officialis]], varietatem cultam possidet qua et Gallaica [[media communicationis]] et primaria, secundaria, et universitaria [[educatio]] utuntur.
 
Amplius tres [[millio]]nes hominum [[Gallaice]] toto in orbe terrarum loquuntur. Secundum loquentium numerum, Gallaica locum 146 in mundano catalogo occupat in quo includuntur amplius 6 700 linguarum.
Line 394 ⟶ 395:
 
===Viae===
[[Fasciculus:Chapela-autopista-ap9-hacia-vigo.jpg|thumb|250px|[[Autovia]] [[AP-9 (autovia Hispanica)|AP-9]] versus [[Vicus Spacorum|Vicum Spacorum]].]]
Gallaicarum viarum reticulatio variis [[autoviis]] praecipuas urbes conectentibus et nationali ac secundaria reticulatione reliqua [[commune|concilia]] attingente formatur.
 
Notandae sunt [[autovia]]e accessus in Gallaeciam: [[A-6 (autovia Hispanica)|A-6]] [[Brigantium Flavium]] ac [[Lucus Augusti|Lucum Augusti]] cum [[Matritum|Matrito]] per [[Equi Feri|Equos Feros]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''Cebreiro'') intrando conectens et [[A-52 (autovia Hispanica)|A-52]] [[Vicus Spacorum|Vicum Spacorum]], [[Aurium]], [[Benaventum (Ocellum Duri)|Benaventum]] per [[Gudinna]]m ([[Gallaice]] ''A Gudiña,'' et [[Hispanice]] ''La Gudiña'') intrando conectens. Construuntur aliae duae autoviae; [[A-8 (autovia Hispanica)|A-8]], cum amplius 75% operativis, per [[Mare Cantabricum|Cantabricum]] intrat et litus cum [[A-6 (autovia Hispanica)|A-6]] in [[Baamonde]] iungit. [[A-76 (autovia Hispanica)|A-76]], adhuc solum proposita, trans [[Valles Gigurrorum|Vallem Gigurrorum]] intrabit percursationem simmilem praesentis [[N-120 (via Hispanica)|N-120]] inter [[Pons Ferratus|Pontem Ferratum]] et [[Aurium]] secuta.
 
In intestina Gallaecia [[AP-9 (autovia Hispanica)|AP-9]] inter [[Ferreolus|Ferreolum]] ac [[Vicus Spacorum|Vicum Spacorum]] et [[AP-53 (autovia Hispanica)|AP-53]] (et [[AG-53 (autovia Hispanica)|AG-53]]) inter [[Compostella]]m ac [[Aurium]] invenimus. In praesenti construuntur autoviae [[A-54 (autovia Hispanica)|A-54]] inter [[Compostella]]m ac [[Lucus Augusti|Lucum]] et [[A-56 (autovia Hispanica)|A-56]] inter [[Lucus Augusti|Lucum]] ac [[Aurium]]. Praeterea sunt aliae autoviae ab [[Iuncta Gallaeciae]] ([[Gallaice]] ''Xunta de Galicia'') gestae, praecipua [[Commarcae Gallaeciae|commarcalia]] [[caput (urbs)|capita]] conectentes, velut [[AG-53 (autovia Hispanica)|AG-53]] antea allata, [[AG-55 (autovia Hispanica)|AG-55]] [[Brigantium Flavium]] ac [[Quercus (urbs)|Quercum]] iungens et [[AG-64 (autovia Hispanica)|AG-64]] inter [[Ferreolus|Ferreolum]] ac [[Villa Alba (Lucus)|Villam Albam]].
Line 415 ⟶ 416:
===Litterae===
[[Fasciculus:Rosalia de Castro.jpg||left|thumb|150px|[[Rosalia de Castro|Rosaliae de Castro]] photographia.]]
Velut evenit cum plerisque [[Linguae Romanicae|linguis Romanicis]], primae [[litterae|litterariae]] significationes [[Gallaice]] (aliquando in praesenti [[lingua Gallaico-Lusitana|Gallaico-Lusitanice]] dicitur) a [[Medium Aevum|Medio Aevo]] originem trahunt. Post hoc Mediaevale tempus (in quo fit praesertim grandis [[litterae Gallaico-Lusitanae|poëtica productio]]), accidit amplius trium [[litterae|litterariae]] siccitatis [[saeculum|saeculorum]] periodos, quae [[Saecula Obscura (lingua Gallaica)|Saecula Obscura]] ([[Gallaice]] ''séculos escuros'') nuncupantur ac ubi evenit fere tota [[lingua Gallaica|linguae Gallaicae]] relictio sicut lingua litteraria. Cum [[Rexurdimentum|Rexurdimento]] ([[Gallaice]] ''Rexurdimento''), praecipue in secundo [[saeculum 19|saeculi XIXundecivensimi]] dimidio, [[litterae Gallaicae]] denuo colitur, surgentibus fundamentalibus nominibus velut [[Rosalia de Castro]].
 
Iam [[saeculum 20|saeculo XXvicensimo]], ante [[Bellum Civile Hispanicum]] grave pondus habet intellegentium ciculi tales [[Xeración Nós]] ([[Latine]]; "Progenies Nos") et [[Sodalitates Linguae Gallaicae|Sodalitates Linguae]] ([[Gallaice]] ''Irmandades da Fala'') in quibus inveniuntur scriptores velut [[Vincentius Risco]], [[Raimundus Cabanillas]] et [[Alphonsus Daniel Rodríguez Castelao]]. Possunt observari duae periodoi plures quae altera cum [[Franquismus|Franquismo]] et altera cum temporis periodo usque ad praesens adveniente, e democratia instaurata in [[Hispania]], coinciderent. Celebres contemporanearum Gallaicarum litterarum auctores [[Iosephus Ludovicus Méndez Ferrín]], [[Manuel Rivas]] aut [[Iesus Michael de Toro Santos]] sunt.
 
===Musica===
[[Fasciculus:Gaiteiros em romaria galega.jpg|thumb|Utricularii in sacra peregrinatione.]]
Gallaecia natio cum ampla [[musica]] traditionetranslaticia est. Eius musicae opes in et musicorum rhythmorum et [[Instrumentum musicum|instrumentorum]] varietate manent.
 
[[Instrumentum musicum|Instrumenta]] quibus Gallaica musica utitur praesertim circum [[aerophonia]]m ac [[membranophonia]]m volitant. Inter quae [[gaita Gallaica]] ([[tibia utricularis|tibiae utricularis]] genus) velut vulgatissima notissimaque excellit, quamquam ultimis temporibus praesertim attenditur illorum instrumentorum recuperatio quae in oblivionem ivere, praecipue dissimilia Gallaicarum [[Tibia (instrumentum musicum)|tibiarum]] genera et [[organulum manubriatum]]. De membranophonia est magna varietas intra quam ac inter alia [[tympaniolum]], [[tympanum maius]] et [[cymbalum]] afferri possunt.
 
De musicis rhythmis excellunt [[molinaria]]e ([[Gallaice]] ''muiñeiras,'' et [[Hispanice]] ''muñeiras''), laographicae [[saltatio]]nes in pistrinis ortae ubi [[triticum]] [[maizum]]que molita sunt, et [[alala|alǎla]]e ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''alalás'').
 
===Festa popularia===
Line 431 ⟶ 432:
 
*[[Festa Apostoli Sancti Iacobi]] ([[Gallaice]] ''Festas do Apóstolo Santiago''): ad honorem sancti patroni Gallaeciae festa sunt et per mensis dimidium [[Compostella]]e aguntur. In quibus religiosi acti celebrantur et die [[24 Iulii]] ignes artificiosi e [[Cathedralis Compostellae|Cathedrale]] iaciuntur.
[[Fasciculus:Desfile polas rúas da cidade (Praza Maior).JPG|thumb|Pomparum una in festo [[Arde Lucus]].|thumb|400px]]
*[[Festa Sancti Fronillae]] ([[Gallaice]] ''Festas de San Froilán''); festa urbis [[Lucus Augusti|Lucensis]] sancto patrono dicata inter [[4 Octobris|4]] ac [[12 Octobris]] sunt. Haec festa Commodi Periegetici Nationalis singulis annis salutatorum multitudinem congregant, anno [[2008]] 1  035  000 hominum attingentia. Notae sunt propter traditionalesusitatas cellas ubi [[octopus modo Gallaico]] ([[Gallaice]] ''polbo á feira,'' [[Hispanice]] ''pulpo a la gallega'') degustatur.
 
*[[Arde Lucus]] ([[Gallaice]] ''Arde Lucus''); unum inter popularissima Gallaica festa ubi [[Lucus Augusti|Lucenses]] suum [[Roma Antiqua|Romanum]] ac [[Celtae|Celticum]] praeteritum agunt, velut ei vestibus mutandis, urbe ornanda et faciendis multiplicis activitatibus sicut [[circus|circis]] Romanis, [[Servitudo|servorum]] venditionibus aut Celticis [[nuptiae|nuptiis]].
Line 443 ⟶ 444:
 
*[[Nundinae Francae]] ([[Gallaice]] ''Feira Franca''): aguntur in [[Pons Vetus|Ponte Vetere]] primo [[September|Septembris]] [[finis hebdomadis|fine hebdomadis]] consistentes in recreandis nundinis apertis quae anno [[1467]] agi coeperunt et rememorantur periodos maximae prosperitatis in [[Pons Vetus|Pontis Veteris]] historia e [[saeculum 15|saeculo XV]] usque ad exeuns [[saeculum 16|saeculum XVI]] et historicas activitates, theatrum, animationem aut opificum artium demonstrationem reficiunt. Prima editio anno [[2000]] agitur et unum festorum maximi ponderis [[Pons Vetus|Pontis Veteris]] est.
[[Fasciculus:Rapa das bestas sabucedo 1 jpereira.jpg|thumb|[[Aloitadores]] [[bestia]]m in [[Tonsura Bestiarum Sabucetensis|Tonsura Bestiarum Sabucetensi]] ([[Gallaice]] ''Rapa das Bestas de Sabucedo'') retinere conati.|thumb|400px]]
 
*[[Tonsura Bestiarum Sabucetensis]] ([[Gallaice]] ''Rapa das Bestas de Sabucedo''): agitur primo [[Iulius|Iulii]] [[finis hebdomadis|fine hebdomadis]] [[Sabucetum (Strata)|Sabuceti]] <ref>[http://arqueotoponimia.blogspot.com/2010_08_01_archive.html]</ref> ([[Strata]]e) et antiquissimae traditionismemoriae eventum est, Commodi Periegetici Nationalis anno [[1963]] declaratum. Notissima tonsura in Gallaecia est consistens in deducendis e monte silvestribus equis in clausum saeptum nuncupatum "iactans" ([[Gallaice]] ''fachendoso''), ubi iubae tondentur et equuli inuruntur. Dissimilis est aliarum Gallaicarum [[tonsurarum bestiarum|tonsurarum]] ([[Gallaice]] ''rapa'') quia in ea [[aloitador]]es, quorum munus animalia retinere ad tondendas iubas ac inurendum est, nullo auxilio utuntur.
 
*[[Festivalia Ortigariensia]] ([[Gallaice]] ''Festival de Ortigueira''): aguntur in [[Ortigaria|Ortigariensi]] [[commune]] per dies quattuor. Primum e [[1978]] in [[1987]] acta sunt et in praesenti aguntur e [[1995]]. Festivalia in [[Celtae|Celtica]] [[cultura]], [[Musica vulgaris|musica vulgari]] ac dissimilium populorum congressu fundantur, quod facit ex his [[festivalia|festivalibus]] ponderis aliquod ad cognoscendis aliis culturis populisque ventis e multis [[Hispania]]e mundique partibus. Quoque [[Iulius|Iulii]] mense in notatis diebus convenit hominum numerus prope 100 000 pro editione. Festum Commodi Periegetici Cratici considerantur.
Line 453 ⟶ 455:
 
===Gastronomia===
[[Fasciculus:Polbo a feira.jpg|thumb|left|[[Octopus modo Gallaico]] ([[Gallaice]] ''polbo á feira'' et [[Hispanice]] ''pulpo a la gallega'').]]▼
Gallaica [[gastronomia]] ob suam varietatem poductorumque qualitatem, multibus in casis Gallaicis 30 productis cum [[Denominatio Originis Protecta|Denominatione Originis Protecta]] demonstratam, excellit. Crebro Gallaica producta magnae nundinarum atque patronalium gastronomicarumque festorum quantitatis protagonistae sunt, quae inevitabilis relatio periegetae Gallaeciae visitanti sunt.▼
[[Fasciculus:Queimada fuego.jpg|thumb|[[Cremata]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''Queimada'').]]
▲Gallaica [[gastronomia]] ob suam varietatem poductorumque qualitatem, multibus in casis Gallaicis 30 productis cum [[Denominatio Originis Protecta|Denominatione Originis Protecta]] demonstratam, excellit. Crebro Gallaica producta magnae nundinarum atque patronalium gastronomicarumque festorum quantitatis protagonistae sunt, quae inevitabilis relatio periegetae Gallaeciae visitanti sunt.
Gallaica [[coquina]] et intestinis et litoralis zonis semper simplicissima fuit propter exsistentium opium paucitatem. [[Suilla|Porcus]] [[alimonia]]e fundamentum intestinis terris formabat. Litoribus zonis quoque [[suilla|hoc carnis genus]] sumebatur, sed alimoniae fundamentum [[piscis]] constituebat.
▲[[Fasciculus:Polbo a feira.jpg|thumb|left|[[Octopus modo Gallaico]] ([[Gallaice]] ''polbo á feira'' et [[Hispanice]] ''pulpo a la gallega'').]]
 
Inter traditionalissimatranslaticia Gallaeciae coquinae fercula aliquae [[ius Gallaicum]] ([[Gallaice]] ''caldo galego,'' [[Hispanice]] ''caldo gallego''), [[octopus modo Gallaico]] ([[Gallaice]] ''polbo á feira,'' et [[Hispanice]] ''pulpo a la gallega''), [[coctum Gallaicum]] ([[Gallaice]] ''cocido galego,'' [[Hispanice]] ''cocido gallego''), [[caldariata piscium]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''caldeirada''), [[assum]] ([[Gallaice]] ''churrasco,'' [[Hispanice]] ''asado''), [[Conchylium|ferculum conchylii]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''mariscada''), [[calla]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''callos'') et [[impanata]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''empanada'') sunt. Inter traditionaliatranslaticia [[tragemata]] inveniuntur [[placenta Compostellana]] ([[Gallaice]], ''torta de Santiago,'' [[Hispanice]] ''tarta de Santiago'') [[placenta Britoniensis|Britoniensisve]] ([[Gallaice]] ''torta de Mondoñedo,'' [[Hispanice]] ''tarta de Mondoñedo''), [[Carnelevarium|Carnelevarii]] typicae [[auris (dulce)|aures]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''orellas'') aut [[phyllon (dulce)|phylla]] ([[Gallaice]] et [[Hispanice]] ''filloas''). Aliquae typica Gallaeciae gastronomiae producta [[gryllus (caulis)|gryllus]], [[patata]], [[castanea]], [[capsicum]], [[mel]], [[lacca]], [[fartura]]e, [[caseus]], [[panis]] aut dissimilia [[conchylium|conchyliorum]] genera sunt.
 
Inter [[potio]]nes [[cremata]], [[aqua ardens|aquae ardentes]] derivataque ([[ebriamina|potus spirituosi]]) et dissimilia [[vinum|vini]] genera excellunt, e quibus ultimis nominandae sunt denominationes originis quinque in Gallaecia exsistentes; [[riparium (vinum)|Riparium]], [[riae inferiores (vinum)|Riae Inferiores]], [[mons regis (vinum)|Mons Regis]], [[valles Gigurrorum (vinum)|Valles Gigurrorum]] et [[ripa sacra (vinum)|Ripa Sacra]] ([[Gallaice]] ''Ribeiro, Rías Baixas, Monterrei, Valdeorras,'' et ''Ribeira Sacra,'' respective{{dubsig}}).
 
===DisportusArtes athleticae===
[[Fasciculus:Deportivodelacoruna2008.jpg|300px|thumb|Turmae [[DeportivoAthletica de La Coruña]] pedilusores ante lusorium anno [[2008]].]]
De eo quod ad multitudinis [[disportusars athletica|artium athleticarum]] attinet, sunt ponderis [[pediludium|pedilusoriae]] turmae, praesertim [[Brigantium Flavium|Brigantii Flavii]] turma [[Deportivo de La Coruña]], in [[Prima Divisio Hispanica|Prima Divisione]] ludens cum una [[Liga Pedilusoria Hispanica|liga]], duobus [[Scyphus Regis|scyphis]] ac [[Superscyphus Pedilusoria Hispanica|superscyphis]] obtentis et [[Vicus Spacorum|Vicensis]] turma [[Celta de Vigo]], in praesnti in [[Secunda Divisio Hispanica|Secunda Divisione]] ludens sed perquadragies 46et temporasexies in [[Prima Divisio Hispanica|Prima]] lusit. Aliae clarae turmae [[Pons Vetus|Pontis Veteris]] [[Pontevedra Club de Fútbol]], [[Ferreolus|Ferreoli]] [[Racing Club de Ferrol]], [[Lucus Augusti|Lucensis]] [[Club Deportivo Lugo]], [[Aurium|Auriensis]] [[Club Deportivo Ourense]] et [[Compostella]]na [[Sociedad Deportiva Compostela]] sunt. In [[Canistriludium|canistriludio]] excellunt turmae velut [[Lucus augusti|Lucensis]] [[Club Baloncesto Breogán]], [[Compostella]]na [[Obradoiro Clube de Amigos do Baloncesto]], [[Ferreolus|Ferreoli]] [[OAR Ferrol]] et [[Aurium|Auriensis]] [[Club Ourense Baloncesto]]. Excellunt quoqueetiam [[manufollium|manufollicae]] turmae [[Sociedad Deportiva Teucro]], [[Vicus Spacorum|Vicensis]] [[Sociedad Deportiva Octavio]] ac [[Canicae Morrazenses|Caricarum Morrazensium]] [[BM Cangas do Morrazo]]; [[Brigantium Flavium|Brigantii Flavii]] [[Alsulegia glacialis|alsulegiae glacialis]] turma [[Hockey Club Liceo da Coruña]] (laureatissima Gallaica turma) et [[pediludium aulare|pediludii aularis]] turmae, [[Compostella]]na [[Autos Lobelle de Santiago Fútbol Sala]] ac [[Lucus Spacorum|Lucensis]] [[Prone Lugo AD]].
 
Sunt etiam variae Gallaicae selectiones,inter quas excellunt [[selectio Gallaica pedilusoria]] et [[selectio Gallaica canistriludica]].
Line 470 ⟶ 472:
Gallaecia varia [[Certamen Mundanum Pedilusorium (1982)|Certaminis Mundani Pedilusorii]] anno [[1982]] lusoria in [[stadium|stadiis]] [[Stadium Municipale Riazorense|Riazorensi]] [[Stadium Municipale Balaidorum|Balaidorum]]que accepit. Ambo stadia [[Hispania|Hispano]]-[[Lusitania|Lusitani]] candidatus partes formavere ut [[Certamen Mundanum Pedilusorium|Certamen Mundanum]] annis [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2018)|2018]] aut [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2022)|2022]] organizaretur.
 
Gallaecia ob suam disportuumartium aquaticorumathleticarum traditionem[[aqua]]ticorum memoriam quoque cognita est, et [[mare|maris]] et [[flumen|fluminum]], inter quosquae [[remigium (disportus)|remigium]], [[navigatio lusoria]], [[piraguismus]], et [[velitabulatio]].
 
==Media communicationis==
===Televisio===
 
[[Televisión de Galicia]] (TVG) publicus autonomicus [[televisio|televisificus]] trames est, e [[24 Iulii]] [[1985]] emittens et societatis [[Compañía de Radio-Televisión de Galicia]] (CRTVG) partis format. Televisión de Galicia toto in Gallaico territorio emittit et praeterea duos internationales tramites, [[Galicia Televisión Europa]] ac [[Galicia Televisión América]] in [[Unio Europaea|Unione Europaea]] ac [[America]] respective gratia [[Satelles artificialis|satellitis]] [[Hispasat]] emittentes habet. Secundus trames, [[tvG2]], e [[2 Februarii]] [[2009]] emittit.
[[Fasciculus:El Correo Gallego 1897.JPG|thumb|500px|left|Exemplar diarii [[El Correo Gallego]] [[Ferreolus|Ferreoli]] anno [[1897]] editum.]]
[[Televisión Española]] (TVE) Centrum Territoriale in Gallaecia propriam programmationem anno [[1974]] emittere coepit, primum televisio regularem programmationem [[Gallaice]] habebat.
 
Sunt duae televisionescanales privataeprivati in Gallaico ambitu, [[VTelevisión]] et [[Popular Televisión Galicia]].
 
Prima televisionis localisloci experientia in Gallaecia ex anno [[1984]] in [[Naro]]ne incepit, in medio [[decennium 200|decennio 200]] generalizavere{{dubsig}} et anno [[2006]] 36 localesloci stationes in Gallaecia erant. [[Televisio Digitalis Terrestris|Televisione Digitali Terrestri]] adventa, supramunicipales demarcationes televisionibus localibus statutae sunt, largita gubernatione Gallaica concessiones televisioni locali anno [[2006]].
 
===Radiophonia===
Line 489 ⟶ 490:
Gallaicum [[diarium]] maximae diffusionis [[La Voz de Galicia]] est, quae editiones locales et unam gradu civitatis habet. Alia ponderis diaria [[El Correo Gallego]], [[Faro de Vigo]], [[Galicia Hoxe]], hoc ultimum totum [[Gallaice]] primum, et [[Aurium|Auriense]] [[La Región]] sunt. Inter alia minoris diffusionis diaria memoranda sunt [[Atlántico Diario]], territorii urbis [[Vicus Spacorum|Vicensis]], gratuitum [[De luns a venres]], primum [[Gallaice]], disportivum diarium [[DxT Campeón]], [[Brigantium Flavium|Brigantii Flavii]] diarium [[El Ideal Gallego]], [[Heraldo de Vivero]], [[Xornal de Galicia]] et [[Diario de Ferrol]].
 
== Notae ==
<div class="references-small"><references/></div>
<references />
 
== Nexus externi ==
=== Instituta ===
* [http://www.xunta.es/?lang=es Iuncta Gallaeciae]
*[http://www.galiciadigital.com/psd/Instituciones/Instituciones/admon_perif_estado/delegacion_gobierno/delegacion_gobierno.html Gubernationis delegatio in Gallaecia]
* [http://www.parlamentodegalicia.com/contenido/ESP/pags/index.htm Parlamentum Autonomicum Gallaeciae]
 
=== Periegesis ===
* [http://www.xacobeo.es/comezo.asp?idioma=castellano Pagina interretialis de Iacobeo]
* [http://www.turgalicia.es/recomendacions/recomend.asp?cidi=E Directio Generalis Periegetica Gallaeciae]
* [http://www.galinor.es/galicia.html Hodoëpóricon de Gallaecia]
 
=== Historia et lingua ===
* [http://www.mondivers.cat/spip.php?rubrique51 Historia et lingua Gallaeciae]
* [http://www.galizaweb.net/historia/index.php Pagina interretialis de historia Gallaica]
Receptum de "https://la.wikipedia.org/wiki/Gallaecia_(Communitas_autonoma)"