Quantum redactiones paginae "Dativus" differant
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linea 35:
=== Obiectum dativum ===
'''1.''' Dativus proprius fundatus est cotidiano institutioni sociali, scilicet dandi evento, verbo ᴅᴀʀᴇ eiusdemque membris necessariis descripto. Ex quo intellegitur dativi sive casus dandi ratio semantica. Natura fere consequitur, ut verba deducta a ᴅᴀʀᴇ praepositis ''ad, de, re(d), tra(ns)'', etc. eandem conservent argumentorum complementorumve structuram:
* ''Addis '''mihi''' alacritatem scribendi'' (Cic. ''Att''. 16.3)
* ''Se suaque omnia '''Caesari''' dediderunt'' ([[Gaius Iulius Caesar|Caes.]], ''[[De bello Gallico|Gall.]]'' 3.16)
Linea 41:
* ''Equos . . . '''domitoribus''' tradere'' (Cic. [[De officiis|off.]] 1.90).
'''2.''' Sed non solum homines sed etiam res — per analogiam syntacticam — officio ᴀᴄᴄᴇᴘᴛᴏʀ sive obiecti dativi fungi possunt:
* ''Redditus Cyri '''solio''' Phraates'' ([[Quintus Horatius Flaccus|Hor.]] ''[[Carmina (Horatius)|carm.]] 2.2.17)
* ''Quarum nomina multi poëtae '''memoriae''' tradiderunt'' (Cic. ''[[De inventione|inv.]]'' 2.1.3)
'''3.''' Etiam [[Antonymum|antonyma]] dandi, praesertim cum de hominibus agitur,<ref>Cum enim de rebus agitur, ad phrases praepositionales decurritur: ''Publicola . . . securis '''de fascibus''' demi iussit'' (Cic. ''[[De re publica (Cicero)|rep.]]'' 2.55); ''illum '''ex periculo''' eripuit'' (Caes. ''[[De bello Gallico|Gall.]]'' 4.12.5).</ref> obiectum obliquum poscunt, qui usus in ipsa inversi ᴀᴄᴄᴇᴘᴛᴏʀis contrarietate semantica positus est. Etiam hic de analogia syntactica agi videtur:
* ''Lubet scire quantum auri erus '''sibi''' dempsit'' (Plaut., ''[[Bacchides (Plautus)|Bac.]]'' 663-664)
* ''Decimam partem ei dedit, '''sibi''' novem abstulit'' (Plaut., ''Bac.'' 666)
* ''Classe '''Caesari''' erepta'' (Caes. ''[[De bello civili|civ.]]'' 3.111.4)
'''4.''' Nonnulla porro verba sunt, quae obiectum dativum regunt pro obiecto accusativo. Cur huius modi habeant obiecti [[Rectio (linguistica)|rectionem]], hic fortasse minimi est momenti explanare, sed certe de adverbialibus significationibus (de quibus infra) semanticae verbi compagi adiunctis agitur. Itaque verbum nocendi dativum regit obiectum, quod fere '''dativum incommodi''' significat, sicut
* ''Id '''eis''' vitium nocet'' (Plaut. ''[[Mostellaria (Plautus)|Most.]]'' 826).
'''5.''' Ex contrario, cedendi, credendi, favendi, parcendi, studendi verborum obiectum aliquatenus '''dativum commodi''' redolere videtur:
* ''[[Viriathus|Viriatus Lusitanus]], '''cui''' quidem etiam exercitus nostri imperatoresque cesserunt'' (Cic. ''off.'' 2.40)
* '''''Iniurato''', scio, plus credet '''mihi''' quam '''iurato tibi''''' (Plaut. ''[[Amphitruo (Plautus)|Am.]]'' 437)
Linea 62:
* ''Caesar . . . Haeduorum '''civitati''' praecipue indulserat'' (Caes. ''Gall.'' 7.40).
'''6.''' Placendi autem verbum (eiusdemque antonymum) obiectum obliquum poscit simile '''dativo iudicantis''':
* ''Non placet '''M. Antonio''' consulatus meus; at placuit '''P. Servilio''''' (Cic. ''Phil.'' 2.12)
* ''Non sane '''mihi''' displicet adhibere . . . etiam istam locorum simulacrorumque rationem'' (Cic. ''[[De oratore|de or.]]'' 1.157).
'''7.''' Constat oboediendi verba obiectum dativum pro accusativo regere:
* ''Ut obtemperent oboediantque '''magistratibus''', praescribimus'' (Cic. [[De legibus|leg.]] 3.2.5)
* ''Oboedire et parere '''voluntati''' architecti aer, ignis, aqua, terra potuerunt'' (Cic. [[De natura deorum|nat.]] 1.19)
Linea 72:
* '''''Voluptati''' autem aurium morigerari debet oratio'' (Cic. [[Orator|or.]] 48.159).
'''8.''' Sunt etiam verba rectionalia quae tria argumenta poscunt, sicut verbum imperandi et verbum suadendi, quae in campo syntactico dativum personae regunt praeter subiectum et obiectum:
* ''Sto exspectans, si quid '''mi''' imperent'' (Ter. ''[[Eunuchus (Terentius)|Eun.]]'' 594)
* '''''M. Anneio legato''' imperavi, ut eas quinque cohortes ad reliquum exercitum duceret'' (Cic. ''fam.'' 15.4).<ref>Apud imperialis aetatis auctores hic usus per analogiam syntacticam in ''iubere'' transpositus interdum invenitur, sicut ''Tributum '''iis''' Drusus iusserat modicum'' ([[Cornelius Tacitus|Tac.]] ''[[Annales (Tacitus)|Ann.]] 4.72); '''''suis''' rex cultu feminarum abstinere iussit'' ([[Quintus Curtius Rufus|Curt.]] 5.6.8).</ref>
Linea 78:
* ''Nisi '''mihi''' ab adulescentia suasissem, nihil esse in vita magnopere expetendum nisi laudem'' (Cic. ''Arch.'' 6.14)
'''9.''' Dativus personae etiam impersonalibus verbis, sicut ''libet, licet'', adicitur:
* ''Ex quibus neminem '''mihi''' libet nominare'' (Cic. ''[[Cael.]]'' 43)
* ''Per me '''tibi''' licet'' (Cic. ''Cael.'' 37)
'''10.''' Verba praepositionibus composita saepe obiectum dativum regunt, sicut:
* AD: ''Ego tamen '''tuis rebus''' sic adero'' (Cic. ''fam.'' 6.14)
* ANTE: ''Ego vos hortari tantum possum ut amicitiam '''omnibus rebus humanis''' anteponatis'' (Cic. ''[[De amicitia|am.]]'' 17)
| |||