Quantum redactiones paginae "Delphi (urbs Graeciae)" differant
Content deleted Content added
+attestatio etc. |
m variae mutationes etc. |
||
Linea 25:
== Situs atque natura loci ==
[[Fasciculus:Delphi location.svg|thumb|left|Situs Delphorum et aliorum oraculorum Graeciae]]▼
Delphi a septentrione [[Sinus Corinthius|sinus Corinthii]] in [[Graecia Media (peripheria Graeciae)|Graecia media]] loco declivi [[Parnassus|Parnassi]] montis in altitudine circiter 700 metrorum siti sunt. Rupes semicirculares cum fastigio, in quo erat Oraculum Apollinis, nomine ''Phaedriades'' (''Φαιδριάδες''; „nitentes“) notae super vallem fluminis ''Pleisti'' (hodie: ''Xeropotamos'') spectant. Etiam a [[Strabo]]ne, [[Plutarchus|Plutarcho]] et [[Pausanias|Pausania]] in situ describendo memoratae sunt. Inter rupes [[Castalius fons]] prorumpit. Etiam hoc tempore rupes meridie nitorem excaecantem repercutiunt.
A litore maris fere 15 chiliometris absunt. Communia propinqua sunt ''Galaxidi'', ''Arachova'' et [[monasterium Sanctae Lucae]] (''Όσιος Λουκάς'').
==
=== Antiquitas et Medium Aevum ===
Nomen "Delphi" a verbo [[lingua Graeca|Graeco]] ''δελφύς'' ("vulva") repetit antiquam venerationem deae terrae ([[Graece]]: ''Γαῖα'') indicans. A [[saeculum 8 a.C.n.|saeculo octavo a.C.n.]] [[Apollo]] cultus est et [[oraculum]] eius magis magisque crescebat. A nomine serpentis alatae nomine [[Python]] ([[Graece]]: ''Πύθων''), quam Apollo hoc loco interfecisse dicitur, Delphi etiam ''Pytho'' appellati sunt.
Initio Delphi urbi ''Cirrhae'' ad ostium ''Pleisti'' fluminis sitae subiecti erant. [[Primum Bellum Sacrum|Primo bello sacro]] ([[600 a.C.n.|600]]–[[590 a.C.n.]]) ''Cirrha'' [[Thessalia|Thessalis]], [[Sicyon]]iis ac [[Athenae|Atheniensibus]] foederatis succubuit, quo pacto Delphi pars [[amphictyonia]]e Delphicae facti sunt, quae usque ad [[saeculum 4|saeculum quartum]], cum [[Macedonia|Macedoni]] [[Graecia]]m occupaverunt, exstabat.
[[Medium Aevum|Medio Aevo]] super Delphorum reliquiis vicus nomine ''Castri'' (''Καστρί'') situs erat.
=== Urbs hodierna ===
[[Fasciculus:GR Ort Delphi gesamt1.jpg|thumb|left|Urbicula hodierna Delphorum]]
Anno [[1892]] archeologi Francici muros dirutos effodere coeperunt; incolae Castrorum vici Delphis hodiernis, qui circiter unum chiliometrum ab urbe vetere iacent, collocati sunt.
Urbs imprimis [[periegesis|periegesi]] vivit, quare ibi sunt plus quam 30 xenodochia ac plurimae cauponae.
[[Archaeologicum Museum Delphorum]] (Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών) subter aream archaeologicam situm est, ab urbicula in orientem versus. Museum numerosis atiquorum Delphorum reliquiis maximi momenti gaudet, inter quas sunt antiquissima carminis notatio nota, auriga illustrissimus, supellex aurea sub via sacra reperta et fragmenta caelati operis, quae de thesauro Siphniorum oriunda sunt. Prope exitum est inscriptio, quae proconsulis Romani nomine Gallio mentionem facit.
Paulo amplius in orientem versus est gymnasium et tholos.
[[Delphi (demus)|Demus Delphorum]], cuius sedes fuit urbicula homonyma, anno [[1997]] communibis Delphorum et [[Crisa|Chrisso]] coiungendis creatus erat. In admininstratione anno [[2010]] reformanda occidentalis [[Phocis (nomus Graeciae)|Phocidis nomi]] pars unus demus factus est teritorium Delphorum comprehendens. Hic novus demus, cui [[Amphissa]] urbs est sedes administrativa, paene accurate territorio provinciae nomine Parnassida respondet, quae usque ad annum 1997 exstabat, nomen autem ab oraculo praeclaro Delphorum trahit.
== Oraculum Apollinis ==
===
{{Vide-etiam|Python (mythologia)}}▼
*In [[mythologia Graeca]]<ref>Inter alia vide: [[Hymni Homerici]] 3 In Apollinem 356-374; [[Ovidius]], Met. 1, 416-451; [[Hyginus]], fabulae 140.</ref> [[Gaea]], dea telluris antiquissima [[Python (mythologia)|Pythonem]], serpentem alatum, peperit. Python autem, cui divinitatio erat, loco, quo postea Delphi futuri erant, vivebat. [[Iuno]], Gaeae neptis, [[Latona]]m oderat, quod una ex Iovis amatricibus erat. Cum Latona geminos paritura erat, Pythonem misit ad eam consectandam, ne partum edere posset. Quibus insidiis ab Iove impeditis Latona [[Diana]]m Apollinemque in insula [[Delus|Delo]] peperit. Apollo Delphos venit Pythonem, qui oraculum custodiebat, caesum; igitur "Pythianus Apollo" nominatus est, sacerdos Delphica autem "Pythia." Sanguine Pythonis fuso divinatio ad oraculum translata est, quod ex tunc Apollinis praesidio tectum erat. ▼
*[[Iuppiter]], ut duae aquilae ab extremis terrae angulis volarent, fecit, quae Delphis convenerunt, quare ex tunc medius orbis terrarum locus habetur.<ref>Fabula primo in [[Pindarus|Pindari]] fragmento attestata est, postea inter alios apud Pausaniam et Plutarchum (de defecto oraculorum 409E).</ref>▼
*Traditio recentior oraculum a capris vult inito inventum, primusque vaticinia protulisse earum pastor.<ref>Diodorus Siculus 16.26.1-4.</ref>▼
=== Oraculi historia ===
[[Fasciculus:721-Grece.jpg|thumb|left|'''Despectus in ruinam templi Apollinis Delphici''']]
Oraculum Delphicum [[saeculum 8|saeculo octavo]] constitutum est.<ref>Morgan 1990, p. 148.</ref> [[Apollo|Apollini]] dedicatum oraculum Graecum maximi momenti fuit, ut etiam medius mundi locus putaretur, quod [[Umbilicus orbis terrarum|umbilico orbis terrarum]] ([[Graece]]: ὀμφαλός) indicabatur.
Line 47 ⟶ 66:
<ref>Iam [[Plutarchus]] (Moralia 437c) de "dulcibus vaporibus" in antro narrat; his diebus de hac quaestione varie disputatur, vide bibliographiam (Broad, Spiller, Etiope, Foster, Piccardi).</ref>
Inter sacerdotes [[saeculum 2|saeculi secundi]] erat [[Plutarchus]], auctor Graecus, qui varia de oraculo scripsit (''De E Delphico'', ''De Pythiae oraculis'', ''De defectu oraculorum'').
Templi aditus a trihus sententiis clarissimis ornatus fuisse fertur, nimirum γνῶθι σεαυτόν (nosce te ipsum) et μηδὲν ἄγαν (ne quid nimis) et Ἐγγύη πάρα δ᾽ ἄτη (vadimonium fert maerorem)<ref>[[Plato]], Charmides 164d–165a.</ref>, praeterea a littera "E", cuius significatio dubia est<ref>Hodge, A. Trevor. "The Mystery of Apollo's E at Delphi," American Journal of Archaeology, Vol. 85/1 (1981), pp. 83–84. Fons unicus est [[Plutarchus]]</ref>. Temporibus antiquis hae sententiae [[Septem sapientes|septem sapientibus]] attributae sunt,<ref>Plato, Protagoras 343a–b.</ref> an recte, disputatur.<ref>H. Parke and D. Wormell, The Delphic Oracle, (Basil Blackwell, 1956), vol. 1, pp. 387–389.</ref>▼
Etiam tempore [[Imperium Romanum|Romano]] sanctuarium frequentabatur, donec [[Theodosius I|Theodosio]] imperatore anno [[394]] vetitum est.
=== Mythologia ===▼
▲{{Vide-etiam|Python (mythologia)}}
▲*In [[mythologia Graeca]]<ref>Inter alia vide: [[Hymni Homerici]] 3 In Apollinem 356-374; [[Ovidius]], Met. 1, 416-451; [[Hyginus]], fabulae 140.</ref> [[Gaea]], dea telluris antiquissima [[Python (mythologia)|Pythonem]], serpentem alatum, peperit. Python autem, cui divinitatio erat, loco, quo postea Delphi futuri erant, vivebat. [[Iuno]], Gaeae neptis, [[Latona]]m oderat, quod una ex Iovis amatricibus erat. Cum Latona geminos paritura erat, Pythonem misit ad eam consectandam, ne partum edere posset. Quibus insidiis ab Iove impeditis Latona [[Diana]]m Apollinemque in insula [[Delus|Delo]] peperit. Apollo Delphos venit Pythonem, qui oraculum custodiebat, caesum; igitur "Pythianus Apollo" nominatus est, sacerdos Delphica autem "Pythia." Sanguine Pythonis fuso divinatio ad oraculum translata est, quod ex tunc Apollinis praesidio tectum erat.
▲Templi aditus a trihus sententiis clarissimis ornatus fuisse fertur, nimirum γνῶθι σεαυτόν (nosce te ipsum) et μηδὲν ἄγαν (ne quid nimis) et Ἐγγύη πάρα δ᾽ ἄτη (vadimonium fert maerorem)<ref>[[Plato]], Charmides 164d–165a.</ref>, praeterea a littera "E", cuius significatio dubia est<ref>Hodge, A. Trevor. "The Mystery of Apollo's E at Delphi," American Journal of Archaeology, Vol. 85/1 (1981), pp. 83–84. Fons unicus est [[Plutarchus]]</ref>. Temporibus antiquis hae sententiae [[Septem sapientes|septem sapientibus]] attributae sunt,<ref>Plato, Protagoras 343a–b.</ref> an recte, disputatur.<ref>H. Parke and D. Wormell, The Delphic Oracle, (Basil Blackwell, 1956), vol. 1, pp. 387–389.</ref>
▲*[[Iuppiter]], ut duae aquilae ab extremis terrae angulis volarent, fecit, quae Delphis convenerunt, quare ex tunc medius orbis terrarum locus habetur.<ref>Fabula primo in [[Pindarus|Pindari]] fragmento attestata est, postea inter alios apud Pausaniam et Plutarchum (de defecto oraculorum 409E).</ref>
▲*Traditio recentior oraculum a capris vult inito inventum, primusque vaticinia protulisse earum pastor.<ref>Diodorus Siculus 16.26.1-4.</ref>
== Bibliographia ==
=== Fontes antiqui selecti ===
*[[Hymni Homerici]]: Hymnus in Apollinem l,254–274: Apollo templum ad "[[Crisa]]m in [[Parnassus|Parnassi]] lucu" collocare iubetur; 356-374: Apollo draconem interficit.
*[[Herodotus]]
**Liber 1,65: [[Lycurgus]] Delphos visitat (vide etiam: [[Plutarchus]], Lycurgus 29)
**Liber 1,85-89: Croesus
**Liber 7,140-143: Pythia nomine Aristonice Athenis respondens de "propugnaculo ligni" loquitur.
*[[Diodorus Siculus]] 16,26: Oraculum a capris inventum.
*[[Pausanias]]
*[[Plutarchus
*[[Strabo]]: Geographica 9,3
*[[
*[[
=== Litterae latinae recentiores ===
| |||