Bononia
Bononia[1][2][3] (-ae, f.), olim nomine Etrusco Felsina (𐌀𐌍𐌉𐌔𐌋𐌄𐌚)[1][4][5] (-ae, f.) (alia nomina: Bolonia,[1] Italiane Bologna; Bononiense Bulåggna), est urbs et commune Italiana, circiter 386 300 incolarum, in Italia septentrionali, inter Padum et Appenninum in Planitie Padana (Italice Pianura Padana) situm. Urbs est caput Regionis Aemiliae-Romaniae et Urbis metropolitanae Bononiensis, exacte in medio ab fluvio Rheno ad Sapinam. Urbani Bononienses[1] vel Bolonienses[1] appellantur.
Bononia
Locus: 44°29′38″N 11°20′34″E
Numerus incolarum: 387 971
Zona horaria: UTC+1, UTC+2
Situs interretialis
Nomen officiale: Bologna
Gestio
Consilium: Bologna City Council
Procuratio superior: Urbs metropolitana Bononiensis
Geographia
Regiones urbanae: Borgo Panigale - Reno, Santo Stefano, Savena, Navile, San Donato - San Vitale, Porto - Saragozza
Territoria finitima: Calidaria, Casaliculum, Castrum Nasicae, Planurium, Saxum Bononiense, Ceula Petrosa, Unciola, Castaniolus, Granarolum, Fanum Sancti Lazaris Sapinae
Coniunctiones urbium
Tabula aut despectus
.svg)
- Pro urbi "Bononia", Freti Calisii, septentrionalis Franciae, vide Gesoriacum.
Urbs est antiquissima; universitatem praeclaram habet.
Sententia
recensereSententia urbis est: LIBERTAS.
Historia
recensereBononia condita est ab Etruscis nomine Felsina (𐌀𐌍𐌉𐌔𐌋𐌄𐌚; c. 534 a.C.n.) in regione ubi ante Villanoviani, agricolae pastoresque, incolebant. Urbs illa Etrusca circum fanum quod super collem aedificatum erat, a sepulcreto cincta.
Quam urbem in saeculo 4 a.C.n. Boii, gens quaedam Gallica, vicerunt. De quo Boiorum nomine igitur Bononia, colonia Romana, appellata condita est anno c. 189 a.C.n. Hi coloni sunt fere tria milia familiarum Romanarum a consulibus L. Valerio Flacco et M. Atilio Serano ducti, et L. Valerio Tappone. Via Aemilia anno 187 a.C.n. constructa, quasi compitum facta est Bononia, iuncta ad Aretium per Viam Flaminiam Minorem et ad Aquileiam per Viam Aemiliam Altinatem.
Anno 88 a.C.n., urbs creata est municipium. Inde ei erat descriptio viarum rectilinearium, sex cardis et octo decumanis (id est viis intersecantibus), quae iam discerni oculis iam hodie possunt. In his annis incolae erant varius ab c. 12 000 ad c. 30 000. Summa celebritate fuit secunda urbs Italica, et una praeclarissmarum ex toto Imperio, in qua multae aedes et thermae, theatrum, et arena. Pomponius Mela dixit Bononiam esse inter quinque opulentissimas urbes Italicas. Quamquam incendio multum urbi clades Claudio imperante accesserat, Nero inde saeculo 1 eam refecit.
E longinquo delapsa, Bononia renovata est in saeculo 5 sub episcopo Petronio, qui, ut fama tradit, ecclesiam S. Stephani aedificavit. Roma ipsa lapsa, Bononia fiebat quasi castellum semiagreste, sub auctoritate Exarchatus Ravenniensis in Planitie Padana, et defensa est ab multis muris quae tamen minorem partem antiquae urbis Romanae non continuerunt. Anno 728 Liutprand rex Langobardorum urbem hanc vicerat Regnoque Langobardo dein adiectam. Hi novi Germani vicum suum in urbe fecerunt, qui est appellatus hodie addizione longobarda prope S. Stephanum, ubi Carolus Magnus anno 786 viserat.
Saeculo 11 Bolonia ut civitas libera crescere rursus coepit, se adiuncturus Legae Langobardae contra Fridericum Barbarossam anno 1164. Anno 1088 Studium conditum est, iam veterrima universitas Europaeana est, cui erant praeclarissimi eruditi mediaevales Irnerius, et ex discipulis, Dantes, Boccacius, et Petrarca. Saeculo 12 nova moenia urbi crescenti confecta sunt, et alia saeculo 14.
Anno 1256, Bononia Legem Paradisi promulgavit, qua servitus feudalis dissoluta est, liberatis publica impensa servis. Media urbs eo tempore erat plena turrium (fortasse fere 180) optimatibus familiis constructarum, multis aedificia, ecclesiae, et abbatiae. Anno 1294, Bononia fortasse erat quinta aut sexta maximua urbs Europaea, post Cordubam, Lutetiam, Venetiam, Florentiam, et fortasse Mediolanum, 60 000-70 000 incolis illo.?
Similis plurimis civitatibus ex illo aevo Italicis Bononia per seditiones domesticas detrita est, quibus anno 1274 Lambertazzi e stirpe Ghibellina sunt depulsi. Bononienses, cum proelio ad Zappolinum ab Mutinensibus anno 1325 Bononienses fusi essent, vi obsolescebant et ineunte saeculo 14 obsecraverunt Papam ut eis tutamen daret. Anno 1348 horribili pesti magna fere 30,000 cives excesserunt.
Felicibus annis sub regno Thaddei Pepoli (1337-1347) confectis Bononia Vicecomiti Mediolanensi devenit, sed rursus ad Papam rediit Cardinale Aegidio Albornotio anno 1360. Sequentibus annis invicem respublicana regimina sedebant, sicut illud qui statuerint ut Basilicam S. Petronii et Logiam Mercatorum anno 1377 aedificarent, invicem Papa aut Vicecomitibus instaurantibus, familiisque Bononiensibus inter se adsidue dimicantibus. Medio saeculo 15 familia Bentivolgio gubernationem Bononiae adepta est, regnantibus Sante (1445-1462) et Iohanne II (1462-1506). In qua aetate, civitas multum floruit, cum multi architecti et pictores adessent, qui arte et operibus urbem auxerunt. In illa Renascentia, Bononia erat sola civitas Italica in qua mulieres in ullo quaestu exsuperare potebant. Feminis enim ibi plus libertatis quam in aliis civitatibus Italicis erat; aliae etiam ad universitatem frequentare et gradum suscipere potuerunt.
Cum exercitus pontificalis Iulii II Bononiam obsedit, artificiosos thesauros e palatio Iohannis anno 1506 direpit, cuius regnum sic confectum est. Exinde, usque ad annum 1860, Bononia pars Civitatis Pontificiae fuit.
Bononiae anno 1530 Papa insigne imperium capiti Caroli V imposuit, qui fuit ultimus imperator Sacri Romani Imperii a papa coronatus.
Anno 2000 (anno millennii, qui dicebatur), ut culturalis Europae hereditas praecipue honoraretur, novem urbes electae sunt, inter quas et Bononia, quae titulo capitis culturalis Europaei exornatae sunt.
Incolae noti
recensereBononiae olim vixerunt et hodie vivunt multi illustres homines, inter quos:
- Lucius II (mortuus anno 1145), papa
- Magister Gratianus (mortuus ante annum 1160), iuris consultus
- Aristoteles Fioravanti (1415/20 - circa 1486), architectus
- Gregorius XIII (1502 - 1582), papa
- Ioannes Artusi (ca. 1540 -1613), compositor
- Gregorius XV (1554 - 1623), papa et antea archiepiscopus Bononiae
- Adrianus Banchieri (1568 – 1634), organista et compositor
- Guido Reni (1575 - 1642), pictor
- Benedictus XIV (1675 - 1758), papa et antea archiepiscopus Bononiae
- Philippus Argelatus (1685 - 1755), historicus et eruditus
- Veronica Fontana, coelatrix, hic anno 1690 murtua
- Aloisius Galvanus (1737 - 1798), physicus
- Gulielmus Marconi (1874 - 1937), physicus
- Otorinus Respighi (1879 - 1936), compositor
- Guido Morselli, (1912 - 1973) scriptor
- Danila Comastri Montanari, scriptor (1948)
- Ioannes Francus Fini, vir publicus (1952)
- Stephanus Accorsi, histrio (1971)
- Petrus Aloysius Collina, arbiter pediludii
- Lucius Dalla, cantor (1943 - 2012)
- Lucia Mannucci, cantrix (1920 - 2012)
Urbis administratio
recensereAb anno 2009 usue ad annum 2010 urbis praefectus fuit Flavius Delbono. Die 16 Maii 2011 Virginius Merola urbis praefectus electus est.
Aedificia egregia
recensereScholae
recensereEcclesia Catholica Romana
recensereBononia sedes episcopalis metropolitana est, nomine Archidioecesis Bononiensis. Praesens archiepiscopus et cardinalis est Mathaeus Maria Zuppi.
Vecturae
recensereAeroportus
recensereLudi athletici
recensereBologna Football Club 1909 pediludii urbis Bononiae turma est.
Fractiones, vici et loci in municipio
recensereVici urbani
recensereNavile, Porto, Reno, San Donato, Santo Stefano, San Vitale, Saragozza, Savena.
Fractiones
recensere- Barbianum (Barbiano),
- Barca (Barca),
- Barigildinus (Bargellino),
- Calamoscus (Calamosco),
- Casale (Casaglia),
- Magnae Domus (Case Grandi),
- Castellum Debilis (Casteldebole),
- Curia Casalis (Chiesa di Casaglia),
- Curticella (Corticella),
- Crux Colubris (Croce del Biacco),
- Ductia (Dozza),
- Frabactia (Frabazza),
- Gaibola (Gaibola),
- Bastia (La Bastia),
- Lavinum Medium (Lavino di Mezzo),
- Domina Nostra Sancti Lucae (Madonna di San Luca),
- Mons Donati (Monte Donato),
- Nux (Noce),
- Paternum vel Padernum (Paderno),
- Pila (Pilastro),
- Quartus Superior (Quarto Superiore),
- Lineosa (Rigosa),
- Roncrius (Roncrio),
- Roborum Industrialis Zona (Zona Industriale delle Ròveri),
- Sanctus Nicolaus Villulae (San Nicolò di Villola),
- Sabulunum Montis (Sabbiuno di Montagna),
- Fanum Sancti Sixti (San Sisto),
- Sustentum (Sostegno).
Municipia finitima
recensereNotae
recensere- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3}
- ↑ Alberto Nocentini, Toponimi italiani: origine ed evoluzione in "Toponomastica."
- ↑ Hazlitt, The Classical Gazetteer
- ↑ Hazlitt, The Classical Gazetteer.
- ↑ Alberto Nocentini, Toponimi italiani: origine ed evoluzione in "Toponomastica."
Nexus interni
Nexus externi
recensere
|
Vicimedia Communia plura habent quae ad Bononiam spectant. |
- Situs interretialis urbis proprius. (Italiane)
- Thomas, Seneca (1460), Historiae Bononiensis libri IV. Carmina ad Galeatium Marescottum.
Pinacotheca
recensere-
Collocatio finium municipii in Urbe metropolitana Bononiensi. -
Partes urbis
 | |
|
Ancona • Aquila • Augusta Praetoria • Augusta Taurinorum • Barium • Bononia • Campus Bassus • Caralis • Catana • Florentia • Genua • Mediolanum • Messana • Neapolis • Panormus • Perusia • Potentia • Regium • Roma • Tergeste • Tridentum • Venetiae Capsae cognatae: Regiones Italiae • Capita provinciarum metropoleonque Italicarum | |