De observatione ciborum est liber saeculo VI ineunte de diaeta et de re cibaria Latinitate pessima scriptus ab Anthimo, ab anno 478 imperii Byzantini exsule, qui regni Italiae legatum ad aulam regis Francorum Theuderici I fuisse censetur: opusculum enim Theuderico dicatum est. In codicibus manuscriptis fere duodecim servatur, inter quos commemorari debet "medicinale Laureshamense" anno circiter 785 compositum.[1]

"Incipit epistula Anthimi viri inlustris comitis et legatarii ad gloriosissimum Theudoricum regem Francorum": Codex Sangallensis 762 p. 217

De contextu geographico et linguistico recensere

 
Anthimus, De observatione ciborum (Codex Sangallensis 762 p. 229): "Cervisa bibendo vel medus et aloxinum quam maxime omnibus congruum est""
 
Anthimus, De observatione ciborum (Codex Sangallensis 762 p. 231): "De ficato porcino ..."

Anthimus inter locos linguasque distinguitur sequentibus verbis adhibitis:

  • "hic" vel "in his partibus": fortasse ubi ipse eo tempore degebat, in aula Theuderici I, Mettis in urbe
  • "apud nos" vel "in provincia mea": fortasse ubi ipse annis recentibus habitabat, in aula Theoderici Magni, Ravennae in urbe; aut unde iam diu expulsus est, Constantinopoli in urbe
    • cap. 25: remedium "istud et ego in tempora mea probavi in provincia mea"
    • cap. 34: "tamen sol[e]mus et de pisce bono ... admiscere ... aut certe de pectenis marinos, quia et ipsi optimi sunt et satis apud nos abundant"
    • cap. 56: "cocurbitas ... aput [sic] nos et febricitantibus ... offerimus"

Alio modo usus culinares linguisticosque gentium variarum distinguit:

  • cap. 14: "De laredo ... delicias Francorum"; "De crudo vero laredo, quod solent, ut audio, domni Franci comedere"; "quod medici medicamentis vel potionibus temptant sanare ... de laredo crudo Franci sanantur"
  • cap. 25: "elleborum herbam, quae Latine dicitur sitri"
  • cap. 64: "quod nos Graeci dicimus alfita, latine vero polenta, Gothi vero barbarice fenea"
  • cap. 78: "oxygala vero Graece, quod Latine vocant melca"

Vocabula plura ex aliis linguis mutuata in Latinitatem suam introduxit, quorum magna pars in linguis Romanicis occidentalibus servatur.[2]

"Auctores" fere octies citat (capp. 17, 23, 25, 26, 36, 57, 78, 79), nominibus auctorum vel auctoritatum nunquam datis.

Notae recensere

  1. Keil (1989)
  2. Verhagen (2016) pp. 13-42; Adams (2003) pp. 448-449
  3. Verhagen (2016) pp. 21-22
  4. Plinius, Naturalis historia 9.44; Dictionary of Medieval Latin from British Sources apud ΛΟΓΕΙΟΝ, s.v. "esox"; "Esox" in Carolus Du Cange et al. (1883-1887). Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis. Niortii: Favre
  5. Corpus glossariorum Latinorum vol. 3 p. 570 v. 36; Dictionary of Medieval Latin from British Sources apud ΛΟΓΕΙΟΝ, s.v. "lampreda"; "Lampreda" et "Lampetra" in Carolus Du Cange et al. (1883-1887). Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis. Niortii: Favre
  6. Meyer-Lübke (1911) no. 4873
  7. "mollesque platessae": Ausonius, Epistulae (13.60 ed. Green [1991] p. 210 = 14.60 ed. Evelyn White [1921] vol. 2 p. 48; Dictionary of Medieval Latin from British Sources apud ΛΟΓΕΙΟΝ, s.v. "platessa"; "Platesia" in Carolus Du Cange et al. (1883-1887). Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis. Niortii: Favre
  8. Meyer-Lübke (1911) no. 6584
  9. Meyer-Lübke (1911) no. 8608; Verhagen (2016) pp. 35-37
  10. Meyer-Lübke (1911) no. 8941; Verhagen (2016) pp. 37-39
  11. Isidorus, Etymologiae 20.2.29
  12. Meyer-Lübke (1911) no. 377
  13. "Azymos panes" (acc. pl.): Exod. 12.8 et passim
  14. Meyer-Lübke (1911) no. 850
  15. A. C. Andrews, "Greek and Latin terms for salmon and trout" in Transactions and Proceedings of the American Philological Association vol. 86 (1955) pp. 308-318
  16. Isidorus, Etymologiae 12.6; Dictionary of Medieval Latin from British Sources apud ΛΟΓΕΙΟΝ, s.v. "tructa"; "Trocta" in Carolus Du Cange et al. (1883-1887). Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis. Niortii: Favre
  17. Meyer-Lübke (1911) no. 8942
  18. Meyer-Lübke (1911) no. 1259
  19. Mark Grant, "A Problematical Word in Anthimus' "De observatione ciborum epistula" in Rheinisches Museum für Philologie vol. 136 (1993) pp. 377-379; cf. Meyer-Lübke (1911) no. 1294; contra Verhagen (2016) pp. 19-21
  20. Isidorus, Etymologiae 20.3.13; Dictionary of Medieval Latin from British Sources apud ΛΟΓΕΙΟΝ, s.v. "medus"
  21. Meyer-Lübke (1911) no. 5464
  22. Verhagen (2016) pp. 32-33
  23. Verhagen (2016) pp. 33-35
  24. Verhagen (2016) pp. 22-25

Bibliographia recensere

 
"Incipit epistola Antimi medici viri inlustri ad Titum imperatorem ...": Codex Sangallensis 878 p. 352
Editiones et versiones
  • 1870 : "Die Diätetik des Anthimus an Theuderich König der Franken" in Valentin Rose, ed., Anecdota graeca et graecolatina. Mitteilungen aus Handschriften zur Geschichte der griechischen Wissenschaft, vol. 2 (Berolini: Ferdinand Duemmler's Verlagsbuchhandlung) (pp. 41-102 apud Google Books) in Internet Archive
  • 1877 : Valentinus Rose, ed., Anthimi De observatione ciborum. Epistula ad Theudericum regem Francorum. Lipsiae: Teubner (Textus apud Google Books) Textus apud Internet Archive
  • 1924 : Shirley Howard Weber, ed., Anthimus: De observatio ciborum. Lugduni Batavorum: Brill recensio huius operis
  • 1928 : E. Liechtenhan, ed., Anthimi De observatione ciborum ad Theodoricum regem Francorum epistula. Berolini: Teubner; 2a ed., versione Theodisca aucta, 1963 (Latine, Theodisce) Textus
  • 1976 : Pierre Theil, interpr., L'esprit éternel de la médecine: Anthologie des écrits médicaux anciens (imprimerie Carl Werner) vol. 2 pp. 53-62 (Francogallice)
  • 1989 : Gundolf Keil, ed., Das Lorscher Arzneibuch (Stutgardiae: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft. ISBN 3-8047-1078-6) vol. 1 ss. 72–75; vol. 2 pp. 143–149 (Latine, Theodisce)
  • 1996 : Mark Grant, ed., Anthimus: De observatione ciborum; On the Observance of Foods. Totenais: Prospect Books. ISBN 0907325750 (Latine, Anglice)
  • 2003 : Paula Paolucci, ed., Anthimi epistulae de observatione ciborum ad Theodoricum regem Francorum Concordantiae. Hildeshemii: Olms, 2003. ISBN 3-487-11833-5
Lexicographica
Eruditio
  • J. N. Adams, Bilingualism and the Latin language (Cantabrigiae: Cambridge University Press, 2003) pp. 448-449, 463, 496 et alibi
  • Eva Baumkamp, "Prima sanitas ex cibis bene coctis et bene digestis constat: Die Gesundheit beruht zuerst auf gut gekochten und gut verdauten Speisen! Bemerkungen zur Nahrungsmittelkunde des Anthimus" in Timo Klär, Eike Faber, edd., Zwischen Hunger und Überfluss: Antike Diskurse über Ernährung (Stutgardiae, 2020) pp. 303–325
  • Bruno Uchoa Borgongino, "Alimentação e saúde no De Observatione Ciborum de Antimo (século VI)" in Anais Eletrônicos do 14º Seminário Nacional de História da Ciência e da Tecnologia (Belo Horizonte, 2014)
  • Carl Deroux, "Anthime, un médecin gourmet du début des temps mérovingiens" in Revue belge de Philologie et d'Histoire vol. 80 (2002) pp. 1107-1124
  • Carl Deroux, "Anthime et les tourterelles: un cas d'intoxication alimentaire au très haut moyen âge?" in Carl Deroux, ed., Maladie et maladies dans les textes latins antiques et médiévaux. Actes du Ve Colloque International (Bruxelles, 4-6 septembre 1995) (Bruxellis: Latomus, 1998. Collection Latomus, 242) pp. 366-381
  • Carl Deroux, "La digestion dans la diététique d'Anthimus: langage, mythe et réalités" in Le latin médical: la constitution d'un langage scientifique. Réalités et langage de la médecine dans le monde romain ed. G. Sabbah (Fano Sancti Stephani, 1991) Textus
  • Carl Deroux, "Quelques recettes culinaires extraites de la Diététique d'Anthime" in Alain Dierkens, Liliane Plouvier, edd., Festins mérovingiens (Bruxellis: Le Livre Timperman, 2008)
  • Carl Deroux, "Tradition et innovation dans la Diététique d' Anthime" in M. E. Vázquez Bujân, ed., Tradición e innovación de la medicina latina de la antigüedad y de la alta edad media. Actas del IV Coloquio Internacional sobre los textos medicos latinos antiguos (Compostelae: Universidade de Santiago de Compostela, 1994) pp. 171-182
  • Carl Deroux, "Une acception nouvelle pour le mot lardum (Anthimus, De obs. cib., 20) ?" in Guy Sabbah, ed., Études de médecine romaine (Publications de l’Université de Saint-Étienne – Centre Jean Palerne. 1988) pp. 33-38) Textus
  • Alain Dierkens, Liliane Plouvier, edd., Festins mérovingiens. Bruxellis: Le Livre Timperman, 2008. Recensio huius operis[nexus deficit]
  • P. Flobert, "Le Latin à la cour de Clovis selon Anthime" in H. Petersmann, R. Kettemann, edd., Latin vulgaire - latin tardif. Actes du Ve Colloque international sur le latin vulgaire et tardif, Heidelberg, 5-8 septembre 1997 (Heidelbergae: Winter, 1997?)
  • P. Flobert, "Latin–Frankish Bilingualism in Sixth-Century Gaul: The Latin of Clovis" in J. N. Adams, M. Janse, S. Swain, edd., Bilingualism in ancient society: language contact and the written text (Oxonii: Oxford University Press, 2002)
  • G. Gentili, "Il medico bizantino Antimo (VI secolo) e la sua epistola De observantia ciborum" in Atti del XVI Convegno Nazionale della Società Italiana di Storia della Medicina (Boloniae, 1959) pp. 1-19
  • Nardus Groen, Lexicon Anthimeum. Amstelodami: H. J. Paris, 1926
  • Yitzhak Hen, "Food and drink in Merovingian Gaul" in Brigitte Kasten, ed., Tätigkeitsfelder und Erfahrungshorizonte des ländlichen Menschen in der frühmittelalterlichen Grundherrschaft (bis ca. 1000) (Coloniae, 2006) pp. 99–110
  • Gordon M. Messing, "Remarks on Anthimus De observatione ciborum" in Classical Philology vol. 37 (1942) pp. 150-158 JSTOR
  • K. Mras, "Anthimus und andere lateinische Ärzte im Lichte der Sprachforschung" in Wiener Studien vol. 61-62 (1943-1947)
  • Paula Paolucci, Anthimi epistulae de observatione ciborum ad Theodoricum regem Francorum Concordantiae. Hildesheim: Olms, 2003. ISBN 3-487-11833-5
  • Liliane Plouvier, "A la table des premiers mérovingiens" in Laurent Verslype, ed., Villes et campagnes en Neustrie sociétés, économies, territoires, christianisation; actes des XXVe Journées Internationales d'Archéologie Mérovingienne de l'AFAM (Montagnac, 2007) pp. 121-138
  • Liliane Plouvier, "L'alimentation carnée au Haut Moyen Âge d'après le De observatione ciborum d'Anthime et les Excerpta de Vinidarius" in Revue belge de Philologie et d'Histoire vol. 80 (2002) pp. 1357-1369
  • Guy Serbat, "Quelques traits d'oralité chez Anthime, De observatione ciborum" in Les structures de l'oralité en latin: colloque du Centre Alfred Ernout, juin 1994 ed. Jacqueline Dangel, Claude Moussy (Lutetiae, 1996) pp. 85-91

Nexus interni

Nexus externi recensere


  De hac re nexus intervici usque adhuc absunt. Adde, si reppereris.